tag:blogger.com,1999:blog-77989926199157866142023-11-15T10:39:36.838-08:00www.dr-yusif.tkMəqsədimiz internet aləmində ana dilimizdə mümkün qədər çox məlumat dərc etdirməkdir.Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comBlogger33125tag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-79267972837276942792011-05-21T13:07:00.000-07:002011-05-21T13:07:47.118-07:00Böyrək və sidikçıxarıcı yolların xəstəliklərində əsas kliniki sindromlar.Ödem.Nefrotik sindrom.Hipertonik sindrom.Böyrək eklampsiyası .Böyrək çatışmazlığı.Böyrək koması.<div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Ödemlərin əmələ gəlmə mexanizmləri:</span></div><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 16pt;">Ehtimalla, az qala hər kəs - məsələn ödem problemi ilə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>üzləşir.Lakin çoxu bunun vacib bir xəstəliklə əlaqəli olduğunu bilmir.<br />
Şişlər nə vaxt və nə səbəbdən əmələ gəlir?</span><br />
<br />
<div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Şişlərin əmələ gəlməsində müxtəlif səbəbləri vardır: <br />
1.damarlarında keçiricilik artımı; <br />
2.qanda zülalların və elektrolitlərin azalması, beləcə osmotik təzyiq azalması və maye damarlarda saxlanmaq üzrə dayanar. Bu hal Böyrəklərin zədələnməsi üçün xarakretikdir,bu zaman zülallar sidiyin tərkibinə keçir,nəticədə qanda zülalların miqdarı azalır.Bu hal həm də zülal sintezi pozulduqda və aclıq zamanı qaraciyərdə meydana çıxa bilər.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">3.Venaların klapanlarının işi pozulduqda- venoz qan lazımi sürətlə və lazımi miqdarda ürəyə doğru hərəkət edə bilmədikdə,o damarin mənfəzində yığılıb qalır,onun tərkibindəki maye damardan ətrafa çıxır.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ödemin bu forması əsasən aşağı ətrafların varikoz genişlənmə zamanı müşahidə edilə bilər.Çünki aşağı hissələrdən venoz qanın ürəyə doğru qalxması daha çətindir.<br style="mso-special-character: line-break;" /> <br style="mso-special-character: line-break;" /> </span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">4.Limfatik ödem-limfanın ilthab zonasına güclü axını ilə əlaqədardır.</span></div><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 16pt;">Bu ya limfa damarlarının zədələnməsi ya da<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>onların kənar edilməsi zamanı meydana çıxa bilər,nəticədə limfa dövranı pozulur(limfa dpvranı bütün toxumalarda formalaşır və əsasən hüceyrə arası mayedən ibarət olur və orqanizmi mübadilə məhsullarından təmizləyərək müdafiə funksiyası yerinə yetirir).</span> <br />
<div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Travmalar,infeksiyalar və soyuqdəymə zamanı ən çox məhz limfatik ödemlərə rast gəlinir.Sellülit də məhz toxumalarda limfanın toplanması ilə əlaqədar meydana çıxır.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">5.Neyrogen ödem-sinir liflərinin zədələnməsi zamanı meydana gəlir,</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bu zaman damarlar damar divarının keçiriciliyinin artırıb azaldılması barədə zədələnmiş sinirlərdən düzgün olmayan məlumat almır.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">6.Soyuqdəymə,allergiya və ya travmalar zamanı toxumalarda osmotik-aktiv maddələr toplanır,hansılar ki,damar mənfəzindən mayeni sorurlar.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Travma zamanı isə ödem nəinki zədələnmə simptomu kimi əmələ gəlir,həm də kompesator xarakter daşıyır.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Maye damarladan çıxarkən,kapillyarlar və hüceyrələr arasındakı məsafəni artırır,nəticədə hüceyrələrə gələn oksigenin miqdarını azaldaraq toxumalarda mübadilə proseslərini sürətini azaldır,yerli reaksiyaların inkişafının qarşını alır,bu da nəticədə hüceyrələrin məhvinə və toxumalarn nekrozuna səbəb olur.</span></div><div class="MsoNormal"></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Lakin uzunmüddətli ödem zamanı oksigen aclığı özü-özlüyündə</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">toxumalarda geridönməyən dağıdıcı proseslər əmələ gətirir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>7.Ürək fəaliyyətinin pozulması-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>qannın damarlara vurulma sürəti zəiflədikdə,toxumaalrda qan durgunlugu yaranır və plazmanın artığı damarın mənfəzindən kənara çıxır və ödem əmələ gətirir.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><br />
Xəstəliyinin bir nəticəsi olaraq əmələ gələn ödem</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Ödemlər əmələ gəlmə mexanizmlərin əgörə fərqləndikləri kimi,onlar həmçinin lokalizasiyasına görə fərqlənirlər.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ödemin növünə və digər əlamətlərə görə ödemin hansı orqanın patologiyası ilə əlaqədar meydana çıxmasını müəyyən etmək olar.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 16pt;">1.Böyrək patalogiyaları ilə əlaqədar ödemlər-əsasən üzdə əmələ gəlir.Bu zaman dərinin rəngi solğun olur.Bir qayda olaraq bu ödemlərdə əllə basdıqda iz qalır.Bu ödemlər səhərlər əmələ gəlir və axşama kimi itir.</span><br />
<div class="MsoNormal"></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">2.Ürək mənşəli ödemlər-ayaqlarda ağrı hissi,ağırlıq hissi,aşağı ətraf venaların şişməsi,ayaqların qızarması ilə müşayiət olunur.Bunlar gün ərzində əmələ gəlir və getdikcə artır.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">3.Qaraciyərlə bağlı ödemlər-özünü qarın boşluğunda mayenin toplanması ilə (assit) göstərir və bu zaman qarının ön divarının ödemi əmələ gəlir.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">4.Limfostaz-bədənin hər bir hissəsində əmələ gələ bilər,lakin ən çox ətraflarda əmələ gəlir.Digər ödemlərdən onunla fərqlənir ki,ödemi əllədikdə şişkinlik itmir.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">5.Oynaqlarda ödem revmatizma və ya artritlər zamanı əmələ gələ bilər.</span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">6.Allergik ödemlər-yerli ola bilər.Dərinin və ya selikli qişaların allergenlə kontaktı zamanı əmələ gəlir.Əgərbütün orqanizm prosesə qoşularsa onda proses generalizə olunur.Buna ən yaxşı misal Kvinke ödemidir.Bu zaman üzdə,dodaqlarda,boyunda ödem əmələ gəlir ki bu da asfiksiyaya və boğulmaya gətirib çıxara bilər.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Allergik pdemlər səpgilərlə müşayiət oluna bilər.Allergiya zamanı histamin və serotonin ifraz olunur ki,bunlar da kapillyarların keçiriciliyini artırır və bu da ödemin əmələ gəlməsinə səbəb olur.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xarici ödemlərdən başqa daxili orqanıarda da ödemlər müşahidə oluna bilər.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ağciyər ödemi-bu daxili ödemlərin ən geniş yayılmış formasıdır.Bu zmaan həyat üçün boğulmadan ölmək riski çox yüksək olur.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ağciyərlərdə maye ağır ürək-damar sistemi patalogiyalarında,ağır pnevmoniyalar və bronxitlər,travmalar zamanı yığıla bilər.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 35.4pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Bu ödem zamanı selikli bəlgəm ifraz olunur,tənəffüs xırıltılı olur,nəfəsvermə çətinləşir.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 35.4pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Ödem həmişə patalogiya əlaməti olmur.O sağlam adamlarda da meydana çıxa bilər.Bunlara misal olaraq,hundur ayaqqaabı geyən qadınlarda əmələ gələbn ödemləri,çoxlu miqdarda su qəbul etdikdən sonra göz ətrafında əmələ gələn ödemləri,ağlayanda gözlərin ətrafında əmələ gələn ödemləri və s .misal göstərmək olar.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Hamiləlik zamanı əmələ gələn ödemlər-bu xüsusi bir hal olub norma və patologiya arasında aralıq mövqe tutur.Bunların əmələ gəlməsinin bir neçə mexanizmi var.Bunlar hamilə qadının orqanizmində su-duz balansının pozulması nəticəsində,genişlənən uşaqlığın divarındakı venoz damarların və limfa damarlarının sıxılması və s. əmələ gələ bilər.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Ödem zamanı nə etmək lazımdır???</span></div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Müxtəlif<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>mənşəli və mextəlif lokalizasiyalı ödemlər zamanı mütləq həkimə müraciət etmək lazımdır.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Ürək,böyrək və qaraciyər ödemləri zamanı sidikqovucu dərmalar effektiv təsir göstərir.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Allergik və soyuqdəyəmə zamanı əmələ gələn ödemlərdə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>antihistamin preparatları effektivdir.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 16.0pt;">Artrit və artrozlar zamanı isə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>soyuqdəymə əleyhinə preparatlar daha effektiv təsir göstərir.</span></div><div class="MsoNormal" style="text-indent: 18.0pt;"><br />
</div><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 16pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Unutmaq lazim deyil ki,ödem sərbəst xəstəlik deyil və hər hansı bir xəstəliyin inkişafı zamanı əmələ gəlir və ona görə də ödemin qarşısını almaq üçün əsas xəstəliyi müalicə etmək lazımdır.</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 16pt;"> </span> <span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 16pt;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 16pt;"> </span>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-11948532587445201832011-05-21T12:58:00.000-07:002011-05-21T12:58:32.954-07:00Kəskin və xroniki qlomerulonefritlər.<div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Böyrək yumaqcıqlarının bakterial və ya virus mənşəli<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>antigenlər təsirindən baş verən kəskin və diffuz immun ilthabına kəskin qlomerulonefrit deyilir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstəlik klinik olaraq kəskin nefrit sindromu şəklində üzə çıxır.Beləliklə, qlomerulonefrit böyrəklərin utoimmun ilthabi xəstəliyi olub,kişilərdə daha çox rast gəlinir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstəliyin etiologiyasında kəskin bakterial infeksiyalar(A qrupundan olan betahemolitik streptokokk,stafilokok,enterokoklar və s.) kəskin virus mənşəli xəstəliklər(hepatit,varisell,zoster,qızılça,ESNO və s),parazitar invaziyalar(toksoplazmoz,xlamidiya,trixinellyoz,şistosomoz) başlıca rol oyna-</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>yırlar. Soyuqdəymə,rütubət,bəzi dərman və qida maddələrinə olan sensibilizasiya əlavə yardımçı şərait yarada bilər.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kəskin qlomerulonefritin patogenezində immunokompleksin böyrək yumaqcıqlarının bazal membranına çökərək zədələnmə törətməsi nəticəsində baş verən hiperergik reaksiya-immun ilthab başlıca rol oynayır.Yumaqcıq kapillayrlarının bazal membranında baş verən dəyişikliklər renin-angiotenzin-aldesteron sisteminin stimulyasiyası-damar keçiriciliyinin pozulması,hiperto</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">niya,proteinuriya,hematuriya və s. klinik əlamətlərin meydana çıxmasına səbəb olur.Bu zaman yumaqcıqlar diffuz şəkildə ilthabi prosesə uğrayır.Kapillyarlar proliferasiya olunmuş endotelial hüceyrələrlə obliterasiya olunmaqla yanaşı mezengial toxumada polimorf nüvəli leykositlərlə infiltrasiyaya uğrayır.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Etiologiyası və patogenezinə görə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>infeksion-immun və qeyri-iunfeksion immun; morfologiyasına görə-endokapillyarlar,akstrakapillyarlar, mezangiokapillyarlar,membranoz,proliferativ və fibroplastik sklerozlaşdırıcı; klinik gedişinə görə klassik trisindrom,bisindrom,monosindrom və nefrotik formalar ayırd edilir.Xəstəliyin əsas fəsadlarına<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>kəskin vöyrək və ürək çatışmazlıqları ayırd edilir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Kəskin qlomerulonefrit klinik olaraq çox vaxt keçirilmiş streptokokk infeksiyasından təqribən 3 həftə sonra klassik triada şəklində</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">(ödem,hipertoniya,hematuriya) kəskin başlanır və sürətlə inkişaf edir.Xəstələrdə baş ağrısı,ürəkdöyünmə,təngənəfəslik,öyümə və qusma,bel nahiyəsində ağrı kimi şikayətlər edirlər.Sidiyin rəngi ət suyuna bənzəyir və bulanıq olur.Diurez azalır və su orqanizmdə ləngiyir və boşluqlara yığılır.Xəstədə diffuz ödem(anasarka0 inkişaf edir.Xəstənin üzü şişkin və solğun olub<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“nefritik üz” adlanır.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Kəskin qlomerulonefritin diaqnostikası xəstəliyin kəskin inkişafına,ödem,kardiovaskulyar,serebral və sidik sindromlarına əsaslanır.USM böyrəklərin bir qədər böyüməsini,toxumada ödümlərn olmasını,kasa-ləyən sisteminin intaktlığını göstərir.Xəstəlik ürək astması,eklampsiya,müvəqqəti korluq,ağciyər ödemi,kəskin böyrək çatışmazlığı kimi fəsadlar törədə bilər.Təsadüflərin 3-də birində isə o xroniki qlomerulonefrotə keçə bilər.Müalicə məqsədilə yaxşı olar ki,xəstələr mütləqstasionara,nefroloji şöbəyə yerləşdirilsinlər.Xəstələrə süd,süd məhsulları,bitki qidaları,duzsuz vitaminli xörəklər təyin olunur.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Eklampsiya və kəskin böyrək çatışmazlığı olarsa hemodializ göstərişdir.Vena daxilinə qlükoza,əzələ daxilinə seduksen,laziks eklampsiyanı<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>aradan götürür.Xəstələr stasionardan evə <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>yazıldıqdan sonra 1-1,5 il əzrində dispanser qeydiyyatina götürülməlidir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">XRONİKİ QLOMERULONEFRİT- böyrəklərin autoimmun mənşəli ilthabi prosesidir.Digər adı Brayt xəstəliyidir.Xəstəlik əsasən böyrək yumaqcıqlarının getdikcə sklerozlaşaraq sıradan çıxması,hipertoniya,sidik sindromu və böyrək çatışmazlığı əlamətləri ilə səciyyələnir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Etioloji amillər sırasına bakterial,virus,parazitar,qeyri-infeksion endogen və ekzogen antogenlər aiddir.Streptokokk infeksiyası,qizilca,infeksion məxmərək,qripp,herpes,malyariya,şistosomastoz,xlamidiya,bakterial endakardit və s. hallar xəstəliyin inkiaşfına təkan verə bilər.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Xroniki qlomerulonefritin təsnifatında onun etiologiyasl,morfologiyası,klinik formaları,fazaları və böyrəyin funksional vəziyyəti nəzərə alınmışdır.(ÜST,2001) </span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">1.Etiologiyasına görə: infeksion-immun,qeyri-infeksion immun,kollagenozlar zamanı,aklampsiyadan sonrakı,genetik,radiasiyon mənşəli.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">2.Morfologiyasına görə:diffuz-proliferativ mezangioproliferativ,ekstrakapil-</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">lyar,endokapillyar, mezangiokapillyar,sklerozlaşdırıcı, (fibroplastik)</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">3.Klinik formalarına görə-latent,hipertenziv,hematurik,nefrotik,bədxassəli,qarışıq.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">4.Klinik gedişinə görə Kəskinləşmə fazası,və remissiya</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">5.Xronik böyrək çatşmazlığı: kompensator,dekompensator-I,II,III dərəcəli</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstəliyin klinik mənzərəsinə gəldikdə isə qeyd etmək lazımdır ki,o əsasən ödem,hipertonik,sidik sindromları və böyrək çatışmazlıqları ilə səciyyələnir.Bunların sırasında ən əhəmiyyətlisi sidik sindromudur:</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">proteinuriya,hematuriya,leykosituriya,silindruriya.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Xronik qlomerulonefritin ən çox rast gəlinən<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>klinik forması<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>latent gedişlidir.Bunnan sonra hər biri 20% tezlikdə olmaqla<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>hipertonik və nefrotik formalar rast gəlinir.sonuncu forma güclü proteinuriya,hipoproteinemiya və disproteinemiya,hiperxolesterinemiya ilə səciyyələnir.</span></div><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">Xroniki qlomerulonefrit nəticəsində nefrotik kriz,ikincili infeksiyalaşma,ürəyin sol mədəcik çatışmazlığı(ürək astması),hipovolemik şok,disseminəolunmuş damardaxili koaqulyasiya,baş beyin insultu,böyrək çatışmazlığı kimi fəsadlar törədə bilər.Xəstəliyin müalicəsi yataq rejimi,pəhrizi,patogenetik və simptomatik terapiyanı əhatə edir.Müalicəni düzgün aparmaq <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>üçün ayrı-ayrı sindromların və klinik variantların mövcudluğunu ,nefropatiyanın fəallığını qiymətləndirmək lazımdır.Yeməklər vitaminli,zülallı,təzə və isti olamlıdır.</span>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-66223144260152412942011-05-20T06:39:00.000-07:002011-05-20T06:39:14.030-07:00Kəskin və xroniki qastritlər.<div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 22.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Mədənin selikli qişasının morfoloji və funksional dəyişiklikləri ilə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>müşayiət olunan ilthabına Qastrit deyilir. Digər tərəfdən qastrit zamanı mədənin sleikaltı və əzələ qişaları da bu və ya digər dərəcədə zədələnə bilər.Xəstəliyin gedişinə görə kəskin və xroniki formaları var.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kəskin qastrit polietioloji xəstəlikdir.Ekzogen amillərdən mexaniki,termiki amillər,kimyəvi maddələr,infeksiya,qida intoksikasiyaları,bəzi dərman preparatları,agır metal birləşmələri,endogen amillərdən isə kəskin və xronik infeksion xəstəlikləri(qarın yatalağı,vərəm,dizenteriya və s.) Bundan başqa kəskin qastrit qaraciyər,böyrək,pankreas, sinir və endokrin sistem xəstəlikləri zamanı da müşahidə oluna bilər.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bəzən xəstəlik hematoloji yolla bəzən isə allergik mexanizmə malik ola bilər.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Kəskin qastritin kataral və ya sadə(səthi),korroziv və fleqmonoz tipləri ayırd edilir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Kəskin sadə qastrit adətən qidalanma rejiminin pozulmasından,keyfiyyətsiz,qıcıqlandırıcı,xarab olmuş qidalar,çoxlu alkoqol qəbulundan,qida-toksik infeksiyaların təsirindən baş verir.Salisil turşusu törmələri,qeyri-steroid ilthab əleyhinə dərmanlar,eufillin yod,steroidlər,antibiotik-</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">lər,və s. nəzarətsiz qəbulundan sonra, meydana çıxa bilər.Kəskin sadə qastritin inkişafına endogen amillərdən uremiya,yanıq xəxstəliyi,qeyri-uyğun qrupdan qanın köçürülməsi,şüalanma təsirindən baş verən dəyişikliklər mühüçm rol oynaya bilər.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Əlamətləri:</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">1.Mədə nahiyəsində ağrılar.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">2.Öyümə</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">3.qusma</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">4.hipotoniya</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">5.qızdırma.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">6.Dilin ərplə örtülməsi</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">7.Ağızda turşuluq hissi</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">8.Dəridə avazıma</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">9.nəbzin tezləşməsi</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">10.Qanda leykositoz</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">11.Sidikdə proteinuriya</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">12.Silindriuriya</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">13.Pilorospazm</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Müalicəsi: Əsasən yataq rejimindən,müvəqqəti aclıqdan,mədənin ilıq qəhvəyi su ilə yuylmasından ibarətdir.Xəstəliyin ikinci günündən sıfır, 1A və 1B pəhriz stoluna,daha sonra isə 2; 15-ci pəhriz stoluna keçmək olar.Ağır hallarda vena daxilinə damcı üsulu ilə 400-500 ml fizioloji məhlul,Ringer məhlulu,5%-li qlukoza yeridilir.Xəstələrə ağrıkəsicilərin,antihistaminlərinsedativ dərmanların parenteral yeridlməsi göstərişdir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kəskin korroziv qastrti mədənin selikli qişasına qatı turşuların,qələvi məhlulların,kimyəvi birləşmələrin sui-qəsd məqsədilə və ya təsadüfən qəbulu nəticəsində baş verir.Bu zaman mədənin selikli qişasında<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>eroziv ilthab,xoralar əmələ gəlir və bu da bəzən perforasiya ilə nəticələnə bilər.Korroziv qastrti təsadüflərin əksərində mədədaxili çapıqlar və mədənin deformasiyası ilə nəticələnir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstəliyin kliniki şəkli həmişə ağrı olur.Onun əlamətləri zərərli və ya zəhərli maddənin mədəyə düşməsilə başlanır.Epiqastral nahiyədə yandırıcı ağrı,ağız boşluğunda,udlaqda həmçinin qida borusu boyunca göynəmə ağızda aclıq,selikli-qanlə təkrari qusmalar,melena və lap ağır hallarda isə kollaps qeyd edilir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Müalicə isə xəstənin cərrahi reanimasiya və ya toksikoloji mərkəzin intensiv terapiya şöbəsinə yerləşdirilməsi və təxirəsalinmaz stasionar yardımın göstərilməsindən ibarətdir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Xroniki qastrit- Mədənin selikli qişasının xronik ilthabı selikli və submukoz qişalarının struktur dəyişiklikləri,mədənin sekretor,hərəki və inkretor funksiyalarının pozulması ilə müşayiət edildikdə xronik qastrit adlanır.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xronik qastrit əhali arasında çox geniş yayılmış xəstəliklərdən biridir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ekzogen və endogen mənşəli olur.Birincisi qidalanma rejimi,qidanın keyfiyyəti və bir də peşə amilləri ilə əlaqədardır.İkincinin inkişafında<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>maddələrm übadiləsi pozulmaları əsas rol oynayır.Mədə sekresiyasına görə hiper-,hiposekretiv,axillik; selikli iqşanın zədələnmə dərəcəsinə görə səthi,hipertrofik,atrofik və eroziv;<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>lokalizasiyasına görə diffuz,antral,fundal qastritlər ayəır edilir.Xronik qastritin xüsusi formalarına rigid,qiqant-hipertorfik(Menetrye növü) və polipoz növləri ayırd edilir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hazırda xronik qastritin A(autoimmun), B (bakterial) və C (kimyəvi) formaları təsnif edirlər.Xroniki qastrit tədricən inkişaf edir və getdikcə proqressivləşir.Onun gedişində kəskinləşmə və remissiya dövrləri<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ayırd edilir.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstələr adətən ağrıdan və dispeptik hallardan şikayət edirlər.Epiqastral nahiydə göynəmə,yeməkdən sonra ağırlıq hissi,gəyirmə,qıcqırma,qəbizlik və s. Eroziv qastrtidə isə əlavə olaraq mdı qanaxmaları da rast gəlinir.Yanaşı olaraq qaraciyər,öd kisəsi,ödçıxarıcı yollar,pankreas,bağırsaq tərəfindən<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>funksional pozulmalar meydana çıxır.</span></div><div class="MsoNormal"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Mədənin zondlanması ümumi mədə şirəsinin və turşuluğun artmasını,qastrtoskopiya eroziyaları,rentgenoloji müayinə isə hipertrofik qadstritin bəzən isə pilorospazmın olmasını aşkara çıxarır.Bu qastrti xoraönü hal sayılır.</span></div><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">Xəstəliyin müalicəsi isə kompleks və selektiv xarakter daşəmalıdır.Xəstəliyin kəskinləşmə dövründə stasionar müalicə göstərişdir.Birinci növbədə həyat,iş və istirahət tərzini,qidalanma rejimini qaydaya salmaq vacibdir.Xəstələrdə 1-4 saylı masa pəhrizləri,anasid preparatlar,mədə şirəsi,asidopepsin,biostimulyator və vitaminlər,müalicəvi mədən<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>suları və həmçinin sanatoriya müalicəsi təyin edilir.</span>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-68835925621843305372011-05-19T02:11:00.001-07:002011-05-19T02:11:51.565-07:00Kollagenozlar.Revmatoid artrit.Qırmızı qurd eşənəyi.Düyünlü periartrit.<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Yaranma səbəbləri</span></div><div class="msolistparagraph0" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">1. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Immunopatoloji pozğunluqlar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">2. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Infeksion amil</span></div><div class="msolistparagraphcxsplast" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">3. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Irsi faktor</span></div><div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Klinika</span></div><div class="msolistparagraph0" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">1. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Ağrılar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpFirst" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">2. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Tərləmə</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">3. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Anemiya</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">4. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Subferil temperatur</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">5. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Oynaqların poliartralgiyası</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">6. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Ümumi zəiflik</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">7. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Arıqlama </span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">8. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Asteniya</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">9. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Revmatoid vaskulitlər zamanı(<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ağır hallarda :burun və uşaqlıqdan qanaxmalar,başgicəllənmə,baş ağrısı)</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpLast" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">10. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Ürəyin zədələnməsi nəticəsində( təngnəfəslik,ürək nahiyəsində ağrı, ürəkdöyünmə)</span></div><div class="msolistparagraphcxsplast" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Müalicə</span></div><div class="msolistparagraph0" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">1. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Qızıl duzlar(krizoterapiya)</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpFirst" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">2. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Xinolin preparatları</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">3. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Immunodepressiv preparatlar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">4. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Levamizol</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">5. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">D-pensillamin</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">6. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Kortikosteroidlər</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">7. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Qeyri-steroid preparatlar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpLast" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">8. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Sanator ,kurort müalicəsi(sistem şəklini alması əks gösterişdi)</span></div><div class="msolistparagraphcxsplast" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">9. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Mineral sular</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-weight: bold;">Düyünlü periarteriitlər:</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Yaranma səbəbləri</span></div><div class="msolistparagraph0" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">1. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Virus</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">2. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Dərman maddələri,vaksin,zərdablardan</span></div><div class="msolistparagraphcxsplast" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">3. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Kəskin ,xroniki infeksiya</span></div><div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Klinika</span></div><div class="msolistparagraph0" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">1. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Temperaturun qalxması</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpFirst" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">2. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Taxikardiya</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">3. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Əzələ ağrıları</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">4. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">İştahsızlıq</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">5. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Tərləmə</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">6. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Kəskin arıqlama</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">7. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Sinir sisteminin zədələnməsi</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">8. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Baş ağrısı</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">9. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Qıcolma </span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpLast" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">10. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Nitqin pozulması</span></div><div class="msolistparagraphcxsplast" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">11. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Abdominal simptom 50% xəstələrdə müşahdiə olununr ( göbəkətrafı nahiyədə ağrı,ürəkbulanma,qusma,nəcisdə qan)</span></div><div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Müalicə</span></div><div class="msolistparagraph0" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">1. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Kortikosteroidlər(prednizalon)</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">2. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Immunodepressiv preparatlar</span></div><div class="msolistparagraphcxsplast" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; margin-left: 32.2pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">3. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Sitostatik preparatlar(azatioprin,tsiklofosfan)</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Qırmızı qurdeşənəyi</span></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Yaranma səbəbləri</span></div><div class="msolistparagraph0" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">1. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Dərman preparatları</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">2. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Insolyasiya</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">3. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Ocaqlı infeksiya</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">4. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Viruslar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">5. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Genetik faktor</span></div><div class="msolistparagraphcxsplast" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Klinika</span></div><div class="msolistparagraph0" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">1. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Kəskin oynaq ağrıları(falanqalararası,mil-dirsək,diz,aşıq-daban)</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">2. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Dərinin zədələnməsi: burunda,yanaqlarda eritematoz-skvamatoz ocaqlar,falanqalarda ödemlər</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">3. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Tük tökülməsi</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">4. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Dırnaqların tez qırılması</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">5. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Döş sümüyünün arxasında ağrı</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">6. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Tənginəfəslik</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">7. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Quru öskürək</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">8. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Qaraciyər ,dalaq böyüyür</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">9. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Epilepsiyaya bənzər qıcolmalar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">10. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Psixi pozuntular</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">11. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Arıqlama</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">12. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Zəiflik </span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">13. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Tez yorulma</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">14. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Qızdırma</span></div><div class="msolistparagraphcxsplast" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Müalicə</span></div><div class="msolistparagraph0" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">1. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Qlukokortikoidlər</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">2. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Immuno-depressantlar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">3. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Sitostatik perparatlar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">4. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Salisatlar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">5. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Pirazolon preparatları</span></div><div class="msolistparagraphcxsplast" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: Arial;">6. </span><span style="font-size: 14.0pt;">Indometasin</span></div>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-59537831974274250362011-05-18T12:05:00.000-07:002011-05-18T12:07:08.911-07:00Qaraciyər xəstəliklərində əsas klinik sindromlar-sarılıqlar,portal hipertenziya.Hepatorenal sindrom.Qaraciyər çatışmazlığı.Qaraciyər koması.<div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Sarılıqlar- sarılıq qanda və toxumalarda bilirubin miqdarının artması nəticəsində dəri və selikli qişaların sarımtıl rəngə boyanmasıdır.Həqiqi sarılıq olan xəstənin qan plazması zəif və ya tünd sarı rəngdə olur.Sarılıq tez bir zamanda 1-2 gün ərzində sürətlə sürətlə inkişaf edə bilər və ya tədricən yarana bilər.Bəzi hallarda sarılıq əzabverici dəri qaşınması ilə burundan və mədə-bağırsaq sistemindən hemmorragik qanaxmalarla müşayiət olunur.Sarılıq qaraciyərin öd yollarının və qan sisteminin xəstəlikləri zamanı,həmçinin bilirubin mübadiləsinin pozulduğu digər orqanların və sistemlərin xəsətılikləri zamanı təsadüf edilə bilir.Həqiqi sarılıq 3 səbəbdən yaranır.</span></div><div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">I.Eritrositlərin parçalanmasının sürətlənməsi nəticəsində qanda bilirubinin miqdarının artması hesabına(hemolitik sarılıq.</span></div><div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">II. Qaraciyər hüceyrələri tərəfindən sərbəst bilirubinin tutularaq qlükuron turşusu ilə birləşməsinin azalması hesabına(parenximatoz sarılıq)</span></div><div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">III.Mexaniki sarılıq ödün ifrazına maneəçilik yaranan zaman əmələ gəlir.</span></div><div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">I.Hemolitik sarılıq- zamanı retikulo-endotelial sistemdə eritrositlərin çoxlu miqdarda parçalanması baş verir ki,qaraciyər toxuması əmələ gəlmiş bilirubini mənimsəyə bilmir,nəticədə sarılıq yaranır.Bu sarılıq hemolitik anemiyaalrda B12,fol turşusu defisitli anemiyalarda,malya</span></div><div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">riyalarda,septik endokarditdə yaranır.Dəri limonu-sarı rəngdə olur.Dəri qaşıntısı olmur.Qanda sərbəst bilirubinin miqdaır artır.Sidikdə bilirubin olmur,lakin sterkobilinogenin vı hissıvi olaraq urobilinogenin miqdarı</span></div><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 14pt;">nın artması hesabına sidiyin rəngi tündləşir,sterkobilinogenin artması hesabına həm də nəcisin rəngi tündləşir.</span><br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">II.Parenximatoz sarılıq- qaraciyər parenximasının zədələnməsi zamanı təsadüf edilir.Qan zərdabında sərbəst və birləşmiş bilirubinin miqdarı artır.Sidikdə birləşmiş bilirubin və öd turşuları tapılır və bunların miqdarı tədricən artır.Nəcisdə sterkobilinogenin ifrazı azalır.Lakin nəcis tam da rəngsizləşmir.Dəri zəfəranı sarı rəngdə olur.Dəri qaşıntısı mexaniki sarılığa nisbətən az olur.</span></div><div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">III.Mexaniki sarılıq öd yollarının tam və hissəvi tutulması zamanı əmələ gəlir.Səbəb öd daşı xəstəliyi,mədəaltı vəzin şişləri ola bilər.Bütün bu səbəblər öd axarları daxilində öd durğunluğuna gətirib çıxara bilər.Nə-</span></div><div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">ticədə paycıqarası öd kapillyarları genişlənir və öd qaraciyər hüceyrələrinə diffuziya edir.Distrofik proseslər yaranır.Həmçinin limfa qan dövranına öd keçir.Dəri və selikli qişalarəvvəlcə sarı,sonra isə zeytunu sarı rəngə boyanır.Qanda birləşmiş bilirubinin miqdarı çox yüksəlir.Sidikdə birləşmiş bilirubin tapılır,rəngi tündləşir və köpüklü olur.Nəcis rəngsizləşir.Dəri qaşıntısı çox olur.Xüsusən gecələr çoxalır.Bradikardiya qeyd olunur.Sinir sistmei zədələnir.Ümumi halsızlıq,tez yorulma,adinamiya,baş ağrıları,və yuxusuzluq yaranır.</span></div><div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"></div><div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Qaraciyər sirrozu zamanı məhv olmuş qaraciyər hüceyrələri<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>birləşdirici çapıq toxuması ilə əvəz olunur,qaraciyərdaxili damarların<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>daralması və ya tam obliterasiyasına səbəb olur.Nəticədə qanın axını çətinləşir,portal təzyiq qalxır.Qarın boşluğu orqanlarında qanın axını pozulur.Bu şəraitdə damar mənfəzində qarın boşluğuna plazmanın bir hissəsi keçir və assit yaranır.Assitin yaranmasında həmçinin qan plazmasının onkotik təzyiqinin azalması da böyük rol oynayır.Assitin yaranma müddəti porta-kaval anastomozlardan asılıdır.3 qrup anastomozlar var:</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt left 373.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;"><span style="mso-list: Ignore;">1)<span style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 7pt; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; line-height: normal;"> </span></span></span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Düz bağırsağın aşağı üçdə bir hissəsində</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt left 373.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;"><span style="mso-list: Ignore;">2)<span style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 7pt; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; line-height: normal;"> </span></span></span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Qida borusunun aşağı üçdə bir hissəsində</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt left 373.5pt; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;"><span style="mso-list: Ignore;">3)<span style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 7pt; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; line-height: normal;"> </span></span></span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Gpbək ətrafı anastomozlar-yuxarı və aşağı boş venalar arasında yaranır.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 18.0pt; tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Normada qapı venasında təzyiq 70-<st1:metricconverter productid="150 mm" w:st="on">150 mm</st1:metricconverter>.su.sütunu olmalıdır.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 18.0pt; tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Portal hipertenziya zamanı 400-<st1:metricconverter productid="600 mm" w:st="on">600 mm</st1:metricconverter>.su.sütununa qədər artır.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 18.0pt; tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"><br />
</div><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 14pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatorienal sindrom- qaraciyər qan xəstəlikləri,bəzi infeksiyalar,nitoksikasiyalar,zamanı təsadüf edilir.Qaraciyər venalarının trombozu zamanı b orqanalrın hər ikisndə venoz durğunluq yaranır.Hiperspirinizm,yəni dalağın funksiyasının artması anemiya,leykopeniya,trombositepeniya ilə özünü biruzə verir.Bu da hemorragik ağırlaşmalara gətirib çıxara bilir.</span><br />
<div class="MsoNormal" style="tab-stops: 373.5pt; text-align: justify;"></div><div class="msolistparagraph0CxSpFirst" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Yaranma səbəbləri<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>?</span></div><div class="msolistparagraph0CxSpLast" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">1. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Virus hepatiti</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpFirst" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">2. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Hepatotrop zəhərlənmələr</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; tab-stops: 126.75pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">3. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Sirroz<span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpLast" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">4. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Birincili və ikincili şiş törəmələri</span></div><div class="msolistparagraphcxsplast" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">5. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Alkoqol</span></div><div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 10.0pt; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Klinik əlamətləri?</span></div><div class="msolistparagraph0" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">1. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Zəiflik</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpFirst" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">2. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Halsızlıq</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">3. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Tez yorulma</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">4. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Iştahsızlıq</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">5. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Dispeptik hallar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">6. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Yuxu pozğunluqları</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">7. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Baş ağrısı (bəzən)</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">8. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Həzm pozğunluqları</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -14.15pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">9. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Hemeralopiya</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">10. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Xeyloz</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">11. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Qlossit</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">12. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Periferik nefrit</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">13. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Amneziya</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">14. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Endokrin pozğunluqlar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">15. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Kişilərdə : ginekomastiya,qoltuq altı sahədə, başda, qasıq və döş nahiyəsində tüklərin tökülməsi</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">16. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Qadınlarda: yumurtalıqlar,süd vəziləri atrofiyaya uğrayır,menstural tsikl pozulur</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">17. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Ürəkbulanma</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">18. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Qaraciyər ölçüsünün kiçilməsi</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">19. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Sarılıq</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">20. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Sinir-psixiki pozğunluqlar</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">21. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Yaddaş pozğunluğu</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">22. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Qıcolma</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpMiddle" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">23. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Nəbz kiçik,aritmik</span></div><div class="msolistparagraphcxspmiddleCxSpLast" style="background: white; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 42.55pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-add-space: auto; mso-line-height-alt: 13.5pt; text-align: justify; text-indent: -21.25pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-fareast-font-family: Arial;">24. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Ağız və dəridən kəskin qaraciyər iyi gəlir</span></div>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-42919914110678730102011-05-17T11:26:00.000-07:002011-05-17T11:26:05.999-07:00Qaraciyər sirrozu<div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">Sirroz qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rin </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ap</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">qla</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">svir ed</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n bir anlay</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ış</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r. Sirroz zaman</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rin normal f</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">aliyy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tini t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">min ed</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ceyr</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rin miqdar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> azal</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> onlar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n yerini </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ap</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">q toxumas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> tutur. Sirrozun illkin m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rh</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">öz </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">normal funksiyas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> yerin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> yetirir. Amma sirrotik d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yi</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">iklikl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r artd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">qca qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r orqanizm </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">üçü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yati vaciblik da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yan funksiyalar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yata ke</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ir</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bilmir. H</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tta sirrotik qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> Hepatosell</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lar X</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ng adlanan b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dxass</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">li t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> inki</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">af ed</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bilir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">Qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ər</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> kifay</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">t q</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">cmli orqan olub </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sas hiss</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si sa</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">fd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> olmaqla qar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n yuxar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rt</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> yerl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">əş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ir . Qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> olan z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rli madd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rin par</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">alanması v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> xaric edilm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si, glycogen adlanan madd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nin toplanmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> lazim g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ldikd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> onu gl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kozaya par</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">alayaraq b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nin energetik ehtiyaclar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nilm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si, qida vasit</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> daxil olmu</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> ya</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lallar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">zm edilm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si, qan</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n laxtalanmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">üçü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n vacib olan z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lallar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n sintezi, d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rman madd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rinin pa</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">rç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">alanmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">, ba</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rsaqlarda ya</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n pa</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">rç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">alanmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">üçü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n vacib olan </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n yarad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">laraq 12 barmaq ba</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rsa</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">a </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si kimi vacib funksiyalar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yata ke</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">irir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Qaraciyər insan orqanları içərisində ən güclü regenerasiya- özünü bərpa- qabiliyyətini malik olan orqandır. Hər bir zədə zamanı qaraciyər toxuması onu tezliklə aradan qaldıra və məhv olmuş hepatositləri tezliklə yeniləri ilə əvəzləyə bilir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">Ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">lam</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">tl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">ri </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">Sirroz qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> (</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ap</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">qla</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ma) m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">üə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">atana q</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r he</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bir </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lam</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">t olmadan ke</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ir. Sirroz zaman</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dak</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lam</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r qeyd edil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r:<br />
- Yor</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">unluq, </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mumi z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">iflik<br />
- Tez-tez v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> asan qanaxma hallar? <br />
- B</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">thind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> asanl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">qla yaranan qan</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rlar <br />
- Qar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nda mayenin toplanmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> <br />
- ?</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">İş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tahasızl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">q <br />
- </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kbulanma <br />
- Ayaqda </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">i</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kinlik <br />
- </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kinin azalmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">S</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">bl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">ri </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">Sirroz qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;"> uzun m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">t davam ed</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">n v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;"> f</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">rqli s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">bl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">r </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">nd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">n qaynaqlanan xroniki iltihab proses n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">tic</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">sind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;"> formala</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: EN-US;">r. </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">Qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> (iltihab) epizodunda </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rpa etm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">y</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">al</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ışı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tic</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">z parenximas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nda </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ap</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">q toxumas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n formala</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">na s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b olur. Zaman ke</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dikc</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">z normal funksiyas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> yerin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> yetirm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">y</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tinlik </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kir. Qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> sirrotik d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yi</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">iklikl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r (</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ap</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">qla</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ma) d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rinl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">əş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dikc</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> o art</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">q </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">z normal funksiyas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> yerinə yetir</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bilmir v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> yuxar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">da sadalanan </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lam</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rin meydana </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">xmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">na s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b olur. <br />
El</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bir zaman g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lir ki, qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">z f</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">aliyy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tini tam itirir v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bu zaman yegan</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mid qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r k</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">öçü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> qal</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r. Amma qeyd ed</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">k ki, qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rin bu hala g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lib </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">atmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">na q</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r bir qayda olaraq uzun zaman ke</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ir v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">z qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> ged</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n prosesi l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ngitm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">k və ya tam dayand</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rmaq imkanlar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">na malik olur. Sirrozun zaman</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nda m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">üə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n edilm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">üçü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">liyi yaradan s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">bl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> risk faktorlar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> haqq</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nda </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">trafl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lumata malik olmaq laz</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">md</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r. <br />
Qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> xroniki z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ni (iltihab</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">) yaradan a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şağı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dak</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">bl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ri qeyd etm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">k olar:<br />
- Xroniki spirtli i</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ki q</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">bulu <br />
- Hepatit B <br />
- Hepatit C <br />
- Kistal</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> Fibroz <br />
- </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d yollar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n destruksiyas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> (ibtidai bilar sirroz)<br />
- Qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> ya</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n toplanmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> (qeyri-alkoqol m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">li piyli qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ər</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">liyi)<br />
- </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d yollar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ap</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">qla</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> daralmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> (birincili sklerozla</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ran xolangit)<br />
- S</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> olan </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">k</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rin h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">zm edil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bilm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si (qalaktozemya)<br />
- B</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mirin toplanmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> (hematoxromatoziz)<br />
- Orqanizmin immun sistemi t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">find</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n yaranan qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">liyi (avtoimmun hepatit)<br />
- </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">İ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nki</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">af etm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> olan </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lk</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">zi parazitl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r (schistosomiasis)<br />
- Yenido</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ulmu</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">larda </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d yollar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n qeyri-kafi formala</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> (Biliar atrezia)<br />
- Enerji ehtiyat</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n toplanmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> laz</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ldikd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> paylanmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> funksiyas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n pozulmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> (Qlikogen topanmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">liyi)<br />
- Qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> misin toplanmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> (Wilson x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">liyi) </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">A</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">rla</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">malar </span></div><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">Sirrozlu x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> bir </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ç</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ox a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ğı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">rla</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ş</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">malar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n olmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">mk</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">nd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r:<br />
- </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">İ</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">nfeksion x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">likl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">rin tezliyinin artmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">. Sirrozlu x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">rin b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ni infeksiyalarla m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">bariz</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> aparmaqda </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">çə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">tinlik </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">çə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">kir. <br />
- Madd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">badil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">sinin poz</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ğ</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">unlu</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ğ</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">u. Qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> sirroz b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">nd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> madd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">badil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">sinin pozulmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">na s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">b olur. Bu is</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ö</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">z n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ö</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">vb</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">sind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">mumi z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">iflik v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">çə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">kinin azalmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">na g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">tirib </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">çı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">xar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">.</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> <br />
- Qanda y</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ks</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">k miqdarda toksinin d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ö</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">vr etm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">si. Qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r qanda olan toksinl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ri </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">çı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">xda</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ş</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> ed</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> bilm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">diyind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n bu toksinl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">əri</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">nd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">susil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> ba</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ş</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">b</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">eyind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> probleml</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r yarad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r. Buna hepatik ensefalopatiya da deyilir. Bel</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> ki, insanl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">a</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">uğ</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">urunda dumanl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">q, digg</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">tl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">rini toplaya bilm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">k kimi x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">susiyy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">tl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">lir. Zaman ke</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ç</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">dikc</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> ensefalopatiya s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">stl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">k v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> komaya g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">tirib </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">çı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">xara bil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r.<br />
- Qap</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> venas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">nda t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">zyiqin artmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> – portal hipertenziya v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">qida borusu venalar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n varikoz geni</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ş</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">lənm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">si. Qap</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> venas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> ba</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ğı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">rsaqlar v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> dalaqdan g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n venoz qan</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ö</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> qan t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">mizl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ndikd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n sonra qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r venalar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> vasit</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">sil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ş</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ğı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> bo</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ş</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> venaya ax</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r. Amma sirrozlu x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> venoz qan qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ərə </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">daxil ola bilmədiyi </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">üçü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n qa</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">pı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> venas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">nda toplan</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">b qal</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> onda t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">zyiqi artır</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r. Qap</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> venas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">nda toplanm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ış</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> qan </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">laq</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">li olan ki</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ç</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ik venalar vasit</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">sil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">y</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> doğru h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">rk</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">t edir v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> bir m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">td</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n sonra bu venalar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n geni</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ş</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">nm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">sin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">b olur. Bunlardan </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">hl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">k</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">lisi qida borusu v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> dibind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> yerl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">əşə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n venalar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r. Geni</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ş</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">nmi</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ş</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> (varikoz) qida borusu venalar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ç</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ox asanl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">qla partlaya v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">yat </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">üçü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">hl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">k</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">li qanaxmalara s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">b ola bilir. <br />
- Qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">çə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">nginin formala</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ş</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ma riski. Sirroz qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> Hepatosel</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">lar Karsinoma adlanan x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">çə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ngin formala</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ş</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">mas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">na g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">tirib </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">çı</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">xara bil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r. Odur ki, sirrozu olan x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> tez-tez ultrasonoqrafik m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ü</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ayin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">n ke</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ç</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">mək t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ö</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">vsiyy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">ə</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> olunur.</span><br />
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> </span> <br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">Müayinə planı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Həkiminiz sizə aşağıdakı müayinələrin edilməsini tövsiyyə edə bilər:<br />
- Qanın ümumi analizi (protrombin müddəti)<br />
- Qanın biokimyəvi analizi (AST, ALT, QF, ümumi zülal, bilirubin və fraksiyaları)<br />
- USM<br />
- Kompüter Tomoqrafiyası <br />
- MRT<br />
- Qaraciyər Biopsiyası </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">Müalicə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Sirrozun tam müalicəsi mümkün olmasa da onun dərinləşməsinin qarşısını almaq mümkündür. <br />
Xəstəliyin ilkin mərhələlərdə müəyyən edilməsi onun müalicəsində daha qənaətbəxş nəticələr əldə edilir. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Müalicə zamanı əsas məqsəd sirrozun yaranmasına səbəb olan faktor və ya faktorların aradan qaldırılmasıdır. Bunlara nümunə kimi, spirtli içkiyə aludəliyin və ya vrus hepatitlərinə qarşı müalicəni nümunə götürmək olar. Qaraciyərin xroniki zədələnməsinə səbəb olan bu kimi faktorların aradan qaldırılması sirrozun dərinləşməsinin qarşısını ala bilir. Məsələn, artıq ciddi ağırlamalara gətirib çıxara bilən alkoqol sirrozları zamanı alkoqol faktorunun aradan qaldırılması nəticəsində 5 illik yaşam müddəti 50%-dən çox olur. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Sirroz zamanı meyadana çıxan ağırlaşmaların da müalicəsi də diqqət mərkəzində saxlanılır. Qarın boşluğnda yığılan maye (assit) və aşağı ətraflarda yaranan şişkinliyin aradan qaldırılması məqsədi ilə diurezi sürətləndirən dərman maddələri və az duzlu pəhriz tətbiq edilir. Bəzi hallarda assitik maye kiçik cərrahi müdaxilə nəticəsində xaric edilə bilər. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Portal hipertenziyalı xəstələr daha çox diqqət mərkəzində saxlanılır. Çünki hər bir zaman həyat üçün təhlükəli olan qida borusu qanaxmalari mümkündür. Bu zaman endoskopik yolla qanaxan damarın başlanması və qanaxma əleyhinə terapevtik tədbirlərin görülməsi problemi aradan qaldıra bilir. Amma endoskopix xidmətin heç də hər yerdə olmaması üzündən qida borusu venalarının varikoz genişlənməsi olan xəstələr çox ehtiyatlı olmalı vı vəziyyətlərinin ciddiliyini diqqət mərkəzində saxlamalıdırlar. Bəzi hallarda portal venada (qapı venasında) təzyin azaldılması məqsədilə dərman maddələrindən də istifadə edilir. </span></div><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">İnfeksiya ilə yoluxma hallarında həkiminiz sizə antibiotiklər təyin edə bilər. Qaraciyər xərçənginin skrininqi məqsədilə dövri olaraq ultrasəs müayinəsi və bəzi qan testləri etmək vacibdir. Hepatik ensefalopatiya hallarında həkim bəzi dərman maddələrinin təyini ilə əlamətləri azaltmağa çalışacaq. Dərin sirrotik dəyişikliyə uğramış qaraciyərin transplantasiya yolu ilə dəyişdirilməsi yeganə çıxış yolu hesab edilir. </span> <br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">Profilaktika</span></div><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> - Alkoqol qəbulu azaltmaq və ya tam atmaq <br />
- Sağlam pəhriz <br />
- Sağlam içki <br />
- Kimyəvi preparatları ehtiyatla qəbul edin<br />
- Hepatit virusları ilə yoluxma riskini azaldın.</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> </span>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-64862991801014585352011-05-16T12:11:00.000-07:002011-05-16T12:11:05.390-07:00Öd daşı xəstəliyi(xolesistit)<div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt; text-indent: 35.4pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Öd daşı xəstəliyi (daşlı xolesistit) geniş yayılmış bir patologiyadır. Amerika Birləşmiş ştatlarında il ərzind?ə 500.000 insan öd daşı xəstəliyindən şikayətlənir və bu xəstəlik il ərzində 10.000 insannın həyatını aparır. öd daşı olan insanların 80%-i bundan xəbərsiz olurlar. öd daşı xəstəliyi, başqa sözlə, xolelitiaz öd kisəsində çınqıl şəkilli daşların əmələ gəlməsi nəticəsində yaranır. öd daşları qum dənəcikləri ölçüsündən başlayaraq yumruq ölçüsünü qədər ola bilər. Öd daşı xəstəliyi kişilərə nisbətən qadınlarda 4-5 dəfə çox rast gəlinir. Öd daşı xəstliyi ilə bağlı ölkəmizdə il ərzində təxminən 10 min insana öd kisəsinin çıxarılması əməliyyatı icra olunur. Öd qaraciyərdə yaranır və əsas məqsədi həzm sisteminə daxil olan yağların həzmində yardımçı olmaqdır. Gün ərzində 500-600 ml öd ümumi öd axarı vasitəsilə 12 barmaq bağırsağa daşınır. Onun bir hissəsi öd kisəsində depolanır və lazım gələrsə (məsələn, yağlı yemək yeyən zamanı) öd kisəsi yığılaraq onu ümumi öd axarına ata bilir. Öd özlüyündə çoxkompenentli bir sistem olub sudan (90%) və ya əsas lipid mənşəli maddələrdən təşkil olunmuşdur (80% öd turşuları, 16% lesitin və digər fosfolipidlər, 4% xolesterin (Harrison, 2005). Bundan əlavə, ödün tərkibində az miqdarda da olsa elektrolitlər, bilirubin, proteinlər, amin turşuları, sterioidlər, vitaminlər, ağır metallar, dərman və toksinlərdə ola bilər. Öd kolloid məhlul olsa da uzun müddət stabil və dayanıqlı vəziyyətdə qala bilir. Normal insan ödü xarici mühitdə 90-120 saat (nukleasiya müddəti) stabil vəziyyətdə qalır. Yalnız bu müddət keçdikdən sonra ödən tərkib hissələri bərkiməyə başlayır. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Ödün kolloidal stabiliyini xolesterinlə öd turşuları və fosfolipidlər arasındakı ekvivalent mütənasiblik təmin edir. Xolesterin suda həll olunmasa da öd turşuları və fosfolipidlərin köməyi ilə həll olunmuş vəziyyətdə olur. Öddə xolesterinin miqdarı artarsa və öd turşuları və fosfolipidərin miqdarı azalarasa öd kolloidal stabilliyini itirərək tez bərkiməyə meyilli olur. Öd daşı xəstəliyi olan xəstələrdə xolesterinin öddə itkisi 8%-ə qədər yüksəlir. Məhz xolesterinin öddə yüksəlməsi öd daşı xəstəliyinin yaranmasına təkan verən əsas faktorlardandır. Təsadüfi deyildir ki, öd daşlarının 80%-i xolesterin mənşəli olur. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">Səbəblər və risk faktorlar?</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">- Hamil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lik v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> qad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n cinsi. Xolesterin m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">li </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> qad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nlarda daha </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ox rast g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">linir. Bu daha </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ox hamil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">likl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lag</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ndirilir. Hamil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">liyin 3-c</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> trimesterind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> xolesterinin miqdar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> art</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> hamil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> qad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nlarda yem</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">k zaman</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d kis</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sinin h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">k</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tliliyi z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ifl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yir (Harrison, 2005). Bununla da </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n kolloidal stabilliyi pozulur v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> o </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">bər</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">k</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">i</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">y</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> meyilli olur. T</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dqiqatlar g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rir ki, hamil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> qalan qad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nlar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n 20-30%-d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d kis</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">k</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nt</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lir. Amma hamil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">likd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n sonra bu qad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nlar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n yaln</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">z 5-12%-d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> inki</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">af edir. Dig</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> is</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">əö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n kolloidal stabilliyi v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> ax</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">c</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ll</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ığı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> tam b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rpa olunur. Dig</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r bir n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">riyy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">y</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> gör</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> esterogenl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> lipoprotein reseptorlar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> stimulyasiya edir v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> qida il</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> daxil olan xolesterinin maksimal m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nims</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nilm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sini t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">min edir. Bununla da </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> xolesterinin miqdar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> art</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> olur.<br />
- Oral kontraseptivl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rin (hamil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">liyin qar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n al</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ödü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rman madd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rinin q</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">bulu) istifad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> xolesterin m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">li </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> ehtimal</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> art</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r.<br />
- A</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> kalorili qidalanma da xolesterin m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">li da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ların </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sinin s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">blərind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n biri hesab olunur. <br />
- Piyl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sinin s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">bl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n biridir. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d tur</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ular</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ının</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">miqdar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> normada olsa da </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> infaz olunan xolesterinin miqdar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> artm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ış</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> olur. <br />
- </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kinin azalmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">. Bu zaman toxumalarda olan xolesterin mobilizasiya olunaraq qanda, el</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">c</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> art</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r . Yana</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> olaraq </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d tur</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ular</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n miqdar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nda da azalma ba</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> verir. X</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">susil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kinin bird</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">üş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n formala</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">na t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kan ver</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sas faktorlardan biri hesab olunur. Odur ki, </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kinin at</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dric</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n olmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">t g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ürü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> at</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lan </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kinin h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ft</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> 1.5 kq-dan </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ox olmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> məqs</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dəuy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">un deyil (Marschall, 2007).<br />
- </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d kis</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sinin l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ng h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">k</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tli olmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">– hipomator diskineziya. Bu zaman </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n xaric olmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ngiyir v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d kis</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">əsi</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> daha uzun m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">t qalmal</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> olur. Yuxar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">da qeyd etdiyimiz kimi </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n stabil qalmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ti (nukleasiya m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ti) normada 90-120 saatd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r. Motilliyinin z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">if olmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n kis</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">əsi </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>daha uzun m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">t qalmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">na s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b olur ki, bu da xolesterinin </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">km</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> ehtimal</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> art</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d kis</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sinin l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ngliyin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">i</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> uzunm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tli parentral qidalanma (vena daxili), ac qalma, hamil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lik, Octriotid kimi d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rman madd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ri s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b ola bil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r. <br />
- Yo</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">un ba</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rsaq x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">likl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d tur</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ular</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ının </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">geri sorula bilm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">bind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n enterohepatik t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nzim mexanizmi pozulur v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> xolesterinl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d tu</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">rş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ular</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> aras</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nda olan m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">vazin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">t pozulur.<br />
- Biliar sirroz kimi qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">likl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d tur</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ular</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n sekresiyas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n azalmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">na s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b olur. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d tur</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ular</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n azalmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> is</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> xolesterinin h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ll olunmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nda </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tinlikl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r yarad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> onun </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">km</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tirib </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">xar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r. Dig</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">fd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n, sirroz, </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d yollar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n infeksiyalar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> kimi qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">st</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">likl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bilirubinin miqda</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">rı </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">da artm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ış</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> olur ki, bu da piqment da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n yaranmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">na g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tirib </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">xar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r. <br />
- Xroniki hemolitik anemiya piqment m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">li </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">i</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b ola bil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">.</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"><br />
- CYP7A1 genind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">deffekt </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d tur</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ular</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ın</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> sekresiyas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n azalmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">na g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tirib </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">xar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bu s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">bd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n kolloidal stabilliyini pozur<br />
- Ya</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">q. Ya</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">a dolduqca </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> xolesterin ifraz</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> art</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d tur</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ular</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n yaranmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> is</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> azal</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r. <br />
- MDR3 genin deffekti n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tic</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> fosfolipid ifraz</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n azalmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> da </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">z n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">vb</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> xolesterinin h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ll olunma qabiliyy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tini pozmu</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> olur. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">Əlamətlər </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Öd daşı çox hallarda əlamətsiz keçirir və müayinələr zamanı təsadüfi tapıntı kimi müəyyən olunur. Əlamətlər adətən böyük daşlardan birinin öd kisəsi axarını, eləcə də ümumi öd axarının blok edən zaman yaranır. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;"> - Biliar tutmalar. Daşın kisə axarı və ya ümumi qaraciyər axarı daxilində intralaminal təzyiqi artırması və gərilmə yaratması özündən epiqastral və sağ qabırğaaltı nayihədə kəskin, bəzən isə küt ağrı yaranır. Ağrılar sağ kürəyə irradiasiya edir. Biliar tutmalar qəfləti başlayır və 30 dəqiqədən 5 saata qədər davam edə bilər. 5 saatdan çox davam edən biliar tutmalar kəskin xolesistin inkişafından xəbər verir. Biliar tutmalar yaşlı və ya ifrat dərəcədə çox yeməklə təhrik edilir. Tutmalar tez-tez təkrarlanmaya meyilli olur. <br />
- Ürəkbulanma və qusma bir çox hallarda biliar tutmalarla paralel müşahidə edilə bilər. <br />
- Bilirubin və qələvi fosfatazanın yüksəlməsi – daşın öd kisəsi ilə yanaşı ümumi öd axarında da olmasına sübhə yaradır.<br />
- Hərarətin yüksəlməsi kəskin xolesistit, pankreatit və ya xolangit kimi fəsadların inkişafına işarədir. <br />
</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">F</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">sadlar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> - K</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">skin xolesistit – </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d kis</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sinin k</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">skin iltihab</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"><br />
- Xoledoxolitiaz – </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mumi </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d axar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nda da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n olmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> <br />
- Sar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">q – da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mumi </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d axar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> obt</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">e</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rasiya etm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si <br />
- Xolangit - </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mumi </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d axar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> tutmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tic</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> infeksiyan</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n qaraciy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rdaxili </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d axarlar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">na yay</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> <br />
- K</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">skin pankreatit – m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">alt</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">zinin iltihab</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"><br />
- </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> ke</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">zliyi – </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> ba</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rsaq ke</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">zliyi t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">M</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">ayin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">r </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> - Qan</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">mumi analizi <br />
- Qanın biokimy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">vi analizi (m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">s</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n, bilirubin v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> fraksiyalar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">, q</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">vi fosfataza, ALT, AST )<br />
- Abdominal Ultrasonoqrafiya <br />
- Abdominal Komputer Tomoqrafiyas? <br />
- Abdominal Rentgen m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ayin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si <br />
- Endoskoipk Retroqrad Xolangioqrafiya (ERCP)<br />
- Oral xolesistoqram <br />
- </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d kis</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sinin radionuklid m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ayin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si <br />
- B</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">zi situasiyalarda a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dak</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ayin</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> oluna bil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r: <br />
- N</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">cisd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> ya</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yini <br />
- Sidikd</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bilirubinin t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yini<br />
- Abdominal Maqnit Rezonans Tomoqrafiyas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">M</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;">alic</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU; mso-bidi-font-weight: bold;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">Yuxar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">da qeyd etdiyimiz kimi </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> olan insanlar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n 80%-i bundan x</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rsiz olurlar v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> ya da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n olmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ndan t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">f</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n hali olurlar. Bu insanlarda ad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> he</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ç</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bir narahat</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">l</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">q t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tmir. M</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">üə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n olunmu</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dur ki, asimptomatik </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> zaman</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">c</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rrahi </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">liyyat ehtiyac yarada bil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">c</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">k </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ikay</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rin meydana </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">çı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">xma ehtimal</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> 1-2%-dir. Dig</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r 20% insanlarda </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> yuxar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">da sadalanan </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ikay</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dir. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">Hans</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> hallarda </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n m</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">alic</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si vacibdir</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">?</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> Bu suala cavab axtaran zaman a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">dak</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">üç </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">faktor n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">z</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> al</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nmal</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r: (1) </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> insan</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n h</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yat keyfiyy</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tini poza</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">bil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">c</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">k d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">c</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ikay</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">tl</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r yarad</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r, (2) </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">nın ilkin a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rla</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">malar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n olmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">: k</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">skin xolesistit, pankreatit v</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> s., (3) </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">şı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n a</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ğı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">rla</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">ma t</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">r</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> bil</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">c</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">yini g</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ü</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">man etm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">y</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sas ver</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">i</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n faktorlar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n olmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">: kalsifikasiya olunmu</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">d kis</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">si, da</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ş</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lar</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n 3 sm-d</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">n b</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ö</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">y</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ük</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">olmas</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ı </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">kis</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">sind</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> anadang</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;">lm</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">ə</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-ansi-language: RU;"> anomaliyalar. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">öd daşı xəstəliyinin iki müalicə üsulu var: konservativ və cərrahi. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Çox az hallarda öd daşının müalicəsində konservativ vasitələrdən istifadə edilir. öd daşının diametri 10 mm-dən kiçik olarsa xəstələrin 50%-də 6 aydan 2 ilə qədər öd turşularının təyini ilə aparılan müalicə (gündə 8-10 mg/kg dozada) effekt verir (Harrison, 2005). əgər daşın diametri 5 mm-dən kiçik olarsa bu zaman konservativ müalicənin effetivliyi 70%-dən çox olur. Öd daşının konservativ müalicəsinin daha bir üsulu ekstrakorporal (bədən xaricindən) dal?a ?oku ilə litotripsiyanın aparılmasıdır. Amma litotripsiya üçün xəstə çox ehtiyatla seçilməlidir: öd daşlarının ölçüsü 2 sm-dən kiçik olmalı, daşların sayı bir neçə olmalı və öd kisəinin yığılma qabiliyyəti normal olmalıdır. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Öd daşı xəstəliyinin əsas müalicəsi cərrahi yolla Öd kisəsinin çıxarılmasıdır (xolesistektomiya). Öd kisəsinin laparoskopik yolla çıxarılması – laparoskopik xolesistektomiya – öd daşı Xəstəliyinin müalicəsində qızıl standartdır. Artıq inkişaf etmiş ölkələrdə öd kisəsinin açıq yolla çıxarılmasına olan göstərişlər çox daralmalıdır. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">Proqnoz </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%;">Müalicə alanların 99%-də əlamətlər təkrar olunmur. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 145%; margin-bottom: 7.5pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 145%; mso-bidi-font-weight: bold;">Profilaktika </span></div><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> - Yağlı yeməklərin azaldılması<br />
- Hərəkətlilik <br />
- Piylilik zamanı tədricən arıqlama (həftədə <st1:metricconverter productid="1,5 kg" w:st="on">1,5 kg</st1:metricconverter>)</span>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-87889619338663957252011-05-16T11:52:00.000-07:002011-05-16T11:52:53.746-07:00Hepatit xəstəliyi<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"> </div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit A olduqca yoluxucudur və xalq arasında sarılıq adıyla tanınınr. Hepatit A, saglam insana bu xəstəliyi daşıyan bir insanla eyni qida və ya su istifadəsi səbəbi ilə yoluxar. Ayrıca cinsi əlaqə və ya xəstə bir insanın qan, sidik kimi bədən mayelərinə təmasla da yoluxma mümkündür. Ümumiyyətlə xəstələrin böyük bir əksəriyyəti yaxşılaşar amma xəstəlik olduqca ağır keçər. Digər hepatit növləri kimi hepatit A 'da qaraciyərin iltihablanmasına səbəb olar</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit A' nın əlamətləri:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Bütün viral hepatitlerde sarılıq başlamadan əvvəl:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Ürək bulanması, qusma, ishal,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Şiddətli iştahsızlıq,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Mədə - bağırsaq şikayətləri,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Qarnın üst bölgəsində ağrı,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">* Yorğunluq. Tək Hepatit – A-da <st1:metricconverter productid="38 C" w:st="on">38 C</st1:metricconverter> yüksək tempraturla yanaşı (influenzadakı kimi) oynaq ağrıları da əmələ gəlir. Tempratut, ümumiyyətlə sarılığın ilk bir neçə günündə normala dönər.</span><br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"> </div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Virual Hepatitlərdəki ən tipik ifadə olunan:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Göz ağının, dəri və mukoz membranların saralması,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Sidiyin rənginin tündləşməsi,</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Nəcisin rənginin açılmasıdır. Xəstəliyin başlanğıcından 2 - 3 həftə sonra nəcisin rəngi normala dönər. Bir və ya iki həftə sonra qaraciyər böyüyə bilər və sarılıq görülə bilər.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit A' lı xəstələr sarılığın ortaya çıxmasıdan iki həftə əvvəl və sarılığın ortaya çıxmasından bir həftə sonraya qədər nəcislə çox miqdarda Hepatit - A virusu xaric edər və xəstəliyi yoluxdurar. Əlamət göstərmədən xəstəliyi keçirən fərdlər də, xəstəliyin yayılmasında səssiz bir qaynaq meydana gətirərlər.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit A virusu ümumiyyətlə oral-fekal (ağız-nəcis) yolla, kontamine olmuş (virus yoluxmuş) su və ya qidaların qəbuluyla, şəxslər arası təmasla, ya da cinsi təmasla yoluxar. Respublikamızda böyük şəhərlərdə iri kanalizasiya sistemlərinin kifayət qədər nizamlı olmaması, içmə və istifadə etmə sularının təmininin uyğun şərtlərdə olmaması (xüsusilə su basqınlarından və təbii fəlakətlərdən sonra) Hepatit-A infeksiyasının yayılmasında böyük rol oynayar. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Virus bədənə ümumiyyətlə ağız yoluyla, xüsusilə yemək və içkilərlə girər. Bu vəziyyət, kəslərin tualetə getdikdən sonra əllərini yumaması və çirkli əlləriylə sağlam kəslərin yeməklərinə toxunması ilə də meydana gələr. Hepatit A virusuyla yoluxmuş suların içilməsi, bu sulardan çıxarılan buzların istifadə edilməsi ən böyük yoluxma mənbəyidir. Ölkəmizdə, kəndlərdə tualetlər ümumiyyətlə çöldədir və meyvə-tərəvəzlərin yetişdirildiyi yerlərə yaxındır. Gübrə olaraq torpağa axıdılan Hepatit-A virusu ilə yoluxmuş suvarma suları, çiy yeyilən kahı, cəfəri, təzə soğan, və başqa bu kimi yaşıllıqlara və tərəvəzlərə bulaşmaqda və bu çirkli yaşıllıqların kifayət qədər təmizlənə bilməməsi də böyük yoluxmalara səbəb olmaqdadır. Müşahidələrə görə bütün restoranlarda hazırlanan salatların tərəvəzləri və guya yuyunmuş olaraq gətirilən kahı-cəfəri və başqa göyərtilər əlbəttə ki, bir ləyən və ya vedrədəki suya batırılıb çıxarılmaqla təmiz olması mümkün olmadığı halda (!) süfrələrimizə gətirilməkdədir. İfrağatla çirklənən sulardan toplanan göyərtilər, tərəvəzlər və qabıqlı dəniz məhsullarının yeyilməsi, xüsusilə payız və qış aylarında epidemiyalara səbəb olmaqdadır. Hepatit A xəstəliyi keçirən adam ilə yaxın təmas və cinsi əlaqə də xəstəliyin yayılmasına səbəb olur.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstəlikdən Qorunma Tədbirləri:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Xalqın fərdi gigiyena, əllərin tez-tez yuyunması, və tullantıların sağlam uzaqlaşdırıl- ması qaydaların riayət etməsi, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Sağlam içmə və istifadə etmə sununun təmini ilə,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Kafi kanalizasiya sistemlərinin təmiri, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Yoluxma ehtimalı olan qidanların kifayət qədər yuyunması və bişirilməsiylə, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Bakterioloji idarə olunmayan içmə sularının qaynadılmasıyla,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">* Uşaq bağçalarında işləyən personala və yaşayanlara lazımlı təhsilin verilməsilə xəs- təliyin qarşısı alına bilər.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Gigiyena və sağlamlıq qaydalarına riayət etmək, yoluxma riskini azalda bilər ancaq tamamilə maneə törədə bilməz. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bu gün Hepatit A xəstəliyindən tam qorunmanın ən təsirli yolu peyvənd edilmədir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Peyvəndin qoruyuculuğu 94 – 100% olub təsirini təxminən 20 il saxlayır. Bu səbəblə cəmiyyətdə, restoranlarda, hərbi hissələrdə, xəstəxanalarda, fabriklərdə, internat məktəblərində, körpələr evləridə, qocalar evinde və başqa təşkilatlarda işlyən bütün mətbəx personalının Hepatit A infeksiyasını daha əvvəl keçirib-keçirmədiyi müəyyən olunulmalı və peyvənd edilməsi uyğun görülənlərin peyvənd edilməsi təmin edilməlidir</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit B virusunun əmələ gətidiyi, ilk olaraq qaraciyərdə iltihab və qaraciyər hüceyrələrinin məhviylə müşahidə edilən bir xəstəlikdir. Hepatit B virusu qaraciyərdə yaşayan, yalnız insanlarda xəstəlik törədən DNT tərkibli virusdur. Viruslar xaricində metabolik xəstəliklər, toksik və qaraciyərdə qidlanmanı pozan, dərmanlar, bəzi bakteriyalar, parazitlər və bəzi digər viruslarla inkişaf edən xəstəlik ya da infeksiyalar əsnasında da kəskin virual hepatit inkişaf edə bilər. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit B infeksiyası bütün dünyada olduqca çox yayılmışdır. Dünyada hər il 50 milyon adam Hepatit B ilə yoluxmaqda və bu günki ədədlərlə dünya əhalisinin 2/5-si (2 milyard) bu virusla yoluxmuş vəziyyətdədir. Hər il Hepatit B -yə bağlı səbəblərlə 1-2 milyon insan ölür və dünyada 350 milyon insan bu virusun daşıyıcısına çevrilir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit B infeksiyası üçün hər kəs bərabər dərəcədə risk daşımır. Bəzi insanlarda infeksiya daha sıx təsadüf edilər. Hepatit B infeksiyası üçün risk daşıyan qruplar bunlardır: </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">a) Səhiyyə personalı, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">b) Çox sayda qan köçürmə edilən xəstələr, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">c) Hemofil və hemodiyaliz xəstələr, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">d) Hepatit B daşıyan adam ilə eyni evdə yaşayanlar, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">e) Homoseksual və biseksual kişilər, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="DE" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: DE;">f) Damar daxili narkotik istifadə edənlər, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">g) Fərdi gigiyenanın yaxşı olmadığı körpələr evi,yurd və həbsxana kimi yerlərdə yaşa- yanlar, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">h) HBsAg müsbət olan anadan doğulan körpələr və b.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit B-nin yoluxması:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit B infeksiyasına 4 yolla yoluxma mümkündür. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">a) Qanın zədələnilmiş dəri və ya selikli qişa ilə təması nəticəsində (perkutan ya da parenteral yoluxma), </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">b) İnsandan insana zədələnilmiş dəri ya da selikli qişa vasitəsilə (horizontal yoluxma), </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">c) Cinsi yolla, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">d) Ananın qanının ya da qanlı mayelərin körpənin zədələnmiş dərisi ya da selikli qişası vasitəsilə ya da göbək ciyəsi vasitəsilə keçməsi ilə (doğuş əsnasında) yoluxma. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit B infeksiyasının inkubasiyon dövrü alınan virus miqdarına və adamın immun sisteminin müqavimətindnə asılı olaraq 45-180 gün (orta rəqəm 60-90 gün) arasında dəyişər. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit B infeksiyasının xəstəlik əlamətləri:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit B infeksiyasında infeksiya sıx ancaq xəstəlik nadirdir. Virusla yoluxmuş şəxslərin təxminən 50-65% -ində heç bir xəstəlik əlaməti inkişaf etmir yalnız infeksiyası keçir. Virusla yoluxmuş olanların təxminən 30-50%-inde əzginlik, yorğun- luq, yüngül tempratur, ürək bulanması, qarın ağrısı, oynaq və əzələ ağrıları kimi şikayətlər olur. Uşaqların 10%-indən azında, yeniyetmələrin 30-50%-inde sarılıq görülə bilər. Virusla yoluxanların 1% -inden daha azında infeksiya kəskin qaraciyər çatmazlığı ilə irəliləyici və şiddətli bir gediş göstərər. Kəskin infeksiyanın təxminən 1-6 həftəlik kliniki seyri vardır. Bu sırada xəstələrdə dəyişən dərəcələrdə qaraciyər fermentləri və qan hüceyrələrinin dağıtma məhsulunda yüksəlmə müşahidə olunur. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit B infeksiyasının uşaq və yeniyetmələrdə yayılması:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kəskin infeksiya uşaqlarda yeniyetmələrə görə daha yüngül və klinika vermədən yayılar. Ancaq körpələrin immun sistemi səbəbiylə infeksiya yetişkinlərə görə daha çox nisbətdə xronikiləşməyə meyllidir. Yenidoğulmuşların 5-10%-ındə, 1-5 yaş qrupundakı uşaqların 70%-inde, yaşlıların isə 90-95%-inde virus 6 ay içində bədəndən təmizlənər və immunitet inkişaf edər. Kəskin infeksiya yetkin yaşda olanların yalnız 5-10%-inda xronikiləşirkən, yenidoğulmuşların 90-95%-inde, uşaq və yeniyetmələin 30%-inda xronikiləşər və pasiyent virus gəzdirən olar. Bu xəstələrin xroniki qaraciyər xəstəlikləri cəhətdən ekspert həkimlər tərəfindən izlənilməsi lazım- dır. Xroniki qaraciyər xəstəlikləri inkişaf etdiyində µ-interferon müalicəsi istifadə edilə bilər, ancaq müvəffəqiyyəti məhduddur. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit B daşıyıcısı kimlərdir: </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kəskin infeksiyadan sonra 6 ay içində virusa qarşı immunitet inkişaf etdirməyən, virusu və ya virus zülallarını qanlarında daşıyan kəslərə virus daşıyıcı deyilir. Əvvəlcə, bu kəslər virusun sağlam fərdlərə yoluxmasında mənbədirlər. Ayrıca bu kəslərdə xroniki aktiv hepatit, sirroz və qaraciyər xərçəngi kimi xroniki qaraciyər xəstəliklərinin inkişaf riski yüksəkdir. Xroniki Hepatit B ilə qaraciyər xərçəngi (primer hepatosellular karsinoma) inkişafı arasında möhkəm bir əlaqə vardır. Xroniki virus daşıyıcılarında primer hepatosellular karsinoma inkişaf riski daşıyıcı olmayanlara görə 200 dəfə çoxdur. Xroniki Hepatit B daşıyıcıları ilə virusun yoluxma yollarından biri ilə təmas edənlərə yalnız peyvənd etmək kafi qoruyuculuğu təmin edər. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit B infeksiyasından qorunma yolları: </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">İnfeksiyadan qorunmanın ən əmin və etibarlı yolu hepatit B peyvəndi etdirməkdir. Hepatit B peyvəndi gen texnologiyası ilə maya ya da məməlilərin hüceyrələrində yetişdirildikdən sonra son dərəcə etibarlıdır və bu cür infeksiyaların yoluxmasına səbəb olmaz. Hepatit B peyvəndinin (vaksininin) xərçəng əmələ gətirməsi söz-söhbəti səhvdir. Tam tərsinə peyvənd ilə Hepatit B infeksiyasından qorunulmazsa, Hepatit B yoluxması ilə belə bir riskə girmək söz mövzusudur. Hepatit B peyvəndi virusla qarşılaşmadan əvvəl ya da qarşılaşdıqdan sonra istifadə edilə bilər. Hər iki vəziyyətdə də qoruyucudur.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Hepatit C eyni adla xatırlanan (Hepatit C virusu) virusla bağlı inkişaf edən xəstə- likdir. Xəstəlik uzun müddətə qaraciyəri zədələyir və qaraciyər sirrozunun inkişafına səbəb olur. Virus 1989-cu ildə kəşf edilmişdir. Bilinmədiyi dövrlərdə, hadisələr hepatit A və hepatit B ye bənzədiyindən bu xəstəlik non A- non B hepatiti (A və B ye bağlı olmayan) adı ilə xatırlanmaqda idi.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">Hepatitis C qan məhdud infeksion xəstəlikdir. Qaraciyəri yoluxdurur və qaraciyər alovlanmasının – hepatitini əmələ gətirir. Əksər hallarda simptomları müşahidə olunmur, ancaq xroniki hepatiti izləmək mümkündür. Xəstəliyin sonrakı gedişi qara ciyərin liflərinin dağılması – qaraciyər sirrozu ilə nəticələnir. Hepatit C virusu (HCV) qan vasitəsilə yayılır. C hepatitinə qarşı heç bir vaksin yoxdur. İnfeksiyanın simptomları tibbi baxımdan idarə edilə bilər və pasientlərin proporsiyası anti–virus dərmanlarının uzun kursu ilə virusdan təmizlənilə bilər. Erkən tibbi müdaxilə faydalıdır, HCV infeksiyası ilə adamlar tez-tez mülayim simptomları yaşayır və buna görə də müalicə haqqında fikirləşmir. Ehtimal olunur ki, dünyada 150-200 milyon adam C Hepatiti ilə yoluxmuşdur.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit C virusu altı tanınmış hepatit viruslarındandan biridir: A, B, C, D, E, G.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>1970-ci illərin ortalarında Səhiyyə İnstitutunun İnfeksion Xəstəlik- lər Bölməsinin Rəhbəri Harvi J. Alter və onun tədqiqat komandası nümayiş etdi ki, əksər hepatit xəstələrində xəstəlik törədiciləri hepatit A və B deyil. Bu kəşfə, beynəlxalq elmi-tədqiqat işi virusu tanımaq üçün, qeyri A,B hepatiti adlandırdı (NANBH).</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>2000-ci ildə, həkimlər Alter və Houghton virusun kəşfinə görə “qabaqcıl iş üçün” Klinik Tibbi Tədqiqat Lasker Mükafatı ilə təltif olundu – hansı ki o C hepatitini növlərə ayırmağın metodlarını və virusu aşkara çıxartmışdır. Eyni zamanda ABŞ-da qan köçürmədə virusun yayılmasının 30% qarşısının almışdır.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Qaraciyər sirrozu və qaraciyər xərçəngi hepatit C virusunun təsirindən yarana bilir. Birinci faza 6 ay müddətinə çəkir. 60 – 70% xəstələrdə heç bir simptom müşahidə olunmur. Bəzi hallarda pasiyentlərdə kəskin hepatitə da rast gəlinir. Kəskin hepatit C infeksiyasının simptomlarına iştahanın azalması, yorğunluq, qarın boşluğunda ağrılar, sarılıq və qripə bənzər simptomlar aiddir.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit C virusu adətən ilk 1-3 həftə ərzində qanda tapılır.Anticisimlər qanda 3-12</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">həftə ərzində tapılır. 15-40% şəxslərdə kəskin fazada qaraciyərin yüksək fəallığı nəti-cəsində bu virusun spontan təmizlənməsi baş verir. 60-85% Hepatit ilə yoluxmuş pasientlər C xroniki hepatitini inkişaf etdirir və infeksiya 6 aydan çox davam edir. Əvvəlki praktikada əgər xəstə öz-özünə təmizlənərdisə müalicə etmək məsləhət görülmürdü. Son tədqiqatlar göstərirki, genotipin kəskin fazasında müalicəyə sərf olunan vaxt 90% hallarda xroniki xəstəlik fazasında sərf olunan vaxtdan 2 dəfə azdır və bu zaman virusun böyük əksəriyyətinin təmizləmək mümkündür. C xroniki hepatiti altı aydan çox davam edən hepatit C virusu infeksiyası kimi müəyyən edilir. Bu əksər halda simptomsuzdur və bu əsasən təsadüfən aşkar edilir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstəliyin klinikası hər insanda müxtəlif cür olur. Ümumi simptomlara isə yorğunluğu, çəkinin azalmasını, qripə bənzər simptomları, əzələ ağrısını, oynaq ağrı- sını, dayanıqsız aşağı hərarəti, qaşınmanı, həyəcanlanmanı, qarın ağrısını xüsusilə yuxarı sektorda, iştaha dəyişikliklərini, ürək bulanmasını, diareya, mədə pozğunluğu, idrak dəyişiklikləri, depressiya, başağrıları və əhval-ruhiyyənin pozulmasını misal göstərmk olar.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit virusları xırda (50 nm ölçüdə), RNT tərkibli viruslara aiddir. Bu Flaviviridae ailəsindən hepacivirus növünün tək üzvüdür. Hepatit C virusunun altı əsas genotipi var - hansı ki rəqəmlə (məsələn, genotip 1, genotip 2 və s.) göstərilir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit C ilə yoluxma:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Virus qaraciyərdə və qanda tapılar. Əsas bulaşma yolu qanladır. Məsələn, iki adam eyni iynəni istifadə etsələr yoluxma ola bilər. Bunun ən məşhur şəkli narkotik istifadəsidir. Digər bir yoluxma yolu qan nəqlidir. Bir adama, Hepatit C virusu daşıyan bir adamın qanının verilməsi kimi. İndiki vaxtda edilən testlər ilə bu artıq tamamilə qeyri-mümkün kimidir. Ancaq, 1990-cı iln əvvəli xəstəlik bilinmədiyindən, və diaqnoz testləri olmadığından, bu dövrdə edilən qan nəqlləri risk daşıya bilərdi. Virus tüpürcək, sidik, semen kimi bədən mayelərində tapılmaz. Bu səbəblə cinsi əlaqə əsnasında bulaşma nadirdir. Bədən mayelərində virus olması üçün bu mayelərə bir şəkildə qan qarışması lazımdır (Məsələn: diş ətində qanama...). Virus mensturasiya qanında olur. Bu dövrdə olan cinsi əlaqə yoluxma baxımından risklidir (qanın açıq bir yaraya bulaşması ilə). Eyni iynə istifadə edilərək edilən peyvəndlər, döymə və s. kimi əməliyyatlar yoluxucu ola bilər. Eyni təraş bıçağı və diş fırçasını istifadə etmək, bunların qan ilə təmas etməsi ehtimalı səbəbi ilə yoluxucu ola bilər. Hepatit C əlamətləri ürək bulanması, aşağı səviyyədə tempratur, qarın bölgəsi və qaraciyərin virus olan qisminin zəifliyi və həssaslığı, tədricən görünən sarılıq, qusma və halsızlıq şəklindədir. Bu əlamətlər atipik olduğu qədər, əvvəl də deyildiyi kimi xəstəlik fakto- runun alınmasından çox uzun zaman sonra da ortaya çıxa bilir. Cinsi yolla Hepatitin ötürülmə riski cəmi 5%-dir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit C -də hazırlayıcı faktorlar yəni Hepatit C infeksiyasına uyğun hala gəlmə- sinə səbəb olan faktorlar aşağıdakılardır.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">* Çox və davamlı heyvani mənşəli zülal və yağ qəbulu, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">* Spirt istifadəsi, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">* Siqaret istifadəsi, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">* Qeyri-kafi tərəvəz və meyvə istehlakı, </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">* Qida və fərdi gigiyenaya diqqət edilməməsi.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">Hepatit C əgər müalicə edilməzsə sirroz, qaraciyər xərçəngi və ölümə səbəb olar.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p> </o:p></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>XRONİKİ HEPATİT C DƏ SİROZ MEYDANA GƏLİR. BƏS SİRROZUN ŞİDDƏTİNİ ARTIRAN RİSK FAKTORLARI VARDIRMI?</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">20-30 il müddətində ortaya çıxan sirroz bəzi vəziyyətlərdə şiddətlidir; </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">Yaş (irəli yaşlarda sirroz daha şiddətlidir).</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">Kişi xəstələrdə siroz daha şiddətlidir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">Spirt istifadə edənlərdə,</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">Siqaret və tütün istifadəsi zamanı,</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">Aids (AIDS - HİV ) zamanı siroz daha şiddətlidir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">XRONİKİ HEPATİT C DƏ XƏRÇƏNG MEYDANA GƏLMƏSİNİ ARTIRAN RİSK FAKTORLARI VARDIRMI? </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Bəli (!) ...Bəzi faktorlar qaraciyər xərçəngi riskini artırar. Bunlar: </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Spirt istifadəsi</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Sirroz inkişafı</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">İrəli yaş</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Xəstə kişilərdə risk yüksəkdir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Hepatit C qaraciyəri zədələməklə yanaşı bədəndə dəri, böyrəklər, tüpürcək vəziləri, göz və revmatizmə yol aça bilər. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">Hepatit C anadan 6% ehtimalla körpəyə keçər. Əgət anada AİDS varsa hepatit C nin yoluxma faizi dahada yüksələr.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Eyni evdə yaşayan kəslərdə Hepatit C-nin yoluxması çox sıx görülən bir vəziyyət deyil, ancaq eyni qaşıq, çəngəl və stəkandan istifadə etmək yoluxma baxımından riski son dərəcə artırar. Əhəmiyyətli olan bu saydığımız əşyalardan eyni istifadənin qarşısının alınmasıdır. Bunların xaricində eyni evdə yaşamaq yoluxma baxımından yüksək risk daşımaz. Hepatit C anadan uşağa əmizdirmə yolu ilə keçə bilməz ancaq ananın səd vəzisində qanama və infeksiya olmamalıdır. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">QEYD: HEPATİT C-Lİ XƏSTƏLƏRİN 10%-İNDƏ YOLUXMA SƏBƏBİ MƏLUM OLMAMAQDADIR.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstəliyin inkubasion dövrü: Hepatit C nin inkubasion müddəti 2 həftə ilə 6 ay arasıdan dəyişən bir müddətdir. Ancaq bu gün tibb nəşrlərində xəstəliyin hansı dövründə və nə qədər müddətə yoluxucu olduğu bilinmədiyindən xəstəlik müəyyən edildiyində digər insanlara yoluxmaması üçün adamın xəbərdar edilməsində böyük fayda vardır. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit C-nin diaqnozu: Hepatit C ye diaqnoz qoymaq üçün müxtəlif analizlər vardır. Daha əvvəl də ifadə olunduğu kimi xəstə bir sıra əlamətlərlə həkimə müraciət etdiyində həkim müxtəlif analizlər istəyər.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">a) Qaraciyər fermentləri: </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">b) Anti-HCV – hepatit C antikor (bədən tərəfindən çıxarılan qoruyucu serum) analizi.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">Əlavə antitel analizləri: Əlavə 3 genetik antitel müəyyən edici testlər istənə bilər. Ancaq bu analizlər 3-5 ay sonra pozitif nəticə (ferment immuno assay üsulu) verir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">c) HCV RNT tanalizi: Ən həssas analiz hepatit C virusunun genetik quruluşunu müəyyən edən analizdir. Bu virusun çoxaldığını və infeksiyanın kəskin (yeni) olduğunu göstərər. Hətta bu analizlərlə hepatit C virusunun miqdarı belə müəyyən oluna bilir. Müalicədən əvvəl bu miqdarın müəyyən olunması, müalicənin yaralı olub olmadığı mövzusunda sonrakı analizlə birlikdə müəyyən nəticəyə gəlməyə imkan verir. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">d) Qaraciyər biopsiyası (qaraciyərdən parça götürmə).</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit C üçün GENETİK analizlərdə fərqli genetik strukturların müəyən edilməsinin əhəmiyyəti vardır. Genotip 2 və genotip 3 deyilən virus tipləri, genotip 1 deyilən virus tiplərinə görə müalicəyə daha yaxşı reaksiya verir. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Qaraciyər biopsiyasının da müalicə üçün böyük əhəmiyyəti vardır. Əgər aşağı dərəcədə qaraciyər iltihabı və fibrozu diaqnozlu və qaraciyər fermentləri yüngül dərə-cədə artmış xəstələr müəyyən olunsa anti-viral (virusa qarşı müalicə) müalicəyə ehtiyac qalmır . Ancaq çox miqdarda fibroz olan xəstələrdə anti-viral müalicəyə ehtiyyac var. Bu xəstələrdə fermentlər orta dərəcədə artmışdır. Əlbəttə bu qərarı həkim verəcək. Eyni zamanda qaraciyər biopsiyası müalicənin nəticələrini görmək üçün də edilə bilər. Bu da son dərcə əhəmiyyətlidir. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Anormal qaraciyər fermenti analizi olanlar, keçmişdə qan nəqli edilmiş (bu təxmini olaraq 5-10 il əvvəl edilmişsə yaxud qan verən adamın hepatit C olduğu məlum olsa), orqan nəqli olsa (xüsusilə 5-10 il əvvəl) hemodializ xəstələr, hemofili və ya bənzəri qan məhsulları tələb edən xəstələr, hepatit C xəstəsi olub və uşaq sahibi olan analar 1 il içində hepatit C analizi etdirməlidir. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">HEPATİT C , HEPATİT B VƏ AIDS QAN VƏ CİNSİ YOLLA BULAŞAR... </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Hepatit C də müalicə xəstəliyin dərəcəsinə görə təyin olunar. Xəstəliyin kəskin və ya xroniki halda olması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Ümumi halda isə:</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">a) İnterferon (həftədə 3 dəfə ineksiya edilir). </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">b) Uzun təsirli interferon (həftədə 1 dəfə ineksiya edilər). </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">c) Ribavirin – Bu dərmanlar tək və ya kombinə edilmiş halda həkim tərəfindən istifa- də edilir. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kəskin Hepatit C-də müalicə: Ümumiyyətlə klinikası olmadan keçirilməsi səbə-bilə hepatit C kəskin dövrdə müalicədən qalır. Və çoxu xəstədə virus xronikiləşmiş infeksiya halında ikən müəyyən edilir. Ancaq bu xəstəlikdə bir çox həkimlər kəskin dövrdə anti-viral müalicə tətbiq olunduqda xəstəliyin xronikiləşməyəcəyini güman edir. Aparılan tədqiqatlar zamanı kəskin dövrdə müəyyən olunan və 6 ay boyunca interferon müalicəsi alan xəstələrin 98%-ində xəstəliyin qandan tamamilə itdiyi, və qaraciyər fermentlərinin normallaşdığı müəyyən olunmuşdur. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xroniki hepatit C müalicəsində: 2 dərman istifadə edilir. Bunlar ribavirin və interferondur. Ancaq hər xəstə üçün bu iki dərman tətbiq oluna bilməz. Buna ən gözəl qərarı həkim verəcək. Ancaq interferon və ribavirin istifadəsində xəstələrdə uzun davamlı müalicədə nəticə əldə edilməkdədir. Yeni işlərdə daha uzun təsirli olan bir interferon növü peginterferon ilə ribavirinin bir yerdə istifadə edilməsinin çox yaxşı nəticələr ortaya çıxardığı müşahidə edilmişdir. Və bu müalicə artıq standart müalicə olaraq ortaya çıxmışdır. Edilən işlərdə bu müalicə ilə təxminən 50% -dən bir müvəffə-qiyyət təmin edilmiş və qanda hepatit C müəyyən olunmamışdır.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Müalicənin müddəti 6 ay -ilə 1 il arasında dəyişər. Genotip 2 və genotip3 olanlar-da müalicə 6 ay Genotip 1 olanlarda 1 il davam edər. HCV genotip 2 və genotip3 olanlarda müaləcə daha ideal tətbiq olunur. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>HCV Genotip 1 qrupu xəstələr, sıx depresiyası, ürək narahatlığı olan xəstələr də anti virual müalicə yaxşı variant deyil. Bu xəstələr spirt və siqaret istifadə etməməli, istifadə olunan dərmanlara diqqət yetirilməli və həkimlə bu mövzu müzakirə edilməlidir. Bu cür dərmanlar istifadə edilməməlidir. Xəstələr Hepatit A və B üçün vaksinasiya olunmalıdır.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Qaraciyər fermentləri yüngül yüksələn və qaraciyər biopsiyasında fibroz və ağır ziyan olmayan xəstələrin həkimləri tərəfindən izlənilməsi tövsiyə edilir. Bu xəstələrə nizamlı olaraq qaraciyərin ferment analizləri və hər 3-5 ildə bir qaraciyər biopsiyası etdirmələri təklif olunur. Bəzi xəstələr anti-virual müalicəyə müsbət cavab verməz və qanda virusun nisbəti düşməz. Ancaq bu xəstələrdə siroz meydana gəlməsinin və qaraciyər xərçəngi riskinin anti-viral müalicənin vasitəsilə azaldığı müəyyən olunmuşdur. Heç olmasa bu vəziyyət belə təsəlli vericidir. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>HEPATİT C VƏ EVDƏ MÜALİCƏ: Ev müalicəsində fəaliyyətlər yavaşıdılmalı yorucu hərəkətlərdən qaçılmalı, yorulduqda hərəkətləri yavaşladaraq istirahət edilmə- lidir. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kəskin Hepatit zamanı diyeta: Ən əhəmiyyətli ünsürlərdən biri kəskin hepatit diyetasında maye qəbuludur. Bulantı və qusmanın yaradacağı maye itkisi konpensə olunmalıdır. Zülal nisbəti aşağı, kalori nisbəti yüksək bir hepatit diyetası həkimlər tərəfindən təklif edilməkdədir. Əgər içdikdə narahatlıq vermirsə təbii meyvə suları içilə bilər. Yağlı yeməklərdən isə qaçınılmalıdır. BU DÖVRDƏ ƏN ƏHƏMİYYƏTLİSİ SPİRT VƏ QARACİYƏRİ NARAHAT EDƏCƏK DƏRMANLAR İSTİFADƏ ETMƏMƏKDİR. BU VƏZİYYƏT QARACİYƏR İLTİHABI VƏ QARACİYƏR ZƏRƏRİNİ ARTIRACAQ. Burada ən əhəmiyyətli ünsür dərman qəbulunu həkimlə danışaraq nizamlamaqdır. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Qarşısı alına bilməyən və müalicəyə cavab verməyən fibrozla gedən Hepatit C hadisələrindən sonra qaraciyər funksiyalarını icra edə bilməz bir hala gəlsə artıq bu xəstələr qaraciyər nəqlinə namizəd xəstələrdir və transplantasiya lazımdır.</span></div><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"></span></span>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-31706145808194010792011-05-14T09:28:00.000-07:002011-05-14T09:28:07.104-07:00Diffuz toksiki zob.Miksedema<span lang="AZ-LATIN" style="color: #010101; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">Tireotoksikoz</span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #010101; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> – qalxanabənzər vəzinin xəstəliyi olub qanda tireoid hormonlarının miqdarının artması ilə xarakterizə olunur. Bir çox hallarda buna səbəb diffuz toksiki zob (Bazedov-Qreyvs xəstəliyi) və qalxanabənzər vəzinin funksional avtonomiya xəstəliyidir (toksiki adenoma, çoxlu düyünlü toksiki zob). Bu xəstəliklər zamanı qalxanabənzər vəzidə çoxlu miqdarda tiroksin (T4) və triyodtironin (T3) hormonları əmələ gəlir ki, bu da zülal və lipid mübadiləsinin, ürək-damar və sinir sisteminin funksiyalarının pozulmasına gətirib çıxarır.</span><br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="color: #010101; font-size: 14.0pt;">Tireotoksikozdan əziyyət çəkən xəstələrin əsas şikayətləri aşağıdakılardır:</span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #010101; font-size: 14.0pt;"> </span></div><ul type="disc"><li class="MsoNormal" style="color: #010101; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Sinir sisteminin həssaslığının artması, yuxu pozulması, əsəbilik. </span></li>
<li class="MsoNormal" style="color: #010101; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Ürək döyüntülərinin sayının artması. </span></li>
<li class="MsoNormal" style="color: #010101; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Tərləmə, istilik hissi, yüksək temperatura qarşı dözümsüzlük. </span></li>
<li class="MsoNormal" style="color: #010101; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Ətrafların və ya bütün bədənin titrəməsi. </span></li>
<li class="MsoNormal" style="color: #010101; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Tezləşmiş stul və sidik ifrazı. </span></li>
<li class="MsoNormal" style="color: #010101; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Proqressivləşən çəki azalması – arıqlama. </span></li>
<li class="MsoNormal" style="color: #010101; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Zəiflik, tez yorulma. </span></li>
<li class="MsoNormal" style="color: #010101; mso-list: l0 level1 lfo1; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: list 36.0pt; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Menstrual tsiklin pozulması. </span></li>
</ul><span lang="AZ-LATIN" style="color: #010101; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;">Xəstənin müayinəsi zamanı sinus taxikardiyası, qulaqcıq səyriməsi, xırda tremor, isti, nəm dəri örtüyü, palmar eritema (əlin ovuc hissəsinin qızarması), onixoliz (dırnaqların zədələnməsi), qaşınma, övrə, diffuz alopesiya (saçların tökülməsi), əzələ zəifliyi əlamətləri aşkar edilə bilər. Həmçinin diffuz toksiki zobdan əziyyət çəkən xəstələr üçün gözün zədələnməsi – oftalmopatiya da xarakterikdir: gözdə quruluq və ağrı hissi, göz almalarının qabarması, hərəkətliliyinin zəifləməsi və s.<br />
<br />
Yuxarıda göstərilən əlamətlərin bu və ya digər dərəcədə nəzərə çarpması xəstəliyin ağırlıq dərəcəsindən (yüngül, orta və ağır) asılı olaraq müxtəlif olur. Məsələn, yüngül forma zamanı çəki azalması az nəzərə çarpır, ürək vurğularının sayı dəqiqədə 100-ü keçmir, əsasən əsəbilik, yuxu pozğunluğu, emosional labillik kimi əlamətlər daha çox üstünlük təşkil edir. Ağır dərəcəli tireotoksikoz zamanı bir sıra orqanlarda: ürək, qaraciyər, sinir sistemində ciddi dəyişikliklər meydana çıxır, arterial təzyiq yüksəlir, ürək döyüntülərin sayı dəqiqədə 120 vurğunu keçir, əzələ zəifliyi müşahidə edilir, əmək qabiliyyəti xeyli azalır. Ağır dərəcəli tireotoksikoz qeyri-dəqiq müalicənin və ya heç müalicə almamanın nəticəsində inkişaf edir. Tireotoksikozun ən ciddi ağırlaşmalarından biri də tireotoksiki krizdir. Bu zaman xəstənin bədən temperaturu yüksəlir, xəstə oyanıq olur, diffuz qusma və diareyya nəticəsində orqanizmin susuzlaşması baş verir. Arterial təzyiq kəskin enir. Bütün bu əlamətlər komanın inkişafına qədər gətirib çıxara bilər. Qeyd etmək lazımdır ki, bu cür kriz orta ağırlıq dərəcəli tireotoksikoz zamanı da əmələ gələ bilər. Krizin əmələ gəlmə səbəblərindən biri öncədən heç bir hazırlıq aparılmadan tireotoksikozlu xəstələrin qalxanabənzər vəzisində əməliyyatın aparılmasıdır<br />
<br />
Diaqnostika<br />
<br />
Tireotoksikozun diaqnostikasında əsas müayinə metodu qanda qalxanabənzər vəzi hormonlarının miqdarının təyin olunmasıdır. Bu zaman qanda TSH-ın (hipofiz tərəfindən sintez olunan tireostimullaşdırıcı hormon) miqdarı kəskin azalır, tiroksin (T4) və triyodtironin (T3) hormonlarının miqdarı isə artır. Digər müayinələrin aparılmasında məqsəd isə tireotoksikozun əmələ gəlməsinə səbəb olan amili aşkar etməkdən ibarətdir. Əlavə olaraq digər laborator müayinələr, tireoid vəzinin USM-i, ssintoqrafiyası aparıla bilər.<br />
<br />
Tireotoksikozun müalicəsi<br />
<br />
Diffuz toksiki zob zamanı (Bazedov-Qreys xəstəliyi) aşağıdakı müalicə metodları tətbiq olunur: tireostatik preparatlar, yod radionuklidi təyin olunur, operativ müdaxilə aparılır. Tireostatik preparatlarla müalicəsinin ən başlıca çatışmazlığı aparılmış kurs terapiyadan sonra residivlərin əmələ gəlmə tezliyinin yüksək olmasıdır. Bundan əlavə bu cür müalicə uzun müddətli olur və bir çox hallarda xəstələr müalicəni tam olaraq yerinə yetirə bilmirlər. Qalxanabənzər vəzinin funksional avtonomiyasında isə medikamentoz müalicə qeyri effektiv olur. Radioaktiv yodla aparılan müalicəsindən sonra isə residivlər çox az rast gəlinir. Lakin bu gün Azərbaycanda bu metodun tətbiqi üçün tibbi müəssisələrdə kifayət qədər şərait yoxdur. Xəstələrin xaricə göndərilməsində də bir sıra problemlər var, belə ki, bu cür xəstələr kurs müalicədən sonra ən azı bir il müddətində müalicə aldığı həkimin nəzarəti altında olmalıdırlar. Yalnız uğurla aparılmış operativ müdaxilə yuxarıda göstərilən çatışmamazlıqdan azaddır.<br />
<br />
Operativ müalicə<br />
<br />
Diffuz toksiki zob zamanı əksər hallarda qalxanabənzər vəzinin subtotal rezeksiyası əməliyyatı aparılır, belə ki, vəzinin qalxanabənzər ətraf vəzilər hissəsində 2–4 qram saxlanılır. Çoxlu düyünlü zob, toksiki adenomalar zamanı vəzinin yarı hissəsi rezeksiya olunur. Bəzi hallarda çoxlu düyünlü zob zamanı vəzinin tam olaraq çıxarılması əməliyyatı da aparıla bilər. Xəstəliyin maliqnizasiyasına şübhə olduqda (bədxassəli şiş) vəzi regionar limfatik düyünlərlə birlikdə xaric edilir. Standart halda əməliyyat adətən 90 dəq. müddətində davam edir. Son illər kosmetik nöqteyi-nəzərdən əməliyyat nahiyəsinin daha az bilinməsi üçün ultraqısa kəsiklərdən istifadə olunur. N.Tusi adına klinikada yaşından və cinsindən asılı olmayaraq bütün xəstələrdə əməliyyat nahiyəsinə müdaxilə ölçüsü 2 sm-ə qədər olan kosmetik ultraqısa kəsiklər vasitəsilə aparılır. Əməliyyatdan artıq 1 ay sonra yara yeri demək olar ki, heç bilinmir.<br />
<br />
Klinikamızda son bir ildə planlı əməliyyatlardan əlavə 3 nəfər tireotoksiki krizlə müraciət etmiş xəstələr çox uğurla əməliyyat olunmuşlar.<br />
<br />
Adətən əməliyyata hazırlıq müddəti 1 neçə saatdan 1 neçə həftəyə qədər davam edə bilər. Bu müddət qalxanabənzər vəzinin funksional vəziyyətindən, xəstənin yaşından və yanaşı xəstəliklərindən asılı olaraq dəyişir. Əməliyyata hazırlıq dövründə xəstə daha dəqiq müayinə olunur, qanda hormonların miqdarı təyin olunur, tireoid vəzinin USM-i , boyun nahiyəsinin 3D rekonstruksiyalı maqnit- rezonans tomoqrafiyası aparılır. Bəzi hallarda diaqnozu daha da dəqiqləşdirmək üçün ssintoqrafik müayinə metotundan istifadə edilir. Tireotoksikoz zamanı əməliyyatdan öncə 3–6 həftə müddətində xüsusi medikamentoz terapiya aparılır. <br />
<br />
Dəqiq və ətraflı müayinənin aparılması, xəstələrin əməliyyat öncəki hazırlığının yüksək səviyyədə həyata keçirilməsi sayəsində əməliyyatdan sonrakı müddətdə pasiyentlər 1 sutka ərzində stasionarda yatırlar. Bu müddət ərzində xəstə həkim nəzarəti altında olur. Stasionarın bir nəfərlik komfortlu palataları sputnik TV-yə, telefona və süni iqlim sisteminə malikdir. Əməliyyat olunmuş xəstələr 1 il müddətində həkim nəzarətində olub, vaxtaşırı profilaktik müayinələr və müalicələr aparılır. Bütün bunların nəticəsində residiv riski minimuma enir.</span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #010101; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: RU;"> </span>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-62257454780857399622011-05-13T11:17:00.000-07:002011-05-13T11:17:29.419-07:00Şəkərli diabet xəstəliyinin etiologiya və patogenezinin yeni xüsusiyyətləri<div class="MsoNormal"><span lang="AZ-LATIN" style="color: red; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 20.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #000033; font-size: 14.0pt;">Şəkərli diabet endokrin sistemin xəstəliyi olub, tam və ya nisbi insulin çatmamazlığı nəticəsində qanda qlükozanın xroniki artımı ilə müşahidə olunur. Diabetdə karbohidratların, zülalların və yağların mübadiləsi pozulur. Diabetli xəstələrin sayı, xüsusi ilə də inkişaf etmiş ölkələrdə durmadan artır. Hesab olunur ki, ölkədən asılı olaraq əhalinin 2-10%-i şəkərli diabetlə xəstədir. <br />
Diabet, xroniki insulin çatışmamazlığından əmələ gəlir. Insulin hormon olub mədəaltı vəzin Langerhans adacıqlarında yaranır. Mədəaltı vəzin insulin hormonu orqanizmdə karbohidrat, zülal və yağ mübadiləsində iştirak edir. Karbohidrat mübadiləsinə insulin, qlükozanın orqanizmin hüceyrələrinə daxil olması ilə, qlükozanın orqanizmdə alternativ sintezini aktivləşdirməklə, qara ciyərdə şəkərin ehtiyatlarını artırması ilə və qlükoqen sintezi ilə tə'sir edir. Eyni zamanda o karbohıdratların parçalanmasının qarşsını alır. Zülal mübadiləsinə insulinin təsiri, zülal, nuklein turşularının sintezini gücləndirməkdən və zülalın parçalanmasını ləngitməkdən ibarətdir. Insulin qlükozanı yağ hüceyrələrinə daxil etməklə yağ tutumlu maddələrin sintezini gücləndirir, hücəyrənin enerji alma prosesini aktivləşdirir ve yağların parçalanmasını ləngidir. Insulinin təsiri altında natrinin hüceyrələrə daxil olması güclənir.<br />
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Insulinin işinin pozulması onun hazirlanmasının çatışmamazlığı ilə, və yaxud onun toxumalara təsirinin pozulması ilə əmələ gəlir. Insulin hasil edən Langerhans adacıqlarının mədə altı vəzdə autoimmun prosesler nəticəsində dağılması, insulin hasilinin çatışmamazlığını əmələ gətirir və insulin çatışmamazlığı nəticəsində 1-ci tip şəkərli diabet yaranır. Xəstəlik zamanı fəaliyyət göstərən hüceyrələr 20%-ə qədər azalır və ya tam sıradan çıxırlar. <br />
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">2-ci tip şəkərli diabet</span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #000033; font-size: 14.0pt;"> insulin təsirinin pozulması və/və ya insulinin çatışmamazlığı nəticəsində əmələ gəlir. Qanda insulinin normal və ya artıq olması, lakin orqanizmin hüceyrələrinin ona həssaslığının olmaması, insulinin tə'sir edə bilməməsi insulin rezistentlik adlanır. Insulin çatışmamazlığı zamanı qlükozanın hüceyrələrə daxil olması azalır, nəticədə qanda qlükozanın mənimsənilməsinin alternativ yolları aktivləşir ki, buda orqanizmin toxumalarında sorbitol, qlükoz-amin qlükoqonların, qlikoqemoqlabinin toplanmasına gətirib çıxarır. Sarbitol kataraktanın yaranmasına, xırda arteriya damarlarının – arteriol ve kapilyarların işinin (mikroanqenopatiya), sinir sisteminin funksiyalarının pozulmasına (neyropatiya) gətirib çıxarır. Qlükoz-amino qlükoqonlar oynaqların zədələnməsinə səbəb olur. Lakin qlükoza mənimsənilməsinin alternativ yolu enerji almaq üçün kifayət deyildir. Zülal mübadiləsinin pozğunluğu zülal birləşmələrinin sintezinin pozulmasına və zülalın parçalanmasının aktivləşməsinə gətirib çixarır. Bu əzələ zəifliyinə, ürək və skelet əzələlərinin işinin pozulmasına səbəb olur. Yağların perikis turşulaşması güclənir, damarları zədələyən toksik məhsullar toplanır. Qanda keton cisimcikləri adlanan mübadilə məhsulları artır. <br />
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">1-ci tip şəkərli diabet </span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #000033; font-size: 14.0pt;">əmələ gəlməsi səbəbinə görə bölünür: <br />
</span><span lang="AZ-LATIN" style="color: red; font-size: 14.0pt;">• autoimmun şəkərli diabet</span><span lang="AZ-LATIN" style="color: red; font-size: 14.0pt;"><br />
• idiopatik şəkərli diabet</span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #000033; font-size: 14.0pt;"><br />
Autoimmun şəkərli diabet immun sistemin pozğunluğu nəticəsində yaranır. Bu vaxt orqanizmdə Langerhans adacıqlarının insulin hasil edən hüceyrələrini zədəliyən antitellər yaranır. Autoimmun prosesin inkişafına virus infeksiyaları, bəzi toksik maddələrin təsiri (nitrozaminlər, pestisidlər) səbəb olur. <br />
1-ci tip idiopatik şəkərli diabetin səbəbləri məlum deyildir.<br />
2-ci tip şəkərli diabetin əmələ gəlmə səbəbləri irsi meililik və xarici faktorlardır. Irsi meililik vacib rol oynayır, lakin mühüm əhəmiyyət kəsb edən xarici muhit faktorlarıdır. <br />
Sadalanan faktorlara baxaq:<br />
</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">• Qenetik. </span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #000033; font-size: 14.0pt;">Diabetli qohumu olan şəxslərdə bu xəstəliyin əmələ gəlmə riski yüksəkdir. Əgər valideynlərdən biri xəstədirsə, şəkərli diabetin əmələ gəlmə riski 3%-9%-ə qədərdir.<br />
• Piylənmə. Bədən çəkisinin artıqlığı ve piy toxumasi miqdarının, xüsüsi ilə qarın nahiyəsində çoxluğu (abdominal tip) orqanizm toxumalarının insulinə həssasliğını azaldır ki, buda şəkərli diabetin əmələ gəlməsini asanlaşdırır.<br />
</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">• Qidalanma pozulmaları. </span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #000033; font-size: 14.0pt;">Çoxlu miqdarda karbohidratlı və sellüloza çatişmamazliği olan qidaların qəbulu piylənməyə və şəkərli diabetin artmasına gətirib çıxarır. <br />
</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">• Xroniki stressler. </span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #000033; font-size: 14.0pt;">Stress halları qanda ketaxolaminlərin (adrenalin, noradrenalin), qlukokortikoidlərin artmasına səbəb olur ki, buda şəkərli diabetin inkişafina şərait yaradır. Ateroskleroz, ürəyin işemik xəstəliyi, arterial hipertoniya uzun müddət davam etdikdə toxumaların insulinə həsaslığinı azaldır. Bəzi dərman preparatları diabetin əmələ gəlməsinə səbəb ola bilir. Bura sintetik qlukokortikoid hormonlari, sidikqovucu preparatlar, xüsusi ilə tiazid diuretikləri, bəzi hipotenziv preparatlar ve şişə qarşi dərman maddələri aiddir.<br />
</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">• Autoimmun xəstəliklər</span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #000033; font-size: 14.0pt;"> (autoimmun tiroidit, böyrəküstü vəzin çatişmamazlığı) şəkərli diabetin yaranmasına şərait yaradır.<br />
Qanda şəkərin ac qarına səhər 3.3 mmol/l-6.1mmol/l (59-110 mq%) arasında olması norma sayılır. Qlukozanın miqdarının acqarına 110 mq%-den yuxarı olması şəkərli diabetin olmasını göstərir. Diabetin diaqnozunun təsdiq edilməsi üçün digər günlərdə qlükoza qanda təyin olunmali ve lazım olarsa qlükozaya tolerantlıq testi keçirməli və qanda qlikoqemoqlabin təyin olunmalıdır.</span><span lang="AZ-LATIN" style="color: #003366; font-size: 14.0pt;">Bəzən diabet xəstəliyində ümumiyyətlə heç bir əlamət özünü göstərmir və diabet təsadüfən aşkar olunur. Misal üçün okulist göz dibini müayinə edərkən, diabet xəstəliyinə xas olan dəyişikliyə əsasən diabet diaqnozunu aşkar edir. Lakin bir çox əlamətlər var ki, bunlar hər iki tip diabet üçün xarakterikdir. Diabetin əlamətləri insulin sekresiyasının azalma dərəcəsindən, xəstəliyin müddətindən və xəstənin fərdi xüsusiyyətlərindən asılıdır. Diabetin ən çox rast gələn əlamətlərindən aşağıdakıları göstərmək olar: <br />
<br />
</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">1. tezləşmiş sidik ifrazı və orqanizmin susuzlaşmasına səbəb olan güclü susuzluq,<br />
2. bəzi hallarda daimi aclıq hissinə baxmayaraq çəkinin sür’ətlə azalması,<br />
3. qanda şəkərin yüksək olması,<br />
4. zəiflik və yorğunluq hissi,<br />
5. görmənin aydın olmaması,<br />
6. cinsi aktivlikdə bəzi problemlərin əmələ gəlməsi,<br />
7. ətraflarda keyləşmənin və ağrıların əmələ gəlməsi,<br />
8. ayaqlarda ağırlıq hissi,<br />
9. başgicəllənmə,<br />
10. infeksion xəstəliklərin gec sağalması,<br />
11. yaraların gec sağalması,<br />
12. bədənin hərarətinin aşağı düşməsi,<br />
13. görmənin pozulması,<br />
14. tez yorulma,<br />
15. baldır əzələlərinin qıc olması. </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;"><br />
Diabetin labarator diaqnostikası.<br />
Diabetin diaqnozunu təsdiq etmək üçün 2 göstəricini tə’yin etmək lazımdır.<br />
1. qanda şəkərin miqdarı<br />
2. sidikdə şəkərin miqdarı</span></div><div align="center"> <table border="1" cellpadding="0" class="MsoNormalTable" style="border: outset black 1.0pt; mso-border-alt: outset black .75pt; mso-cellspacing: 1.5pt; width: 89.0%;"><tbody>
<tr style="mso-yfti-firstrow: yes; mso-yfti-irow: 0;"> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt; width: 28.0%;" width="28%"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Qanda şəkərin miqdarı(nmol/l (mq/%))</span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt; width: 12.0%;" width="12%"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;">Norma</span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt; width: 13.0%;" width="13%"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;">Şəkərli diabet</span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt; width: 22.0%;" width="22%"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;">Qlükozaya tolerantlığın pozulması</span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt; width: 25.0%;" width="25%"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;">Qlikemiyanın acqarına pozulması</span></div></td> </tr>
<tr style="mso-yfti-irow: 1;"> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt;"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;">Acqarına </span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt;"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;"><br />
3.3-5.5<br />
(59-99)</span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt;"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;">≥6.1(≥110) </span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt;"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;"><6.1(<110)</span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt;"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;">5.6-6.1<br />
(100-110)</span></div></td> </tr>
<tr style="mso-yfti-irow: 2; mso-yfti-lastrow: yes;"> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt;"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Yeməkdən 2 saat və ya QPTT* testindən 2 saat sonra</span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt;"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;"><7.8(<140) </span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt;"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;">≥11.1(≥200)</span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt;"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;">7.8-11.1<br />
(140-200)</span></div></td> <td style="border: inset black 1.0pt; mso-border-alt: inset black .75pt; padding: .75pt .75pt .75pt .75pt;"> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: RU;"><7.8(<140)</span></div></td> </tr>
</tbody></table></div><div class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">QPTT-qlükozaya peroral tolerantlıq testi.</span></div><div class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: justify;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Qanda şəkərin acqarına səhər yeməyindən qabaq 6.1nmol/l (110 mq%) yüksək olması xəstədə şəkərli diabetin olmasını göstərir. Normada sidikdə şəkər olmur, beləki böyrək filtiri qlükozanın tamamilə sidiyə kəçməməsini təmin edir. Lakin qanda şəkər 160-180 mq%-dən yüksək olduqda böyrək qlükozanı saxlaya bilmir və şəkər sidiyə keçir. Şəkərin sidiyə keçməsinə imkan yaradan minimal şəkər miqdarı “böyrək keçiricilik həddi” adlanır. Şəkərli diabeti təsdiq etmək üçün qanda şəkəri acqarına və yeməkdən 2 saat sonra yoxlamaq lazımdır. Şəkər acqarına 110 mq%- dən yuxarı və 2 saat sonra isə 200 mq%-dən artıqdırsa, bu nəticə xəstədə şəkərli diabetin əmələ gəldiyini təsdiq edir. Bəzən şübhəli hallarda qlükozaya peroral tolerantlıq testi (QPTT) keçirilir ki, bu zaman 75 q qlükoza 300 ml suda həll edilir, 3-5 dəqiqə müddətində içilir və 2 saat sonra qanda şəkər təyin olunur. Şəkərli diabet vaxtı nəticə 200 mq% və ya ondan yuxarı olur. Şəkərli diabetdə mədəalti vəz lazım olan miqdarda və yaxud lazımı keyfiyyətdə insulin hazırlamağı bacarmır. <br />
Təssüf ki hal hazırda bunun dəqiq cavabı yoxdur. Ayrı-ayrı mülahizələr, bir çox risk faktorları göstərilir. Belə güman edilir ki, bu xəstəlik virus xarakterlidir. Çox vaxtı onun genetik defektlə əlaqədar olduğu göstərilir. Lakin dəqiq tə’yin olunmuşdur ki, diabet yoluxucu deyildir və ona yoluxmurlar. 1-ci tip şəkərli diabetin (insulindən asılı) əmələ gəlməsinə səbəb bir çox faktorların (misal uçun autoimmun proseslər) tə'siri altında insulinin hazırlanması azalır və ya beta hüceyrələrin məhv olması nəticəsində tamamilə kəsilir. Əgər belə diabet 40 yaşlı insanlarda əmələ gəlirsə yəgin ki, bunun öz səbəbləri var. 1-ci tipə nisbətən 4 dəfə artıq rast gəlinən 2-ci tip diabetdə beta hüceyrələr əvvəl insulini normal miqdarda, hətta çoxlu miqdarda hazırlayırlar. Lakin bu insulinin aktivliyi aşağı olur (piy toxmasının artıqlığı nəticəsində insulin reseptorlarının həssaslığı azalır). Zaman keçdikcə insulinin miqdarı azala bilər. 2-ci tip diabetlə bir qayda olaraq 50 yaşından yuxarı insanlar xəstələnir.<br />
Şübhəsiz ki, bir çox faktorlar vardır ki bunlar şəkərli diabetə meillilik yaradir. Birinci yerdə irsi meilliliyi göstərmək olar. Demək olar ki, bütün mütəxəssislər şəkərli diabetlə xəstələnmə riskini ailədə kimsə şəkərli diabetlə xəstələnibsə qat-qat artması ilə razıdır – misal üçün valideynlərdən biri, bacı və ya qardaş. Muşahidələr göstərir ki, birinci tip diabetlə xəstələnmə irsi olaraq, əgər ana xəstədirsə 3-7%, əgər ata xəstədirsə 10% mümkündür. Əgər hər iki valideyn diabetlə xəstədirsə, xəstələnmə riski bir neçə faiz artır və 70% təşkil edir. Ikinci tip diabetlə irsi olaraq xəstələnmə riski həm ana tərəfdən, həmdə ata tərəfdən 80% ehtimalı var. Əgər insulindən asılı şəkərli diabetlə hər iki valideyn xəstədirsə, uşaqların şəkərli diabetlə xəstələnmə ehtimalı 100%-ə yaxınlaşır. Yuxarıda deyilənləri nəzərə alaraq elə demək olar ki, irsi meillilik var və onu bir cox həyatı situassiyalarda nəzərə almaq lazımdır - misal üçün ailə qurarkən və ailəni planlaşdırarkən. Əgər irsiyyət şəkərli diabetlə əlaqəlidirsə, onda uşaqları onların şəkərli diabetlə xəstələnmək ehtimalına hazırlaşdırmaq lazımdır. Ona izah etmək lazımdır ki, onlar risk qruppasına daxildirlər və öz həyat tərzi ilə digər faktorları heçə endirməlidirlər. Diabetin əmələ gəlmə səbəbinə görə ikinci yerdə piylənmə və ya artıq çəki tutur. Xöşbəxtlikdən bu faktoru neytrallaşdirmaq mümkündür, beləki əgər insan bunun bütün təhlükəsini başa düşsə və artıq çəki ilə mübarizə aparsa, o bu mübarizədə qalib gələ bilər. <br />
Uçüncü səbəb kimi bir çox xəstəlikrkiləri gostərmək olar ki, onların nəticəsində beta hüceyrələr zədələnir. Buna mədəalti vəzin xəstəlikləri – pankreatiti, mədəaltı vəzin xərçəngiçini, digər endokrin vəzilərin xəstəliklərini göstərmək olar. Bəzən travmada səbəb faktoru ola bilər. (üçüncü səbəbi göy şriftlə göstər tam dəyişdim) Dördüncü səbəb – müxtəlif virus infeksiyalarıdır (məxmərək, su çiçəyi, epidemik hepatit və digər xəstəliklər, o cümlədən qrip). Bu xəstəliklər təkan verici mexanizm rolunu oynayaraq xəstəliyin başlamasina təkan verirlər. Aydındır ki, qrip bir çox insanlar üçün diabetin başlanmasına səbəb olmur. Lakin insan kökdürsə və irsi şəkərli diabetə meillidirsə, onda qrip onun üçün təhlükəlidir. Nəslində diabet xəstəsi olmayan insan dəfələrlə qrip və digər infeksiyon xəstəliklərllə xəstələnə bilər və onda diabetin əmələ gəlmə ehtimalı diabetə irsi meilli insanlara nisbətən dəfələrlə azdır. Belə ki, risk faktorlarının kombinassiyası xəstələnmə təhlükəsini bir neçə dəfə artırır. Şəkərli diabetin əmələ gəlməsinə şərait yaradan faktorlardan beşincisi – əsəb stressidir. Irsi meilli və kök adamlar xüsusi ilə əsəb və emosional gərginlikdən uzaq olmalidirlar. <br />
<span style="mso-bidi-font-style: italic;">Risk faktorlarından altincı yerdə duranı yaşdır.</span> Insan nə qədər yaşlı olsa, şəkərli diabetlə xəstələnmə təhlükəsi bir o qədər çoxdur. Belə bir fikir var ki, yaş artdıqca hər 10 ilə şəkərli diabetlə xəstələnmə ehtimalı 2 dəfə artır. Bir çoxları belə hesab edir ki, şəkərli diabetin səbəbi qidalanma ilə əlaqədardir. Beləki, diabetlə çox şirin yeyenlər, şəkərli qida məhsullarından istifadə edənlər xəstələnir. Bu o mənada düzgündür ki, belə qidalanma vərdişləri olan insanlar mütləq artıq çəkiyə malik olacaqlar və köklüyün şəkərli diabeti doğurması tamamilə dəqiq olaraq sübut olunmuşdur. Yaddan çıxarmaq lazım deyil ki, onu ədalətli olaraq sivilizassiya xəstəliyi adlandırmaq olar. Belə ki, müasir dövr bol, asan həzm olunan, karbohidratlarla zəngin qidalarl dövrüdür. Beləliklə demək olar ki, şəkərli diabetin bir neçə səbəbi vardır və onlardan biri hər hansı bir konkret halda diabetin əmələ gəlmə faktoru ola bilər. Nadir hallarda diabeti hormonal pozğunluqlar, mədəaltı vəzin zədələnmələri, bəzi dərman preparatlarının uzun müddət qəbulu, alkaqoldan həddən artıq istifadə əmələ gətirə bilər. Bir çox mütəxəssislər belə hesab edir ki, birinci tip diabet mədəaltı vəzin insulin hasil edən beta hüceyrələrinin virusla zədələnməsi nəticəsində əmələ gələ bilər. Virusla zədələnməyə cavab olaraq immun sistem insulyar antitel adlanan antitellər hazırlayır. Hətta diabeti əmələ gətirən, dəqiq sürətdə tə'yin olunmuş səbəblərdə mütləq xüsusiyyətə malik deyildir. Belə ki, bəzən həddindən çox kök adamlar belə şəkərli diabetlə xəstələnmir və bütün hallarda çəkinin normallaşaması, əhəmiyyətli fiziki fəaliyyət nəticəsində qanda şəkəri normallaşdırmaq mümkündür. Lakin fikirləşmək lazım deyildir ki, bu vaxta qədər şəkərli diabetin əmələ gəlməsinə nəyin səbəb olduğunu dəqiq göstərə bilmirlərsə, müxtəlif qrup insanlarda şəkərli diabetin yaranmasının səbəblərinin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Əksinə, risk qruplarının aşkar olması bu gün imkan verir ki, öz sağlamlıqlarına qayğısız münasibətin qarşısı alınsın və onlar düzgün həyat tərzinə orientassiya olunsunlar. Yalnız valideynləri şəkərli diabetlə xəstə olanlar öz qayğilarina qalmalı deyillər, beləki şəkərli diabet həm iris, həm də sonradan qazanılmış olur və risk qrupuna daxil olan bütün insanlar ayıq-sayıq olmalıdırlar. </span></div><div align="center" class="MsoNormal" style="mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: center;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">1-ci tip şəkərli diabet.</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;"><br />
1-ci tip şəkərli diabet zamanı orqanizmdə mədəaltı vəzin betta-hüceyrələri lazım olan miqdarda və ya tamamilə insulin hasil etmir, nəticədə insulin çatışmamazlığı yaranır. 1-ci tip şəkərli diabetin yeganə müalicə üsulu gündəlik insulin inyeksiyası və əlbətdə ki onunla birlikdə ciddi dieta və düzgün qidalanma rejimidir.</span></div><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">1-ci tip şəkərli diabet aşağıdakı xüsusiyyətləri ilə xarakterizə olunur:<br />
1. Diabetin bütün tipləri genetik meillilik xüssusiyyətlərinə malikdir. Lakin 1-ci tip şəkərli diabetin inkişafında rol oynayan gen naborunun, 2-ci tip şəkərli diabetin inkişafına aidiyyəti yoxdur.<br />
2. 1-ci tip şəkərli diabetdə mədəaltı vəzin betta-hüceyrələrinin minimum 80%-i məhv olur ki, bu da insulinin tam defisitinə gətirib çıxarır, insulinin inyeksiyasını qaçılmaz edir.<br />
3. 1-ci tip şəkərli diabet orqanizmdə autoimmun prosses nəticəsində inkişaf edir, məhz autoimmun prosses betta-hüceyrələrini məhv edir və orqanizmi insulindən məhrum edir. <br />
4. Orqanizmdə autoimmun prosses və insulinin tam defisiti birlikdə 1-ci tip şəkərli diabetin qeyri stabil və ağır keçməsinə səbəb olur ki, buda qanda şəkərə daimi nəzarətin olmasını tələb edir.<br />
5. Hal hazırda şəkərli diabetin hər 2 tipinə münasibətdə “arıq” və “kök”, “qoca” və “cavan” bölgüləri qeyri aktualdır. Beləki şəkərli diabetin bütün tipləri istənilən yaşda və istənilən çəkidə insanlarda əmələ gələ bilər. Lakin 2-ci tipdən fərqli olaraq 1-ci tip şəkəlri diabetin qidalanmadan və həyat tərzindən asılı olmaması faktdır. 2-ci tip şəkərli diabetin əmələ gəlməsində isə hipodinamiya və çox yemək risk faktorlarına aiddir. <br />
6.1-ci tip şəkərli diabetin əmələ gəlməsinin səbəbi çox vaxt virus infeksiyası olur.</span><br />
<span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">1-ci tip şəkərli diabetin insulin müalicəsi.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;"><br />
1-ci tip şəkərli diabet insulindən asılı olduğuna görə, bu qrup xəstələrdə insulinin inyeksiyası yeganə müalicə vasitəsidir. Baxmayaraq ki, insulin terapiyası insulinin fizioloji tə'sirini imitassiya edir, dəri altı insulin terapiyasına hal hazırda alternativ müalicə yoxdur. Normal şəraitdə insulin vena sisteminə daxil olur, oradan qara ciyərə keçir, təxminən yarısı burda öz aktivliyini itirir, yarısı isə periferiyada meydana çıxır. Bu o qədər sü'rətlə baş verir ki, qlikemiyanın yüksək səviyyəsi hətta yemekdən sonra belə çox qısa zamanda saxlanılır. Dəri altına yeridilən insulinin tə'siri isə başqa cür olur. O, gec olaraq qan dövranına, daha gec isə qara ciyərə daxil olur və bundan sonra uzun müddət insulinin konsentrasiyası qanda qeyri fizioloji yüksək səviyyədə qalır. Insulinterapiyanın bu çatışmamazlığı xəstələri məcbur edir ki, öz qidalanmalarına, fiziki işlərə, maddələr mübadiləsinə və qlikemiyanın səviyyəsinə tə’sir edən digər faktorlara nəzarət etsinlər. Lakin insulinterapiyanın müasir taktikası və strategiyası imkan verir ki, 1-ci tip şəkərli diabetlərin həyat tərzi, normal həyat tərzinə çox yaxın olsun. Bunu həyata k</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">e</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">çirmək yalnız şəkərli diabet xəstələrin öyrədilməsi ilə mümkündür. <br />
Diabet zamanı tə’lim proqramlarının tətbiqinin lazımlığı lap çoxdan qəbul edilmişdir. 80-cı illərin əvvəllərində diabetoloqlar yüksək dərəcədə təmizlənmiş insulin preparatları, insan insulini, insulin yeritmək üçün təkmilləşdirilmiş vasitələr (birdəfəlik insulin şprisləri və şpris ruçkalar), test kağızlarının köməyi ilə qlikemiya və qlükozuriyanın ekspress analiz metodlarını əldə etdilər. Gözlənilənlərin əksinə olaraq bunların tətbiqi öz-özunə karbohidrat mübadiləsinin davamlı kompensasiyasına və gecikmiş ağırlaşmaların azalmasına gətirib çıxarmadı. Mütəxəssislər xəstənin özünü diabetə və onun müalicəsinə aktiv nəzarətə cəlb etməklə bu mürəkkəb xroniki xəstəliyi effektiv idarə etməyə imkan verən yeni yanaşmanın lazımlığı rəyinə gəldilər. Hal hazırda terapevtik öyrətmə termini ümümdünya səhiyyə təşkilatı tərəfindən rəsmi olaraq qəbul olunmuş və bu, şəkərli diabetin hər hansı tipinin müalicəsinin vacib və ayrılmaz hissəsidir. 1-ci tip şəkərli diabetə gəldikdə isə, bu hər şeydən əvvəl onu bildirir ki, xəstə çox savadlı insulinoterapevt olmalıdır. Insulinterapiya birinci tip xəstələrin ümuni qəbul olunmuş strategiyasıdır.<br />
<br />
1-ci tip şəkərli diabetli xəstələrin hamı tərəfindən qəbul edilmiş müalicə strategiyası intensiv insulinterapiyadır. Intensiv insulinterapiya dedikdə, beta hüceyrələr tərəfindən insulinin fizioloji sekressiyasını imitassiya edən çoxsaylı insulin inyeksiyası rejimi başa düşülür. Aydındır ki, fizioloji şəraitdə insulinin bazal sekresiyası fasiləsiz olaraq baş verir və (qida qəbulundan asılı olmayaraq, o cümlədən gecədə) hər saatda bir vahid təşkil edir.<br />
Fiziki iş vaxtı insulinin sekresiyası normada əhəmiyyətli azalır. Qidalanma vaxtı qlikemiyanı normada saxlamaq üçün əlavə olaraq əhəmiyyətli miqdarda insulin sekressiyası tələb olunur (hər 10q karbohidrata 1-2 vahid). Insulin sekressiyasının bu mürəkkəb kinetikasını, nisbi daimi bazal və qidalanma ilə əlaqədər variassiya edən səviyyəsini aşağıdakı qaydada imitassiya etmək olar: qida qəbulundan qabaq xəstə qısa muddətli insulin inyeksiyası yeridir, bazal insulinemiya isə uzun müddəlti insulin inyeksiyası ilə saxlanılır. Belə insulinterapiya metoduna həmçinin bazis-bolius insulinterapiya deyilir. <br />
<br />
Intensiv insulinterapiya fizioloji şəraitə nə qədər yaxınlaşsada yaddan çıxarmaq lazım deyil ki, dəri altına yeridilən sadə insulin heç də insulinin alimentar sekresiyasının fizioloji kinetikasına dəqiq uyğun gəlmir. Bu insulinterapiya həm də tələb edir ki, xəstə hər gün bir nəçə dəfə qanda qlükozanı tə’yin etsin və bunu insulin dozasını seçərkən nəzərə alsın. Bir qayda olaraq qısa müddətli insulin inyeksiyası sutkada 3 dəfə yəməkdən qabaq, bəzən daha çox edilir. Insulinə bazal tələbat çox vaxt uzun müddətli iki insulin inyeksiyası ilə təmin edilir. Instensiv insulinterapiyanın ən çox rast gələn sxemi aşağıdakı inyeksiya kombinasiyalarından ibarətdir:<br />
<br />
<span style="mso-bidi-font-style: italic;">Səhər (səhər yeməyindən qabaq) qısa və uzun müddətli təsir edən insulinin inyeksiyası</span><span style="mso-bidi-font-style: italic;"><br />
Günorta (nahardan əvvəl) qısa təsir göstərən insulinin inyeksiyası<br />
Axşam (şamdan əvvəl) qısa təsirli insulinin inyeksiyası<br />
Gecə, yuxudan əvvəl uzun müddətli insulinin inyeksiyası</span><br />
Bu sxem baza sxemi sayılır, hər xəstə üçün o bəzi dəyişikliklərə mə’ruz qala bilər: qısa müddətli insulinin miqdarı hər hansı bir şəraitdən asılı olaraq (misal üçün əlavə qida qəbulu, qəfil qanda şəkərin yüksəlməsi, xəstəliklər) çox və ya az ola bilər. Insulinin dozasından danışdıqda, demək olmaz ki, həmişəlik dəyişilməz qaydada vurulmalıdır. O, xəstənin həyat tərzindən asılı olaraq tez-tez dəyişilə bilər. Buna görə teoretik olaraq, qabaqcadan konkret xəstə üçün doza hesablamağın mənası yoxdur (1kq bədən çəkisinə görə sutkalıq doza, gündüz və gecə tələbatı, insulinin bazal və prandial nisbətinə görə), bunlar yalnız orta statistik miqdarlardır. Insulinin dozasının düzgün tə’yin etməyə imkan verən yeganə kriteriya, xəstənin özü tərəfindən ölçülən qlikemiyanın ölçüləridir. <br />
Uzun müddətli insulinin dozasını tə'yin etməklə nəzərə almaq lazımdır ki, insulinin tə’sir profili, onun dozasının miqdarından asılıdır. Belə ki kiçik doza böyük dozaya nisbətən daha qisa müddətdə tə'sirlidir. Bu elə bir situasiyaya gətirib çıxara bilər ki, uzun müddətli insulinin səhər vurulan kiçik dozası şam yeməyinə qədər lazım olan bazal insulinemiyanı təmin edə bilməsin və bu axşama yaxın qlükozanı qanda artıra bilər. Belə hallarda ya axşam yeməyi vaxtı əlavə olaraq qısa müddətli insulin inyeksiyası etmək, ya da nahar vaxtı lazımı dozada uzun müddətli insulin qəbul olunmalıdır. Beləliklə bəzən uzun müddətli insulinin inyeksiyası üç dəfə tələb olunur ki, buda getdikcə daha çox rast gəlinir. <br />
Indi daha çox insan insulinindən hazırlanmış preparatlar yayılıb. Bununla barabər uzun müddətli sink-insulinlərdən fərqli olaraq NPX-insulinlərindən istifadə etmək daha əlverişlidir. Beləki, onları qısa müddətli insulinlərlə eyni şprisdə qarışdırıb istifadə etmək olar. Intensiv insulinterapiya sahəsinin sonuncu nailiyyətlərindən danışdıqda, xüsusi olaraq qısa müddətli insan insulini analoqları və ya ultra qısa tə'sirli insulinləri qeyd etmək lazımdır. Beləki sadə insulinlərin dərialtı inyeksiyaları zamanı onun tə'siri 30-40 dəqiqədən sonra başlayır, qanda isə konsentrasiyası ən yüksək həddə daha gec (2-4 saatdan sonra) çatır və belə yüksək halda bir qədər uzun müddət qalır (tə’sir müddəti 6-8 saat). Mədəaltı vəzin normal insulin sekresiyası isə daha qısa müddətli və daha operativ tə’sir göstərir. Müalicənin bu çatışmamazlığını minimuma endirmək üçün qısa müddətli insan insulinininin dərialtı inyeksiyasıni yeməkdən 30 dəq. qabaq etmək və yemək arası əlavə yüngül qəlyanaltı məsləhət görülür. Bu isə xəstələrdə, xüsusilə də aktiv həyat tərzi kəçirənlərdə narahatçılıq yarada bilər. Insan insulinlərinin molekullarının strukturunu dəyişdirməklə yeni keyfiyyətlərə malik analoqlar almaq olar. Bu analoqlar dərialtina yedirdikdən sonra daha tez sorulur və tə’sirə başlayır (0-15 dəqiqə), ən yüksək tə’siri daha təz yaranır (45-60 dəqiqə) və adi insulinə nisbətən tə’sir müddəti daha qısa olur (3-4 saat). Belə insulinin tə’sir profili xəstələrə gün rejimində, qidalanmasında, fiziki aktivliyində daha böyük manevrliyə imkan verir. <br />
Hal hazırda təkzib edilməz sürətdə sübut olunmuşdur ki, şəkərli diabetin gecikmiş ağirlaşmalarının qarşısını almaq üçün ən vacib şərt qlikemiyanın daim normaya yaxın səviyyədə saxlanmasını təmin etməkdir. 1-ci tip şəkərli diabetdə buna yalnız intensiv insulinterapiya vasitəsi ilə nail olmaq olar. Ilk baxişda intensiv insulinoterapiya xəstələr üçün əziyyətli gəlir. Lakin axir nəticədə onun hesabına xəstələrin həyat səviyyəsi yüksəlir. Onlar sərbəst sü'rətdə yeməyin tərkibini və qəbul etmə vaxtını dəyişə bilirlər. Qısa tə’sirli insulini qidadan qabaq inyeksiya edərkən onlar hal hazirki zamanda qlikemiyanın səviyyəsini nəzərə alaraq və planlaşdırılmış karbohidrat miqdarından (hansıkı onun miqdarını istədiyi kimi dəyişə bilər) asılı olaraq lazım olan insulin dozasını tə’yin etməyi öyrənirlər. </span><span style="font-size: 14.0pt;">Intensiv insulinterapiya şəkərli diabet 1-ci tipin müalicəsinin digər vacib komponentləri; maddələr mübadiləsinə nəzarəti, dietanın liberallaşdırılması, fiziki aktivliyin və öyrənmənin nəzərə alınması ilə bir yerdə kompleks tətbiq olunmalıdır. Bir çox xəstələr intensiv insulinterapiyanın üstünlüklərini bilmir və buna görə ona keçmirlər. Bu nöqteyi nəzərdən diabetli xəstələrin öyrədilməsi və diabet məktəbləri daha effektli olan bu müalicə metodunun tətbiqində əsas rol oynamalıdırlar. </span><br />
<span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Əgər retinopatiya ən xırda qan damarların zədələnməsi - mikroangiopatiyanın nəticəsidirsə, ayaqlardakı ağırlaşmalar qan damarlarının və sinir sonluqlarının zədələnməsi ilə əlaqədar yaranır. Qanda şəkərin yüksəlməsi iri arteriyalarda xolesterin yumaqcıqlarını yaradır, bu da damarların keçiriçiliyinin pozulmasına səbəb olur. Nəticədə arteriyaların keçiriçiliyi azalır, toxumaların qan təchizatı pozulur, qanın axını zəifləyir, toxumalarda qan dövranı çətinləşir.<br />
</span><span style="font-size: 14.0pt;">Beləliklə, ayaqlar iki tip dəyişikliklərə məruz qalır: diabetik dəyişikliklərə (bunun müalicəsi ilə pəncə üzrə həkim mütəxəssis-podiatr məşğul olur) və <span style="mso-bidi-font-style: italic;">xolesterininin yüksək səviyyəsi nəticəsində orta və iri damarların zədələnməsi ilə əlaqəli olan dəyişikliklər</span> (bu xəstəliklərlə damar cərrahı məşgul olur). Bəzən elə olur ki, hər iki damar dəyişikliyi birlikdə əmələ gəlir və bu zaman müalicəni podiatr və damar cərrahı birlikdə aparır. Podiatrın müalicəsi əsasən dərman müalicəsindən və pəncələrin işlənməsindən ibarət olur. Damar cərahları isə ayaq damarlarında cərrahi əməliyyatları yerinə yetirirlər. Diabetik pəncə diabetin tez-tez rast gələn ağırlaşması olub, həkim endokrinoloqların bunun haqqında yaxşı məlumatları vardır, lakin yaxşı olar ki bunun müalicəsi ilə podiatr məşğul olsun.<br />
Terapiya zamanı müxtəlif simptomlar müşahidə olunur ki, bunlar birgə və ya ayrılıqda özlərini göstərə bilərlər:<br />
ayaqlarda soyuqluq hissi;<br />
ayaqlarda hissiyatın itməsi və keyləşmə;<br />
paltarın parçasının və yataq ağlarının toxunması zamanı xoşa gəlmiyən yanğı hissi (ən çox gecelər özünü göstərir);<br />
pəncələrin qəfləti güclü keyləşməsi;<br />
əzələlərin atrofiyası;<br />
yara və sıyrıntıların pis sağalması: 1-2 həftə yerinə 1-2 aya sağalması və sağaldıqdan sonra tünd izlərin qalması<br />
baldırlarda sakit halda, gecələr güclü ağrıların olması <br />
Xəstəliyin sonrakı inkişafı yeni stadiyaya - aşaği ətrafların obliterassiya edən aterosklerozuna gətirib çıxarır. Bu xəstəliyin başlanğıç əlaməti hərəkət vaxtı baldırlarda ağrıların yaranmasıdır ki, bu da xəstələrdə özünə məxsus yerişin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Beləki xəstələr ağrı ilə əlaqədar dayana- dayana yeriyirlər. Daha gec stadiyalarda aşağıdakı simptomlar əmələ gəlir:<br />
1. əzələlərin atrofiyası proqresləşir;<br />
2. aşağı ətraflar soyuq olur və göyümtül rəng alır;<br />
3. sıyrıqlardan, kiçik yaralardan sağalmayan yaralar əmələ gələ bilər.<br />
Yaraların əmələ gəlməsi və gec sağalması hüceyrələrin regenerassiya (bərpa olunma) qabiliyyətinin aşağı düşməsi ilə əlaqədardir ki, bu da bir başa angiopatiya və neyropatiyanın nəticəsində yaranır. Ayaqlardakı və pəncədəki yara və istənilən dəyişikliyə çox diqqətlə yanaşmaq, nəzarət etmək lazımdır: birinci ayaqları sıyrıqlardan, qaşınmadan (misal üçün ağcaqanad dişləməsi, göynəmə zamanı) qorumaq lazımdır; ikincisi əgər hər hansı bir yara əmələ gəlibsə, həkimə müraciət etmək lazımdır. Belə yaranın qanqrenaya çevrilmə qorxusu var, odur ki onu hal-hazırda hazırlanmış metodik göstərişlərlə xüsüsi preparatlar və metodlar vasitəsilə müalicə etmək lazımdır.<br />
Diabetik qanqrena bir çox səbəblərdən: sağalmayan xroniki mikrotravmalar, don vurma və ya yanma, qabarlar və ya dırnağın ətin içinə girməsi nəticəsində əmələ gələ bilər. Diabetik qanqrenanın müxtəlif növləri vardır (quru, yaş və s.), lakin bizi onun klasifikasiyası yox, bu qorxulu xəstəliyə aid olan əsas faktlar maraqlandırır. Yuxarıda biz qanqrenanın yaranma səbəblərini göstərdik, bundan başqa aşağıdakıları da bilmək lazımdır:<br />
1. qanqrena ən çox pəncə və ayaq barmaqlarının travmasından sonra əmələ gəlir;<br />
2. qanqrena vaxtı ağrılar çox əzablı olur;<br />
3. qangrenanın yeganə müalicəsi cərrahi müdaxilədir ki, bu da zədələnmiş nahiyənin amputasiyasından ibarətdir (əgər bu əməliyyat edilməsə xəstə ümumi intoksikasiyadan vəfat edəcəkdir);<br />
4. amputasiya zədələnmiş nahiyyənin sərhəddindən yuxarıdakı sağlam toxumada yerinə yetirilir. Bu o deməkdir ki, əgər ayağın baş barmağı qanqrenadırsa, siz bütün pəncəni, əgər pəncə zədələnibsə baldırın orta nahiyyəsindən ayağı itirirsiniz.</span><br />
<span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: AZ-LATIN;"><br />
Biz yuxarıda qeyd etdik ki, diabetik angiopatiya zamanı ayaqlar zədələnən yeganə bədən hissəsi deyildir; bu xəstəlik iri ürək arteriyalarına da tə'sir edir və baş beyinin qidalanmasını pozur. Ona görə də siz beyin əlamətlərinə və öz ürəyinizin vəziyyətinə diqqətlə nəzarət etməlisiniz.<br />
Aşağı ətrafların angiopatiyası və neyropatiyasının başlanğıç stadiyası nə vaxt inkişaf etməyə başlayır? Bu bir çox faktorlardan- xəstənin yaşından, nə vaxt və hansı tip diabetlə xəstələndiyindən, diabet xəstəliyin müddətindən, orqanizmin müqavimətindən və ən vacibi isə qanda şəkərin hansı miqdarda saxlanılmasından asılıdır. Qanda şəkər daim çox yüksək olursa angiopatiya və neyropatiya bir il ərzində, digər halda isə 2-10 il müddətində inkişaf edə bilər. Qanda şəkər yaxşı kompensassiya olunursa, yəni qanda şəkər daim normaya yaxın hədlərdə saxlanılırsa, bu hallar yalnız goca yaşlarda inkişaf edir ki, bu isə daha çox diabetik dəyişikliklər yox, yaşla əlaqədardır. Angiopatiya və neyropatiyanın əmələ gəlməsində siqaret çekmə, arterial hipertoniyanın çox böyuk mənfi rolu vardır.<br />
Qeyd etmək lazımdır ki angiopatiya nəticəsində oynaqlarında qan təchizatı pozulur, bu isə oynaqların zədələnməsinə səbəb olur və yaşla əlaqədar proseslər intensivləşir: belə ki qığırdaq toxuması sürtülüb nazikləşir və yeyilir, duz çöküntüsü əmələ gəlir, ( ) oynaq sümüklərində çıxıntılar inkişaf edir. Nəticədə hərəkət məhdudlaşır və ayaq barmaqlarının oynaqlarında, topuq, diz, dirsək, bud - çanaq, çiyin oynaqlarında, beldə ağrılar əmələ gəlir. Xəstənin yaşı 70 və ya ondan yuxarıdırsa angiopatiya və neyropatiyanın təhlükəsi o qədər böyük deyildir: xəstəlik tədricən proqresləşirsə və bədbəxt hadisələr qanqrenaya gətirib çıxartmırsa belə insanlar öz ömürlərini yaşayırlar. 30-60 aktiv yaş dövrünü keçirən insanlarda isə vəziyyət tamamilə başqa cürdür. Birincisi - həyatın bu bir neçə onilliyi dövründə ağırlaşma növbəti, daha ağır mərhələyə keçə bilər; ikincisi - həyatın daha uzun davam etməsi ilə əlaqədar qanqrena əmələ gəlmə ehtimalı daha yüksəkdir. Ona görədə ayaqlarda başlayan ilkin xoşagəlməz əlamətləri his edən kimi tədbirlər görmək lazımdır. Çox təəsuf ki, hətta başlanğıç stadiyada angiopatiya və neyropatiya tam müalicə olunmur və bu stadiya 8-15 il uzana bilər. Vəziyyətin daha da ağırlaşmasının qarşısını alan damar genişləndirici preparatların, ağrını azaldan vasitələrin olmasına baxmayaraq müalicənin ən yaxşı üsulu diabetin yaxşı kompensassiya olunmasıdır. Diabetlə vəziyyət yaxşıdırsa, qanda şəkər əvvəlki vaxtlar kimi yüksək olmursa, kiçik damarların və sinirlərin regenerasiyası (bərpası) başlayır, nəticədə ayaqda keyləşmə və yanğı hissi yox olur, sıyrıqlar daha yaxşı sağalmağa başlayır.Bu bərpa prosesi çox zəif gedir - siz yalnız 1-2 il ərzində normal səviyyədə (9mmol/l yuxarı olmayan) qanda şəkəri saxlaya bilsəniz bu yaxşılaşmanı hiss edə bilərsiz. Lakin regenerasiya davam edir və angiopatiya ilə mübarizədə bu ən yaxşı vasitədir.<br />
Qeyd etmək lazımdır ki, ayaqlardakı dəyişiklər həm 1-ci tip, həm də 2-ci tip diabetdə eyni cür inkişaf edir, lakin burada perspektivalar fərqlidir. 1-ci tip diabetdə kafi konpensassiyaya malik olmaq mümkün olmursa, bu çox xoşagəlməzdir. Çünki konpensassiyanin yeganə vasitələri insulin və dieta kömək etmirsə, digər heç bir vasitə yoxdur.<br />
Ikinci tip diabetli xəstələrdə isə vəziyyət başqa cürdür: şəkəri aşağı salan həblər effekt vermirsə onda insulinə müraciət etmək olar. Lakin burada çox vacib bir psixoloji amil vardır ki, buda xəstələrin insulindən qorxması və şəkəri aşağı salan preparatların heç bir kömək etməsinə baxmayaraq onların uzun illər qəbulu, nəticədə çoxlu xroniki ağırlaşmaların əmələ gəlməsidir. Bizim saytımızın məqsədlərindən biridə diabetli xəstələri öyrətmək və onları bu cür səhflərdən çekindirməkdir. Belə səhflərin qarşısını almaq üçün yeganə çıxış insulinlər, şprislər, inyeksiya metodları, hipoqlekemiya haqqında biliklərin olması, öyrənməkdir. Deməli əgər sizə şəkəri aşağı salan həblər kömək etmirsə, ağırlaşmaların əmələ gəlməsini gözləmək lazım deyildir, həkimin məsləhətinə əməl etməli və insulinə keçilməlidir. Insulin inyeksiyasına keçmək lazım gələcəkdir, lakin ağırlaşmalar əmələ gəldikdə vəziyyət mürrəkəbləşir. Insulinə keçdikdən sonra siz 1-2 il ərzində münasib kompensassiyaya nail ola bilsəniz hiss edəcəksiniz ki, görməniz yaxşılaşır, ayağınızdaki soyuqluq hissi yox olur. Lakin təəsuf ki, angiopatiyanı tamamilə müalicə etmək mümkün deyildir - o artıq sizdə yaranmışdır.2-ci tip şəkərli diabet – çox geniş yayılmış xəstəlik olub, insulinin tə’sirinin (insulinrezistenlik) və sekressiyasının pozulması ilə xarakterizə olunur. 2-ci tip şəkərli diabet bütün yaşlarda inkişaf edə bilər, lakin ən çox 40 yaşından sonra yaranır. Xəstəliyin başlanğıcı artıq çəki fonunda tədricən yaranır. Başlanğıcda diabetin simptomları demək olar ki olmur və ya çox zəif özünü büruzə verir. Bunu xəstəliyin çox ləng inkişafı və bunun nəticəsində pasientlərin mövcüd olan hiperqlikemiyaya adaptasiyası ilə izah etmək olar. </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">Kifayət miqdarda C-peptid tə'yin olunur, insulin hasil edən betta-hüceyrələrə autoantitel olmur. Morfoloji 2-ci tip şəkərli diabetin başlanğıcında mədəaltı vəzin normal olçüləri üzə çıxır, betta -hüceyrələrin hipertrofiyasını qeyd etmək olar. Betta -hüceyrələr çoxlu miqdarda sekretor qranulalara malik olurlar. Bundan fərqli olaraq 1-ci tip şəkərli diabet autoimmun xəstəlik olub, betta -hüceyrelərin destruksiyası nəticəsində insulinin hasilinin tam itməsi yaranır. <br />
Müasir təsəvvürlərə əsasən 2-ci tip şəkərli diabetin patoqenezində əsas rolu betta -hüceyrələrinin insulin sekresiyasının pozulması ilə yanaşı toxuma və orqanların insulinrezistentliyi çox böyuk rol oynayır. Qlükozanın periferik utilizassiyasının pozulması əlamətləri meydana çıxır.<br />
Insulin sintezinin pozulması, molekulda aminoturşuların ardıcılığının pozulması və proinsulinin insulinə çevrilməsi defekti ilə birüzə oluna bilər. Hər 2 halda hasil olunan hormon çox aşağı bioloji aktiv olur ki, buda hiperqlikimiyanın yaranması ilə nəticələnir. <br />
Insulinə resiztentlik periferik toxumalarda, ən çox da qara ciyər, əzələ və piy toxumasında qlükozanın mənimsənilməsinin pozulması ilə ozünü göstərir. Onun inkisafında ən çox əhəmiyyət kəsb edən insulin reseptorlarınin defekti və qlükoza transpartyorlarının patalogiyasıdır. Insulin reseptorlarının miqdarı piylənmədə, ikinci tip səkərli diabetdə, akromeqaliyada, Itsenko- Kuşinq xəstəliyində, qlükokortikoidlərlə müalicədə, hamiləliyə qarşı preparatların qəbulunda azalır. Son illər kifayət qədər eksperimental və klinik məlumatlar göstərir ki, həm insulin sekresiyasının defekti, həm də periferik insulinə rezistentliyin inkişafı əhəmiyyətli dərəcədə genetik nəzarətin pozulması ilə əlaqədardır.<br />
Qeyri medikamantoz müalicə üsulları<br />
Şəkərli dibetin müallicəsində ən əsas məqsədlər bunlardır: simptomların aradan gotürülməsi, optimal metabolik kontrol, kəskin və xroniki ağırlasmaların qarşısının alınması, daha yüksək həyat keyfiyyətinə nail olmaq və müallicənin xəstə üçün mümkünlüyü.<br />
Bu məqsədlərə hər iki tip şəkərli diabetdə birinci dərəcəli əhəmiyyət kəsb edən əsas müalicə prinsiplərinin köməyi ilə nail olunur:<br />
<span style="mso-bidi-font-style: italic;">a) diabetik dieta</span><span style="mso-bidi-font-style: italic;"><br />
b) dozalanmış fiziki hərəkətlərlə və ya işlərlə<br />
v) öyrənmə və özünə nəzarət</span><br />
Əgər ikinci tip diabetdə dieta ilə monoterapiya effektsiz olursa, onda peroral şəkər aşağı salan preparatlardan istifadə olunur. Birinci tip diabetdə isə dərhal insulin tə'yin olunur. Ikinci tip diabetdə dietaterapiya aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir: rafinə olunmuş karbohidratların gidalanmadan çıxarılması (şəkər, bal, mürəbbələr, konfetlər və s.) doymuş yağların az işlənməsi və əsasən həll olan sellülozalı mürəkkəb karbohidratların işlənməsi məsləhət gorülür. </span><span style="font-size: 14.0pt;">Gündəlik rasionun ümumi tərkibində yağlar 30-35%, karbohidrat 50-60%, zülal 15% təşkil etməlidir. </span>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-8521206050758610692011-05-11T12:26:00.000-07:002011-05-11T12:26:24.081-07:00Mədə və 12-barmaq bağırsağın xora xəstəliyi<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Xora xəstəliyi kəskinləşmə və remissiya dövrlərinin<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əvəz olunması ilə gedən xronik residivverən xəstəlik olub,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əsas əlaməti mədə və onikibarmaq bağırsaq divarında selikaltı qişaya nüfuz edən defektin (xoranın) əmələ gəlməsidir.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Müxtəlif ölkələrdə xora xəstəliyinin yaşlı insanlar arasında yayılması 5-dən 15%-ə qədər təşkil edir (orta hesabla 7-10%). Həzm orqanları xəstəlikləri ilə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əlaqədar stasionar müalicəsi alan pasiyentlər arasında, xora xəstəliyi təxminən xəstələrin 30-35%-ində təyin edilir. Avropanın, Amerikanın və Asiyanın inkişaf etmiş ölkələrində yaşlı<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əhalinin 2-3%-ə qədəri xora xəstəliyindən<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əziyyət çəkir. </span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Onikibarmaq bağırsaq xoraları mədə xoralarından 4 dəfə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>çox rast gəlinir. Duodenal xorası olan xəstələr arasında kişilər qadınlara nisbətən xeyli üstünlük təşkil edir, halbuki mədə xorası qadın və kişi pasiyentlər arasında təxminən eyni nisbətdə aşkar olunur.Xora xəstəliyinin<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>etiologiyası sona qədər aydınlaşdırılmamışdır və hazırda o polietioloji xəstəlik hesab olunur. Xəstəliyin<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əmələ gəlməsində bir çox amillər rol oynayırlar.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Etiopatogenetik amillər:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Helicobacter pylori-nin mövcud olması (onikibarmaq bağırsaq xorası olan xəstələrin 90-95%-də, mədə xorası olan pasiyentlərin 70-85%-də aşkar olunur);</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>mədə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şirəsi sekresiyasının artması və selikli qişanın müdafiə amillərinin (mukoproteinlər, bikarbonatlar) aktivliyinin azalması (aqressiya və müdafiə amilləri arasındakı tarazlığın vaxtaşırı pozulması).</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Risk amilləri:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">QSİP (qeyri-steroid iltihab<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əleyhinə preparatlar) və uzunmüddətli qəbulu mədənin selikli qişasının zədələnməsinə səbəb olan digər preparatların qəbul</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">edilməsi;</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">zərərli vərdişlərin olması (siqaret çəkmə, alkoqollu içkilərdən sui-istifadə və s.);</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">psixoemosional gərginliklər (istirahət və yuxunun kifayət qədər olmaması, normalaşdırılmamış<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>iş günü, stress vəziyyətləri), həddindən artıq fiziki gərginlik;</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">irsi və konstitusional amillər.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">5<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>mədə xorası</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">6<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>onikibarmaq bağırsaq xorası</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Əlavə kodlarla:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">.0 –<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>kəskin, qanaxma ilə;</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">.1 –<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>kəskin, deşilmə ilə;</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">.2 –<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>kəskin, qanaxma və deşilmə ilə;</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">.3 –<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>kəskin, qanaxma və deşilmə olmadan;</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">.4 –<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>xroniki və ya dəqiqləşdirilməmiş, qanaxma ilə;</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">.5 –<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>xroniki və ya dəqiqləşdirilməmiş, deşilmə ilə;</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">.6 –<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>xroniki<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>və ya dəqiqləşdirilməmiş, qanaxma və</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">deşilmə ilə;</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">.7 –<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>xroniki, qanaxma və ya deşilmə olmadan;</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">.8 –<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>dəqiqləşdirilməmiş kəskin və ya xroniki,</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">qanaxma və ya deşilmə olmadan.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">MƏDƏ VƏ ONİKİBARMAQ BAĞIRSAĞIN</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">XORA XƏSTƏLİYİNİN DİAQNOSTİKASI</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Şikayətlər:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Epiqastral və/və ya piloroduodenal nahiyədə bəzən döş qəfəsinin sol yarısına, onurğanın döş və bel hissələrinə yayılan yandırıcı lokal ağrı (göstərilən<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şikayətləri olan xəstələrin 50%-dən az olmayan hissəsində peptik xora diaqnozu təsdiq edilir). Ağrının intensivliyi, davametmə müddəti, baş vermə tezliyi müxtəlif ola bilər.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Dispepsik pozğunluqlar (reflüksun olmasını göstərir, ezofagitin inkişafı mümkündür), turş gəyirmə (xəstələrin 50%-dən az olmayan hissəsində), qıcqırma (40-80%),ürəkbulanma, qusma (ağrıların zirvəsində), qəbizlik (50%). Ağrı antasidlərin, antisekretor və spazmolitik preparatların təsirindən və ya qida<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>qəbulundan sonra azalır.Ağrının baş vermə ritmi qida qəbulu və xoranın lokali-</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">zasiyası ilə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əlaqədardır. Ağrılar qida qəbulundan dərhal sonra (mədənin kardial və subkardial<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şöbələrinin xoraları zamanı), yeməkdən yarım saat-bir saat sonra (mədə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">cisminin xoraları zamanı) baş verir. Pilorik kanalın və soğanağın xoraları zamanı adətən gecikmiş ağrılar (qida qəbulundan 2-3 saat sonra), acqarına baş verən və qida qəbulundan sonra ötüb keçən acqarına ağrılar, həmçinin gecə ağrıları müşahidə olunur.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xora xəstəliyinin simptomsuz gedişi də mümkündür (bu cür halların tezliyi 30%-ə çata bilər), bu zaman onun kəskinləşməsinin ilk əlaməti qanaxma olur.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mövsümlə (yaz və payız)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əlaqədar ağrıların və dispepsik pozğunluqların güclənməsi müşahidə olunur.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstəliyin kəskinləşməsi zamanı çox vaxt arıqlama qeyd olunur, çünki iştahanın olmasına baxmayaraq, xəstələr ağrıların güclənməsindən ehtiyat edərək özlərinə yeməkdə məhdudiyyət qoyurlar (mədə xoraları üçün daha</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">xarakterikdir).</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Obyektiv müayinə:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kəskinləşmə dövründə qarnın palpasiyası zamanı epiqastral nahiyədə ön qarın divarı<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əzələlərinin rezistentliyi ilə müşayiət edilən lokal ağrı aşkar<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>olunur.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>X döş, I bel fəqərələri nahiyəsində onurğa sütununu sıxdıqda, onurğanın sol və ya sağ tərəfində ağrı qeyd edilə bilər.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Laborator müayinələr:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xora xəstəliyi zamanı səciyyəvi laborator əlamətlər yoxdur.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xora qanaxmasını istisna etmək üçün<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>aşağıdakı müayinələri aparmaq lazımdır:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>qanın ümumi analizi</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>nəcisin gizli qana görə analizi</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Helicobacter pylori-nin aşkar edilməsi:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Müalicə taktikasını müəyyən etmək üçün selikli qişada Helikobakteriyaların aşkar edilməsi müstəsna<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əhəmiyyətə malikdir.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>İnvaziv testlər – endoskopik müayinə zamanı selikli qişadan götürülmüş bioptatda Helicobacter pylori-nin aşkar edilməsi:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Histoloji materialın morfoloji müayinəsi</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Biokimyəvi müayinə (bioptatda sürətli ureaza testinin aparılması)</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Qeyri-invaziv testlər<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>endoskopik müayinə aparılmadıqda yerinə yetirilir:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Seroloji müayinə üsulları – qanda HP-yə qarşı IgG anticisimlərin aşkar edilməsi (bu müayinənin nəticəsi yalnız aktiv infeksiya zamanı deyil, keçmişdə HP-nin eradikasiyası müalicəsini almış pasiyentlərdə də müsbət ola bilər)</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Tənəffüs-ureaza testi – pasiyentin daxilə qəbul etdiyi <st1:metricconverter productid="13 C" w:st="on">13 C</st1:metricconverter> və ya <st1:metricconverter productid="14 C" w:st="on">14 C</st1:metricconverter> izotoplu sidik cövhəri preparatının Helicobacter pylori tərəfindən parçalanmasından sonra nəfəslə verilən havada nişanlanmış CO2 qazının səviyyəsinin müəyyən olunması</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nəcisdə HP antigeninin aşkar edilməsi.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"> </div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">İnstrumental müayinələr:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Qastroduodenoskopiya başlıca müayinə üsulu hesab olunur.Bu müayinə xora defektinin mövcudluğunu təsdiq edir,onun lokalizasiyasını, dərinliyini, formasını, ölçülərini dəqiqləşdirir, xoranın dibinin və kənarlarının vəziyyətini qiymətlən-</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">dirməyə, selikli qişanın yanaşı dəyişikliklərini, qastroduodenal motorikanın pozulmasını aşkar etməyə imkan verir. Xora mədədə yerləşdikdə biopsiya edilir, HP-nin aşkar olunması və bədxassəli şişin istisna edilməsi üçün (xüsusilə qoca yaşlı xəstələrdə) götürülmüş materiallarda müayinələr aparılır.Rentgenoloji müayinə zamanı xora xəstəliyinin birbaşa əlaməti – selikli qişanın konturunda və ya relyefində “taxça” simptomu və xəstəliyin dolayı<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əlamətləri – mədə divarının xoraya nisbətən<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əks tərəfində “şəhadət barmağı” şəklində<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əzələ liflərinin yerli sirkulyar spazmı, selikli qişa büküşlərinin “taxça”ya konvergensiyası, mədə və</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">onikibarmaq bağırsaq soğanağının çapıqlaşmış xora deformasiyası, acqarına hipersekresiya, qastroduodenal motorikanın pozulması aşkar olunur.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">DİFFERENSİAL DİAQNOSTİKA</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>İlk növbədə mədə xərçənginin birincili xora forması ilə differensial diaqnoz aparmaq lazımdır. Xərçəngin bu forması müəyyən müddət xoşxassəli xora “maskası” altında davam edə bilər. Xoranın bədxassəli xarakterdə olmasını</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">göstərən <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əlamətlərə onun böyük ölçüdə olması (xüsusilə gənc pasiyentlərdə), xora defektinin mədənin böyük əyriliyində yerləşməsi, EÇS-in yüksəlməsi, histaminə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>davamlı axlorhidriya aiddir. Mədə xərçənginin xora forması zamanı rentgenoloji və endoskopik müayinədə kələ-kötür və qabarıq kənarları olan qeyri-düzgün formalı xora defekti aşkar edilir; xora<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ətrafında olan selikli qişa infiltrasiyaya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">uğramışdır, xora olan yerdə mədə divarı rigiddir. Xoranın bəd və ya xoşxassəli xüsusiyyəti<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>haqqında son nəticə bioptatın histoloji müayinəsindən sonra verilir.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">XORA XƏSTƏLİYİNİN MÜALİCƏSİ</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Ağırlaşma müşahidə edilməyən xəstələrdə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əksər hallarda konservativ müalicə aparılır.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Müalicənin məqsədləri:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mədənin selikli qişasında Helicobacter pylori aşkar edildikdə, HP-nin eradikasiyası</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstəliyin əlamətlərinin qısa müddətdə ləğv edilməsi</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Davamlı remissiyanın əldə olunması</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ağırlaşmaların inkişafının qarşısının alınması</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsi</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Xora xəstəliyinin farmakoterapiyasının ümumi</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">prinsipləri:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mədə və onikibarmaq bağırsaq xoralarının müalicəsinə eyni yanaşma</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bazis antisekretor terapiyanın mütləq aparılması</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mədədaxili pH>3 səviyyəsini sutka ərzində 18 saata qədər saxlayan antisekretor preparatın seçilməsi (bu<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şərtə PNİ preparatları – omeprazol, lansoprazol, rabeprazol və s. cavab verirlər)</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Antisekretor preparatın dəqiq müəyyən edilmiş dozada</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">təyin olunması</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ahıl və qoca yaşlı xəstələrdə qan təchizatını, regenerasiyanı və selikli baryerin müdafiə xüsusiyyətlərini yaxşılaşdıran<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>12 əlavə terapiyanın aparılması və xora<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əleyhinə olan vasitələrin adi dozalarının azaldılması.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Helikobakter infeksiyasının müalicəsi:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstəliyin gedişi və mərhələsindən asılı olmayaraq, Helicobacter pylori-nin aşkar edildiyi<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>hallarda xoranın sağalması üçün HP-nin uğurlu eradikasiyasının aparılması kifayət edir.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>HP-nin müvəffəqiyyətli eradikasiyası hər il xora xəstəliyinin residiv hallarını 95%-dən 5%-ə qədər azaldır (A).</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>HP-nin eradikasiya terapiyası antibakterial və antisekretor preparatların tətbiqindən ibarətdir (A).</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Müalicə sxem<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əsasında, bir neçə preparatın kombinasiyası vasitəsilə aparılır:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Proton nasosu inhibitorları (omeprazol, lansoprazol,abeprazol və s.)</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Antibiotik – amoksisillin, klaritromisin, tetrasiklin</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Antimikrob preparatı – metronidazol (trixopol)</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bismut preparatları</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Əksər hallarda HP ilə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əlaqəli xora xəstəliyində mədə turşuluğunun uzun müddətli azaldılması məqsədəuyğun deyil (B).</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>HP-nin eradikasiyasına 80%-dən artıq hallarda nail olmağa imkan verən, 7-14 gün müddətində tətbiq edilən sxem effektiv hesab olunur.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Antihelikobakter terapiyanın effektivliyi onikibarmaq bağırsaq xoralarında 4-6 həftədən sonra, mədə xoralarında isə 6-8 həftədən sonra yoxlanmalıdır (D).</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bu yoxlama tənəffüs testi və ya nəcisdə HP antigeninin müəyyən edilməsi, yaxud endoskopik müayinə vasitəsilə aparılır (A). Seroloji testlər yoxlama üçün əhəmiyyətsizdir. </span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Antihelikobakter terapiyanın qeyri-effektivliyi zamanı eyni kurs təkrar təyin edilmir.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Antihelikobakter terapiya sxemlərinin əksəriyyətinə proton nasosunun inhibitorları daxildir, onlar mədə möhtəviyyatının pH-nı artıraraq HP-nin həyat fəaliyyəti üçün<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əlverişsiz<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şərait yaradır və bundan başqa bir çox antibakterial preparatların təsir gücünü artırırlar.HP-nin eradikasiyasının birinci sıra üçlü sxemi (7-14 gün)</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Preparatın adı<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Dozası</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">1.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Proton nasosu inhibitorları –</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>omeprazol və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>lansoprazol və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>rabeprazol</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">20 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">30 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">20 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">2.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>klaritromisin<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>500 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">3.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>amoksisillin</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">metronidazol*</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">1000 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">500 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">*Hal-hazırda metronidazolu eradikasiyanın birinci sıra üçlü sxeminə daxil etmək tövsiyə olunmur, çünki metronidazola qarşı Helicobakter pylori-nin rezistentliyi çox sürətlə inkişaf edir (bu preparatı kvadroterapiya müalicəsi ehtimalı üçün ehtiyatda saxlamaq lazımdır).</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“Maastrixt-3, <st1:metricconverter productid="2005”" w:st="on">2005”</st1:metricconverter> tövsiyələrinə görə 14 günlük eradikasiya kurslarının effektivliyi 7 günlük kurslardan 12% artıqdır.Birinci sıra preparatlarının effektiv olmadığı hallarda təyin edilən ikinci sıra dördlü sxemi (kvadroterapiya)</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Preparatın adı<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Dozası</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">1.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Proton nasosu inhibitorları –</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>omeprazol və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>lansoprazol və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>rabeprazol</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">20 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">30 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">20 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">2.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bismut preparatları –</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>bismut trikalium disitrat</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">120 mq x gündə 4 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">3.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Metronidazol<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>500 mq x gündə 3 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">4.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Amoksisillin</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">tetrasiklin</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">1000 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">500 mq x gündə 4 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Birinci və ikinci sıra müalicə sxemləri effekt vermədikdə,“Maastrixt-3, <st1:metricconverter productid="2005”" w:st="on">2005”</st1:metricconverter> tövsiyələrinə görə 14 gün<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ərzində amoksisillin (750 mq x gündə 4 dəfə), PNİ preparatları, rifabutin (300 mq/sut) və ya levofloksasin (500 mq/sut) kombinasiyası təyin olunur.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">HP-mənfi xoranın müalicəsi:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Əgər pasiyentdə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Helicobacter pylori aşkar olunmayıbsa,belə halda antihelikobakter eradikasiya kursu təyin edilmir.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>HP-mənfi xoralarda HP-müsbət xoralara nisbətən qanaxmalara daha çox təsadüf edilir.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Ağırlaşmamış HP-mənfi xoranın müalicəsində aşağıdakı preparatlardan istifadə oluna bilər:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Preparatın adı<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Dozası</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Proton nasosu inhibitorları –</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>omeprazol və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>lansoprazol və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>rabeprazol və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>pantoprazol</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">20 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">30 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">20 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">40 mq x gündə 1 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">H2-reseptorların antaqonistləri –</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ranitidin və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>famotidin və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ranitidin bismut sitrat</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">150 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">20 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">400 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Selikli qişanın qoruyucu preparatları –</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>bismut trikalium disitrat</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">(de-nol)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>sukralfat (venter)</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">240 mq x gündə 2 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">1 q x gündə 4 dəfə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Sorulmayan antasid preparatlar –</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>vikair (vikalin) və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>fosfalyugel və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>almagel və ya</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">- maaloks</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">standart dozalarda</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mədədə turşuluq səviyyəsinin yüksək olması hallarında PNİ preparatlarının təyin edilməsi daha effektivdir.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mədə turşuluğu səviyyəsini<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa ehtiyac olmadıqda (xüsusilə ahıl və qoca yaşlı pasiyentlərin müalicəsində), H2-reseptorların antaqonistləri ilə sorulmayan antasid preparatların kombinasiyasından,yaxud selikli qişanın qoruyucu preparatlarından istifadə</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">etmək olar. </span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>HP-neqativ (mənfi) xəstələrdə xora defektinin çapıqlaşmasına endoskopik nəzarət 2 həftə fasilələrlə aparıla bilər (2, 4, 6, 8 həftədə)</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Onikibarmaq bağırsaq xorasının müalicəsi 4-6 həftə, mədə xorasının müalicəsi isə 6-8 həftə müddətində aparılır.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">QSİP qəbulu nəticəsində əmələ gəlmiş simptomatik xoraların müalicəsi:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>QSİP qəbulu nəticəsində əmələ gəlmiş simptomatik xoralar zamanı həmin preparatların qəbulu dayandırılmalıdır (B).</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Yüksək risk qrupuna daxil olan (anamnezində xora xəstəliyi olan) və QSİP qəbuluna ehtiyacı olan pasiyentlərdə mədənin selikli qişasını qoruyan preparatlar</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">təyin edilir və ya siklo-oksigenaza-2 selektiv QSİP-in təyin edilməsi nəzərdən keçirilir (A).</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>QSİP qəbulu nəticəsində əmələ gəlmiş xoraların müalicəsi HP-müsbət və ya HP-mənfi olmaqlarından asılı olaraq, yuxarıda göstərilmiş terapiya sxemləri əsasında aparılır.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">XORA XƏSTƏLİYİNİN AĞIRLAŞMALARI</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xora qanaxması xora xəstəliyi olan xəstələrin 15-20%- ində, çox vaxt mədədə yerləşən xoralar zamanı müşahidə olunur. 20-25% hallarda qanaxma xora xəstəliyinin ilk təzahürü olur. O, “qəhvə xıltı”<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şəklində qusma (hematemezis) və ya qara qatranabənzər nəcis (melena) ilə özünü büruzə verir. Massiv qanaxma zamanı və xlorid turşusunun sekresiyası aşağı olduqda, həmçinin xora mədənin kardial<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şöbəsində yerləşdikdə qusuntu kütləsində dəyişilməmiş qan qatışığı qeyd oluna bilər. Bəzən xora qanaxmasının klinik mənzərəsində ilk növbədə ümumi şikayətlər (zəiflik, huşun itirilməsi, arterial təzyiqin aşağı düşməsi, taxikardiya) önə çıxır, halbuki melena yalnız bir neçə saat keçdikdən sonra əmələ gələ bilər.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xoranın perforasiyası (deşilməsi) xora xəstəliyi olanxəstələrin 5-15%-ində, çox vaxt kişilərdə rast gəlinir. Həddindən artıq fiziki gərginlik, alkoqol qəbulu, artıq</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">qidalanma onun<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əmələ gəlməsinə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şərait yaradır. Bəzən perforasiya qəflətən, xora xəstəliyinin simptomsuz (“lal”) gedişi fonunda baş verir. Xoranın perforasiyası klinik olaraq epiqastral nahiyədə çox kəskin (“xəncərvari”) ağrılarla, kollaptoid vəziyyətin əmələ gəlməsi ilə təzahür edir. Xəstənin müayinəsi zamanı ön qarın divarı<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əzələlərinin “taxtavari” gərginliyi və qarnın palpasiyası zamanı kəskin ağrı, müsbət Şyotkin-Blümberq simptomu aşkar olunur. Perkussiyada qara ciyər kütlüyünün itməsi, rentgenoloji müayinədə qarın boşluğunda qara ciyər üstü sahədə sərbəst hava zolağının olması qeyd edilir. Bəzən aldadıcı yaxşılaşma dövründən sonra yayılmış peritonitin mənzərəsi inkişaf edə bilər.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Penetrasiya<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>dedikdə mədə və ya onikibarmaq bağırsaq xorasının ətraf toxumalara –mədəaltı vəziyə, kiçik piyliyə, öd kisəsinə və s. nüfuz etməsi başa düşülür. Xoranın penetrasiyası zamanı qida qəbulu ilə<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əvvəl mövcud olan</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">əlaqəsini itirmiş arasıkəsilməz ağrılar<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əmələ gəlir, bədən hərarəti yüksəlir, qan analizində EÇS-in artması aşkar olunur. Xoranın penetrasiya etməsi rentgenoloji və endoskopik olaraq təsdiq edilir.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mədə çıxacağının stenozu,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>adətən pilorik kanalda və ya onikibarmaq bağırsağın başlanğıc hissəsində yerləşən xoralar çapıqlaşdıqdan sonra formalaşır. Çox vaxt bu ağırlaşmanın<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əmələ gəlməsinə həmin nahiyədə deşilmiş</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">xoranın tikilməsi<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əməliyyatı<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şərait yaradır. Mədə çıxacağının stenozunun daha<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>səciyyəvi<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əlamətləri bir gün əvvəl yeyilmiş qida ilə qusma, həmçinin “lax” yumurta iyi verən gəyirmədir. Qarnın palpasiyası zamanı epiqastral nahiyədə “gecikmiş şappıltı küyü” aşkar etmək olur, bəzən mədənin peristaltikasını görmək mümkündür. Mədə çıxacağının dekompensasiya edilmiş stenozu zamanı</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">xəstələr get-gedə üzülür, arıqlayır, buna elektrolit pozğunluqları əlavə olunur.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Xora xəstəliyinin ağırlaşmalarına<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şübhə olduqda cərrahın konsultasiyası məsləhət görülür. Ağırlaşmaların cərrahi müalicəsi zamanı klinik situasiyadan asılı olaraq radikal və ya palliativ əməliyyatlar həyata keçirilir.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">STASİONAR MÜALİCƏSİNƏ GÖSTƏRİŞLƏR</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xəstələr stasionarın qastroenteroloji və ya ümumi terapiyaşöbələrinə hospitalizasiya edilir:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xora xəstəliyinin kəskinləşməsi (onikibarmaq bağırsağın xora xəstəliyinin kəskinləşməsi dövründə 10 günlük, mədənin xora xəstəliyinin kəskinləşməsi dövründə 20-30günlük stasionar müalicəsi məsləhət görülür)</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xoşxassəli xora ilə mədə xərçəngi arasında differensial diaqnozun aparılmasını tələb edən mədə yaralarının aşkar edilməsi</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Yanaşı xəstəliklərlə müşayiət olunan xora xəstəliyi</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Anamnezdə, xüsusilə də mədənin sekretor funksiyasında azalma olan ahıl yaşlı xəstələrdə kəskinləşmə residivlərinin və ağırlaşmaların olması</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Cərrahi müalicəyə göstərişlər (adətən xora xəstəliyinin</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">ağırlaşmaları zamanı):</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Diaqnozu qoyulmuş deşilmiş qastroduodenal xora</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">- <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Uğursuz konservativ müalicə fonunda qastroduodenal xoralardan qanaxma</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ağırlığından asılı olmayaraq anamnezdə təkrari qanaxmalar</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xoranın perforasiyasından və onun tikilməsindən sonra xora xəstəliyinin residivi</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mədənin evakuator funksiyasının pozulması<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>əlamətləri ilə piloroduodenal stenoz</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xoranın penetrasiyası</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">►<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Onkoloji müayinə və müalicəyə göstərişlər:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">-<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xoranın maliqnizasiyasına<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>şübhə olduqda və ya onun bədxassəliyə çevrilməsi elementlərinin aşkar edilməsi zamanı </span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Ədəbiyyat:</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">1.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Peter Malfertheiner, Francis Megraud, Colm O'Morain,</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Franco Bazzoli, Emad El-Omar, David Graham, Richard</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Hunt, Theodore Rokkas, Nimish Vakil and Ernst Kuipers.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Current concepts in the management of Helicobacter pylori</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">infection - The Maastricht III Consensus Report. Gut</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">published online 14 Dec 2006.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">2.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Mark Fendrick, Randall T. Forsch, R. Van Harrison, James</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">M. Scheiman. Peptic ulcer disease. Guidelines for Clinical</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Care. University of Michigan Health System; updated May</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">2005.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">3.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Talley NJ, Vakil N. Practice Parameters Committee of the</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">American College of Gastroenterology. Guidelines for the</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">management of dyspepsia. Am J Gastroenterol. 2005</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Oct;100(10):2324-37.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">4.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>National Institute for Clinical Excellence (NİCE).</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Dyspepsia: management of dyspepsia in adults in primary</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">care. Developed by the Newcastle Guideline Development</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">and Research Unit. Issue date: August 2004.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">5.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Dyspepsia. A national clinical guideline. Edinburgh</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">(Scotland): Scottish Intercollegiate Guidelines Network</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">(SIGN); 2003 Mar. 27 p. (SIGN publication; no. 68).</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">6.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Caselli M, Parente F, Palli D, Covacci A, Alvisi V,</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Gasbarrini G, Bianchi Porro G; Cervia Working Group.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">"Cervia Working Group Report": guidelines on the</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">diagnosis and treatment of Helicobacter pylori infection.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Dig Liver Dis. 2001 Jan-Feb;33(1):75-80.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">7.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Rubin G, Meineche-Schmidt V, Roberts A, de Wit N. The</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">use of consensus to develop guidelines for the management</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">of Helicobacter pylori infection in primary care. European</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Society for Primary Care Gastroenterology. Fam Pract.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">2000 Aug;17 Suppl 2:S21-6. Review</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">8.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Makola D, Peura DA, Crowe SE. Helicobacter pylori</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">infection and related gastrointestinal diseases. J Clin</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">Gastroenterol. 2007 Jul;41(6):548-58. Review.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>20</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">9.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Graham DY, Yamaoka Y. One- or two-week triple therapy</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">for Helicobacter pylori: questions of efficacy and inclusion</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">of a dual therapy treatment arm. Gut. 2007 Jul;56(7):1021-</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">3; author reply 1022-3. Review.</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">10. Adamsen S, de Muckadell OB. Treatment of bleeding</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">gastroduodenal ulcer] Ugeskr Laeger. 2007 Apr</span></i></div><div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;">23;169(17):1551-5. Review. Danish.</span></i></div><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt;"></span></i>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-6502267357103764792011-05-10T14:57:00.001-07:002011-05-10T14:57:54.028-07:00Elmi iş: Xroniki narkomanlarda viruslu hepatitin patoloji-anatomik xüsusiyyətləri<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 20.0pt;">Азярбайжан Тибб Университети</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 20.0pt; line-height: 150%;">_________________________________________</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-indent: 12.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Мярузячи:</span></b><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Рцстямов<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Йусиф<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Акиф<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>оьлу / груп 139.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-indent: 12.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Рящбяр:</span></b><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Досент Щясянов Я. Б. / Патолоъи анатомийа кафедрасы.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%;">ХРОНИКИ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>НАРКОМАНЛАРДА<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ВИРУСЛУ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ЩЕПАТИТИН<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ПАТОЛОЪИ-АНАТОМИК<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ХЦСУСИЙЙЯТЛЯРИ</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">2008</span></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Наркоманийа – наркотик васитяляря</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">алудячилик иля характеризя олунан бу хястялик тядрижян дцнйанын бир чох юлкяляринин башлыжа проблеминя чеврилмякдядир. Щяля 2003-2004-жц иллярин мялуматына эюря дцнйада 200 млн инсан (дцнйа ящалисинин 5%-и) наркотик васитялярин алудячисидир вя бу рягям илдян-иля даща бюйцк сцрятля артмагда давам едир. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Истифадя едилян наркотик васитялярин чешидляринин чохлуьу, онларын гябул гайдаларынын мцхтялифлийи организмдя дя нятижядя терминал щаллара эятириб чыхаран чох мцхтялиф патолоъи щалларын йаранмасына сябяб олур.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Наркотик васитялярин гябулу бу вя йа диэяр дяряжядя бцтцн орган вя тохумалара юз мянфи тясирини эюстярир. Лакин бцтцн токсики маддяляр кими наркотик васитялярин дя илкин вя ян чох тясир эюстярдийи цзв гара жийярдир.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">(Слайд 2)</span></b><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> Ейни заманда наркотик маддялярин венадахили гябулу бир сыра инфексийалар цчцн эириш гапысы ролуну ойнайыр. Беля ки, инйексийанын гейри-стерил шприсля щяйата кечирилмяси, ейни бир шприсдян бир нечя няфярин истифадя етмяси наркоманлар арасында чохчайлы инфексийаларын, о жцмлядян дя щепатит </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">B</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">вя </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">C</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">вирусларынын, Инсан Иммунчатышмазлыьы Вирусу инфексийасынын (ГИЧС) йайылмасына сябяб олур.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">(Слайд 3)</span></b><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> Мцхтялиф мянбялярин, о жцмлядян ЦСТ-нын мялуматына эюря инйексион наркоманлар арасында ЩЖВ иля йолухма щаллары 60-95%, ЩБВ иля 73% тяшкил едир. 10-18% щалларда ЩЖ иля ЩБ-нин комбинасийасына раст эялинир. Вирус щепатитляринин диэяр нювляри (А вя Д) наркоманлар арасында даща аз йайылмышдыр. Наркоманларда даща чох раст эялиндийи цчцн Ж вируслу щепатитя </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">“</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">наркоман щепатити</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">”</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> вя йа </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">“</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">мцлайим гатил</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">”</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> дя дейилир.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">01.10.2007-жи ил тарихдян, 31.03.2008-жи ил тарихядяк Сящиййя Назирлийинин </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">“</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Мящкямя-тибби експертиза вя Патолоъи анатомийа</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">”</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> Бирлийинин Патолоъи Анатомийа Бцросунда мювзу иля ялагядар 11 мейит вя щазыр щистолоъи препарат цзяриндя арашдырмалар апармышыг.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Бу мейитлярдян 4-ц патолоъи-анатомик, 7-си ися мящкямя-тибби мейит олмушдур. 4 патолоъи-анатомик мейитдян клиникада 2-ндя </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">C</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">, 1-ндя ися </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">B</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">вя</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">C</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> ашкар олунмушду. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Макроскопик мцайиня заманы мцхтялиф щалларда гара жийярин юлчцляри 26-30х22-25х14-21х8-13 см арасында дяйишир, чякиляри 1500-2900 грам тяшкил едир. Гара жийярин сятщи щамар, кянарлары эирдяляшмишдир. Кясик сятщи гырмызымтыл-сарымтыл рянэдядир, бязиляриндя визуал олараг ожаглы пий дистрофйасынын яламятляри эюрунур.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Микроскопик мцайиня заманы яксяр щалларда, йяни 8 мейитдя гара жийярдя пролифератив илтищаб просеси мцяййян едилмишдир. Онлардан 6-нда хроники гейри-актив, 2-синдя ися минимал вя орта активликли хроники щепатит ашкар олунмушдур. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">(Слайд 4)</span></b><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Портал трактлар дамарятрафы сащялярдя груплашмыш вя ясас етибариля макрофаг вя лимфоситлярдян ибарят щцжейряви елементлярля зяиф вя орта дяряжядя инфилтрасийа олунур. Наркоманлар цчцн характер щесаб олунан яламят портал трактларда плазмоситлярин топланмасыдыр. Бязи щалларда бу щцжейря тяркибиня еозинофилляр вя сегментнцвяли нейтрофилляр дя гошулур. Синусоидлярин долуганлылыьы мцщцм яламятлярдян бири щесаб олунур.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">(Слайд 5)</span></b><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> 2 щалда наркоманларда портал трактын сярщяд золаьынын кичик ожаглар шяклиндя деструксийасы гейд едилир вя илтищаби инфилтратларын сярщяд золаьынын щцдудларындан кянара йайылмасы мцшащидя олунур.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">(Слайд 6)</span></b><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Гейри-актив щепатити олан хроники наркоманларда инфилтрасийа иля йанашы ясасян портал вя перипортал сащяляри ящатя едян фиброз (зяиф дяряжяли фиброз) вя чохсайлы порто-портал склеротик атмалар (орта дяряжяли фиброз) гейд едилмишдир. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Гара жийярдя дистрофик, бязи йерлярдя ися щепатоситлярдя некробиотик дяйишикликляр эюрцнцр. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">(Слайд 7)</b> Бязи щалларда холестаз яламятляри мцяййян едилир. Бу заман щистолоъи препаратларда характерик юд эюлляри вя кичик юд ахарларынын мянфязини даралдан епителин пролиферасийасы ашкарланыр.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Беляликля, наркоманларда вируслу щепатит цчцн характер олараг хроники щепатитин ясас етибариля гейри-актив формасы, зяиф характерли илтищаби инфилтрасийа, синусоидлярин долуганлылыьы, холестаз, мяркязи веналарын диварынын фиброзу аиддирляр. Диэяр бязи яламятляр ися бу бахымдан информатив щесаб олунур. Мяркязи веналарын эенишлянмяси, щепатоситлярин дистрофийасы, юд ахарларынын епителиндя реактив дяйишикликляр, портал трактларда диэяр илтищаб щцжейряляри иля йанашы плазмоситлярин, нейтрофиллярин вя еозинофиллярин олмасы бу яламятлярдян сайылыр.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Гейд олунан яламятляр вируслу щепатитлярин наркоманларда вя гейри шяхслярдя морфолоъи олараг дифференсиасийа етмяйя имкан верир. Бизим фикримизжя, бу яламятляр хроники шякилдя наркотик васитялярин истифадяси заманы организмдя иммун системин депрессийасы вя наркоманларда икинжили иммун чатышмазлыьын инкишафы, бунунла да ялагядар илтищаби просесин там шякилдя юзцнц эюстяря билмямяси нятижясиндя мейдана чыхыр.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 27.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Ядябиййат<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>сийащысы</span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt;"><span style="font-size: 13.0pt;">1. Гамалея Н.Б., Наумова Т.А. Состояние иммунитета у больных алкоголизмом и наркоманиями. Руководство по наркологии. Под ред. Иванца Н.Н. М. – 2002. – Т. 1. – С. 94–123. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt;"><span style="font-size: 13.0pt;">2. Каниболоцкий А.А., Макарова О.В., Лунькова Л.К., Пархоменко Ю.Г. Сравнительная морфологическая характеристика хронического гепатита С у наркоманов и лиц, не употреблявших наркотики. Сб. научных трудов “Актуальные вопросы морфогенеза в норме и патологии”. – М. – 2004. – С. 19-20.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt;"><span style="font-size: 13.0pt;">3. Кожевникова Г.М., Покровский В.В. Парентеральные вирусные инфекции у потребителей наркотиков. Мед. помощь. – 1999. – № 2. – С. 23–26. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt;"><span style="font-size: 13.0pt;">4. Соринсон С.Н. Вирусные гепатиты. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>СП. – 1998. – 332 с. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 9.0pt; text-align: justify; text-indent: -9.0pt;"><span lang="EN-US" style="font-size: 13.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">5. Hagan H. Hepatitis C virus transmission dynamics in injection drug users. Substance Use and Misuse. – 1998. – Vol. 33, № 5. – P. 1197–1212. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt;"><span lang="EN-US" style="font-size: 13.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">6. Knodell R.G., Ishak K.G., Black W.C. et all. Formulation and application of a numerical scoring system for assesing hystological activity in asymptomatic chronic active hepatitis. Hepatology. – 1981, № 4. – P. 431-435. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin-left: 14.2pt; text-align: justify; text-indent: -14.2pt;"><span lang="EN-US" style="font-size: 13.0pt; mso-ansi-language: EN-US;">7. Tennant F. Hepatitis C, B and A: contrasting features and liver function abnormalities in heroin addicts. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>J.Addict.Dis. – 2001. – Vol. 20. – P. 9-17.</span></div>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-1660641095050187682011-05-10T14:55:00.000-07:002011-05-10T14:55:45.269-07:00Elmi iş: Yastı hüceyrəli xərçəngin morfoloji proqnostik göstəriciləri<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 20.0pt;">Азярбайжан Тибб Университети</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 20.0pt; line-height: 150%;">_________________________________________</span></b></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-indent: 12.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Мярузячи:</span></b><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> Мяликов<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Елмир<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Тялщят<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>оьлу / груп 139.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-indent: 12.0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Рящбяр:</span></b><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> досент Щясянов Я. Б. / Патолоъи анатомийа кафедрасы.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">YASTI<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>H</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%;">Ц</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">CEYR</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%;">Я</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">L</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%;">И</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>X</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%;">Я</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">R</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%;">ЧЯ</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">NG</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%;">ИН МОРФОЛОЪИ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ПРОГНОСТИК<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ЭЮСТЯРИЖИЛЯРИ</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center; text-indent: 12.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">2008</span></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: center; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Оnkoloji xяstяliklяr yayыlmasыna vя юlцm faizinя gюrя dцnyada цrяk-damar xясtяliklяrindяn sonra ikinci yeri tutur вя бу юлцм фаизинин бойцк бир щиссясини хярчянэ шишляри тяшкил едир.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Хярчянэ епител тохумасындан инкишаф едян бяд хассяли шишлярдир. Мялумдур ки, епител тохумасы организмдя яксяр цзвлярин ясас тяркиб щиссясини тяшкил едир. (слайд 2) Функсийасына эюря епител тохумасынын 2 нювц – юртцк вя вяз епители айырд едилир. Юртцк епителиндян йасты щцжейряли хярчянэ, вяз епителиндян ися вязли хярчянэ, йяни аденокарсинома инкишаф едир.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">01.10.2007-жи ил тарихиндян 31.03.2008-жи ил тарихиня гядяр Сящиййя Назирлийинин Патолоъи Анатомийа Бцросунда мювзу иля ялагядар 13 щадисянин нятижялярини арашдырмышыг. Арашдырмалар парафин вя селлоидин кясикляриндян щазырланмыш, щематоксилин вя еозинля бойанмыш препаратлар цзяриндя апарылмышдыр.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Арашдырмалар нятижясиндя мялум олмушдур ки, йасты щцжейряли хярчянэя ян чох щязм трактында (аьыз бошлуьунда, удлагда вя гида борусунда), бронхларда (аь жийярин мяркязи хярчянэи)</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">вя ушаглыг бойнунда тясадцф едилир. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Йасты щцжейряли хярчянэдя морфолоъи диагностик мейарлар диэяр хярчянэ шишляри иля тяхминян ейнилик тяшкил едир. Морфолоъи атипизм, чохсайлы митозлар, ятраф тохумалара инвазийа, дамарларда шиш емболларынын олмасы мцщцм диагностик мейарлардыр. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Морфолоъи атипизм – шиш щцжейряляринин онларын башланьыж эютцрдцкляри тохуманын нормал щцжейряляриндян морфолоъи, структур нюгтейи-нязярдян фярглянмяляриня дейилир. Морфолоъи атипизм тохума вя щцжейря сявиййясиндя мцшащидя олунур</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;"> (</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">слайд </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">3)</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">.</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;"> Йасты щцжейряли хярчянэдя тохума сявиййясиндя атипик дяйишикликляр епителиоситлярин арасында ган дамарларынын мейдана чыхмасы, базал мембранын олмамасы, пласт гурулушунун позулмасы кими епител тохумасы цчцн хас олмайан яламятлярдян ибарятдир (сл</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">айд</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;"> 4). Щцжейря атипизми ися полиморфизм, ситоплазма вя нцвя арасындакы нисбятин позулмасы, нцвянин бюйцмяси вя щиперхромлуг ялдя етмяси шяклиндя юзцнц эюстярир.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">(слайд 5) Шиш щцжейряляриндя кейлонлар олмадыьы цчцн митоз бюлцнмяляр тянзим олуна билмир, чохлу патолоъи митозлар гейд едилир вя бунун да щесабына шиш тохумасы бюйцк сцрятля артыб чохалараг бюйцйцр.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">(слайд 6) Епител щцжейрялярдян башланьыж эютцрмцш шиш щцжейряляри инкишаф етдикжя базал мембраны даьыдыр вя ашаьыда йерляшян гоншу тохумаларын щцжейря елементляринин арасына нцфуз етмяйя башлайыр. </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Шиш щцжейряляринин ятраф тохумалара бу шякилдя йайылмасы инвазийа адланыр. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Шиш тохумасында олан лимфа вя ган дамарларынын дивары шиш щцжейряляринин юзляри тяряфиндян йейилиб-даьыдылыр вя мцяййян мигдарда шиш щцжейряси бу дамарларын мянфязиня кечяряк шиш емболларыны ямяля эятирир. Бу емболлар сонрадан метастазларын инкишафына сябяб олур.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Йасты щцжейряли хярчянэин морфолоъи прогностик мейарларына шишин юлчцляри, локализасийасы, дифференсиасийа дяряжяси, инвазийанын дяринлийи, метастазларын мювжудлуьу вя организмин реактивлийи аиддир.</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;"> </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">(слайд </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">7</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">)</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Бир гайда олараг шишин юлчцляри бюйцк олдугжа прогноз даща да писляшир. Беля ки, шиш щцжейряляри тяряфиндян щазырланан токсики маддяляр (хцсусян зцлаллар) организмин цмуми хярчянэ интоксикасийасына сябяб олур. Шишин юлчцляри ня гядяр бюйцкдцрся интоксикасийа бир о гядяр сцрятля инкишаф едир. Цмумиййятля, хярчянэ хястялийиндян юлцм щалларынын бюйцк бир гисминдя юлцмцн билаваситя сябяби организмин цмуми интоксикасийасы олур.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">(слайд </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">8</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">)</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Локализасийасына эюря аь жийяр хярчянэи даща пис прогноза маликдир. Гыса мцддятдя чохсайлы метастазлар вермяси тезликля леталлыгла нятижялянир.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">(слайд </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">9</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">)</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Differensiasiya d</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">я</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">r</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">я</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">c</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">я</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">l</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">я</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">rind</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">я</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">n as</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">ы</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">l</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">ы</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;"> olaraq yast</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">ы</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;"> </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">щцжейряли</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;"> x</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">я</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">r</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">чя</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">ngl</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">я</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">r 2 qrupa b</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">ю</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">l</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">ц</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">n</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">ц</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">r: buynuzla</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">ш</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">an v</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">я</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;"> buynuzla</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">ш</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">mayan. Buynuzlaшan yastы щцжейряли xяrчяng yцksяk, бяzяn дя orta differensiasiyaйа малик олур. Бу заман бяzi хярчянэ hцceyrяlяri qruplar шяklindя eleidin zцlalы sintez edirляр. Bu zцlallarlar шiш hцceyrяlяrindяn kяnara чыxаrаг keratohialinя чevrilir вя бу щцжейря групларынын ятрафында буйнуз маддя ямяля эятирирляр (слиде 9, видео). Buynuz maddянин iчяrisindяki шiш hцceyrяlяri ися nekrozlaшараг мящв олурлар vя “xяrчяng mirvarilяri”ни яmяlя gяtirirляр (слайд 10). “Хяrчяng mirvarilяri” микропрепаратларда мяркязиндя некрозлашмыш вя йа некрозлашмагда олан шиш щцжейряляри, периферик щиссядя ися бу щцжейряляри ящатя едян щомоэен оксифил кцтлядян ибарят даиряви структурлар шяклиндя эюрцнцрляр. Differensiasiya etmяmiш vя ya az differensiasiya etmiш yastы щцжейряли xяrчяnglяr zamanы buynuz maddя яmяlя gяlmir. Bu шiшlяrя buynuzlaшmayan yastы щцжейряли xяrчяng deyilir.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Буйнузлашан йасты щцжейряли хярчянэ бир гайда олараг буйнузлашмайан йасты щцжейряли хярчянэя нисбятян даща йахшы прогноза маликдир. Даща йаваш сцрятля бюйцмяси, даща эеж метастазлар вермяси, кимйяви вя шца мцалижялярня асанлыгла табе олмасы бу фикри сюйлямяйя имкан верир.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">Инвазийанын дяринлийи артдыгжа шиш емболларынын вя долайысы иля лимфоэен, еляжя дя щематоэен метастазларын йаранма ещтималы даща да артыр. </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Шишин юзцндян дярин сащяляря инвазийасы, харижи гишада шишин щематоэен диссеминасийасы пис прогностик яламятляр щесаб олунур.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">(слайд </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">11</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">)</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Хярчянэ заманы метастазлар адятян лимфоэен йолларла верилир. Йухарыда да гейд олундуьу кими аь жийяр хярчянэи даща тез метастазлар вермяси иля сечилир вя еля буна эюря дя йцксяк юлцм фаизиня маликдир. Узаг метастазлар гейдя алынан хястяляр адятян иноперабел (жярращи ямялиййатлара йарарсыз) щесаб олунур, онлара йалныз кимйяви вя шца мцалижяси тяйин олунур.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-outline-level: 1; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Бязян, хцсусиля дя буйнузлашан йасты щцжейряли хярчянэдя шишин ятрафында илтищаби щцжейря реаксийасы – лимфо-щистиоситар инфилтрасийа гейд едилир. Прогностик бахымдан бу йахшы яламят щесаб олунур вя организмин мцяййян гядяр хярчянэ шиши иля мцбаризя апармаг игтидарына малик олмасыны эюстярир. </span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 27.0pt;"><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">(слайд </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">12</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">)</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Беляликля, сятщи дя олса апарылмыш бцтцн бу мцайиняляр нятижясиндя беля айдын олур ки, диэяр бцтцн жящятлярля йанашы, морфолоъи хцсусиййятляриня эюря шиш тохумасы башланьыж эютцрдцйц нормал тохумадан ня гядяр чох фярглянмиш оларса бу шиш бир о гядяр бядхассялилик ялдя едир вя бир о гядяр дя пис прогнозларла характеризя олунур </span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">(слайд </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">1</span><span lang="AZ-LATIN" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: AZ-LATIN;">3)</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%;">Ядябиййат сийащысы:</span></b></div><div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: center;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times Roman AzLat"; mso-fareast-font-family: "Times Roman AzLat";"><span style="mso-list: Ignore;">1.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Аьайев И.Н. Онколоэийа. «Тябиб». Бакы,1994.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times Roman AzLat"; mso-fareast-font-family: "Times Roman AzLat";"><span style="mso-list: Ignore;">2.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Щясянов Я.Б. Патолоъи анатомийа. «Елм» няшриййаты. Бакы, 2003.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times Roman AzLat"; mso-fareast-font-family: "Times Roman AzLat";"><span style="mso-list: Ignore;">3.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">А.И.Струков, В.В.Серов.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Патологическая анатомия. «Медицина», Москва-1995</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times Roman AzLat"; mso-fareast-font-family: "Times Roman AzLat";"><span style="mso-list: Ignore;">4.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Руководство по патологоанатомической диагностике опухолей человека / Под ред. Н.А.Краевского – 4-е изд. – М.: Медицина, 1982.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;"><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"><span style="mso-list: Ignore;">5.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">Color atlas of Pathology. U.N.Riede, M.Werner. «Thieme Flexibook», Stuttgard-<st1:state w:st="on"><st1:place w:st="on">New York</st1:place></st1:state>-2004.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times Roman AzLat"; mso-fareast-font-family: "Times Roman AzLat";"><span style="mso-list: Ignore;">6.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Ъуан</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Росаи</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">, </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">М</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">.</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Д</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">. </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Ажкерман</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">'</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">с</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">сурэижал</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;"> </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">патщолоэй</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">. </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Тще Ж.В. Мосбй Жомпанй, 1989.</span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt; text-indent: -18.0pt;"><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-bidi-font-family: "Times Roman AzLat"; mso-fareast-font-family: "Times Roman AzLat";"><span style="mso-list: Ignore;">7.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Виктор Эомел, Малсолм Э. Мунро, Тимотщй Ж. Ро</span><span lang="EN-US" style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN-US;">we</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">. </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Ъинеколоъи</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> (</span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">пратик йаклашым</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">). </span><span style="font-family: "Times Roman AzLat","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 150%;">Атлас китапчылык, 1995.</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 150%;"> </span></div><div class="MsoNormal"><br />
</div>Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-67847685692467485382011-05-10T14:53:00.000-07:002011-05-10T14:53:02.020-07:00Venaların varikoz genəlməsiVenalarin varikoz genelmesi xesteliyi ashagi etraflarda, adeten, qadinlarda mushahide edilir.Statistik melumatlara gore 45 yashdan yuxari her besh qadindan birinde qeyd olunur.<br />
Etiologiyasi.Varikoz genelmeye sebeb olan amiller esasen 2 qrupa: a) xesteliyemeyllik yaradan anatomik amiller; b) xesteliyin torenmesine sebeb olan hemodinamik amiller.<br />
birinci qrup amillere vena damarlarinin ezele-elastik liflerinin zeifliyi ve damarlardaki klapan chatishmazligi aiddir.Venalarin ezele qishasinin kollagen liflerinin zeifliyi anadangelme ve qazanilma ola biler.Muelliflerin bir qismi xesteliyin sebebini damar divarindaki birleshdirici toxuma liflerinin anadangelme zeifliyinde gorurler.Damar divarinin ezele-elastik liflerinin zeifliyi muxtelif toksiki-infeksion amillerin tesirinden toreyen neyrodistrofik pozgunluqlardan da bash vere biler.Damarlarin sinir sisteminin zedelenmesi onlarin tonusunun azalmasina, elastiki liflerin atrofiyasina sebeb ola biler.<br />
xesteliyin torenmesinde endokrin amillerin tesirinin de mueyyen rolu vardir.Melumdur ki, varikoz genelme hamile qadinlarda daha chox tesaduf edilir.Bele veziyyeti ancaq ushaqliq terefinden chanaq damarlarinin sixilmasinda deyil, damar divarina hormonal tesirle de izah etmek olar.Bu tesir iki yolla ola biler: hormonun bilavasite damar divarina tesiri ve sari cisim hormonun hipofizin on payinin ifraz etdiyi vazopressini neytrallashdiraraq damar tonusunu azaltmasi.<br />
Qeyd edilen anatomik deyishikliklerde damardaxili tezyiqin artmasi varikoz genelmelere getirib chixarir.Qarin boshlugu tezyiqinin artmasi ile mushayiet olunan oskurek, qebizlik, agir yuk qaldirmaq, hamilelik ve s. venalarda durgunluga ve genelmeye sebeb ola biler.Mueyyen edilmishdir ki, hamileliyin sonuna yaxin ashagi etraf venalarinda tezyiq yuxari etrafdaki venoz tezyiqe nisbeten 2-3 defe artir.<br />
Xesteliyin torenmesinde damarlardaki klapan chatishmazligi da muhum rol oynayir.Boyuk derialti venadaki klapan chatishmazligi (anadangelme ve ya qazanilma) qanin retroqrad olaraq bud venasindan sethi venalara kechmesine sebeb olur.<br />
Boyuk derialti vena (v.cuphena magna) qalin divarli oldugundan o chox da genelmir.Bu damarin, esasen, kichik, nazik divarli shaxeleri genelir.Sethi ve derin venalar arasindaki qovshaq venalardaki klapan chatishmazligi da varikoz genelmeye sherait yaradir.Venalarin genelmesi ve qapaqlarinin bir-birinden aralanmasi neticesinde nisbi klapan chatishmazligi bash verir.<br />
Varikoz genelmede arteriyalarla venalar arasindaki shuntlarin feallashmasinin da rolunu qeyd edirler.Bu shuntlar oval chuxur, dizalti chuxur ve topuq nahiyesinde yerleshir, normada bagli olur.Mueyyen ekzogen ve endogen tesirler (intoksikasiya, hormonal tesir ve s.) arterio-venoz anastomozlarin ve qanin arteriyadan venaya kechmesi neticesinde venalarda tezyiqin artmasina sebeb olur.<br />
Klinik menzeresi.Varikoz xesteliyi olanlar, adeten, ayaqlarinda agirliq, keylik hissinden, bezen kut agrilardan shikayetlenirler.<br />
Bu elametler ayaq uste olduqda mushahide edilir, uzandiqda kechib gedir.Bezen paresteziya, neli ezelelerde kichik qicolmalar qeyd edilir.Ashagi etraflarin derialti venalarinin genelmesi gorunur.Varikoz genelme silindrik, torbashekilli, qivrimshekilli ola biler.Xesteliyin gec dovrlerinde deride trofiki deyishiklikler: hiperpiqmentasiya, ekzema, dermatit bash verir ve xoralar yaranir.Baldirin ashagi yarisinda topuqlar nahiyesinde qapaq chatishmazligi olan qovshaq venalar yerleshir.Bunlardaki requrgitasiya hemin sahede kapillyar qan dovrani pozgunluguna, trofiki deyishikliklere ve xoralarin emele gelmesine sebeb olur.<br />
Diaqnozu.Venalarin varikoz genelmesinin diaqnozu o qeder de chetinlik toretmir.Xeste ayaq uste olduqda genelmish venalar asanliqla gorunur.Venoz klapan chatishmazligini mueyyen etmek uchun bir sira sinaqlar teklif edilmishdir.<br />
Sethi venalarin klapanlarinin veziyyeti Brodi-Troyanov Trendelenburq sinagi ile yoxlanilir.Xeste arxasi uste uzanaraq ayagini 45 derece bucaq altinda qaldirir.Bu zaman sethi venalar boshalir.Boyuk derialti vena bud venasina achilan yerinde barmaqla sixilir ve xeste ayaquste qaldirilir.Barmagi buraxdiqda normada sethi vena yalniz 25-30 saniyeden sonra periferiyadan gelen qanla dolur.Eger sethi venalarda klapan chatishmazligi varsa, barmagi cheken kimi o, bud venasindan gelen qanla dolacaqdir.<br />
Sethi venalarin klapan chatishmazligi Hakkenburqun "oskurek tekani" simptomu ile de yoxlanila biler.Klapan chatishmazligi olduqda oskurek zamani sethi venanin proksimal hissesi uzerine qoyulmush barmaq altinda tekan hiss edilecek.<br />
Derin venalarin kechiriciliyi Delba-Pertes sinagi vasitesile yoxlanila biler.Xeste ayaq uste 3-5 deq. durduqdan sonra budun ashagi 3/1-ne sixac qoyulur ve addimlamaq teklif edilir.Derin venalarin kechiriciliyi yaxshi olsa addimlamaqdan 5-10 deq sonra qanin qovshaq venalarla derin venalara kechmesi neticesinde sethi venalar boshalacaq.Derin venalar tutulubsa (tromboz, iltihab ve s. neticesinde) sethi venalar daha da genelecek.Derin venalarin veziyyetinin yoxlanilmasinin en yaxshi usulu fleboqrafiyadir.Derin venalarin kechiriciliyi yoxlanilmadan operativ mualice aparmaq olmaz.<br />
Mualice.Venalarin varikoz genelmesi konservativ, inyeksion ve operativ yolla mualice olunur.<br />
Konservativ mualiceye elastiki corab, elastiki bint, beden terbiyesi, fizioterapevtik tedbirler aiddir.Bu mualice muveqqeti yaxshilashma verir.<br />
Inyeksion mualicede genelmish vena duyunlerine sklerozlashdirici hipertonik mehlullar (60-70%-li qlukoza, 20-30%-li natrium-xlorid, 5%-li varikosid ve s.) yeridilir.Bele mehlullar damarlarda aseptiki iltihab torederek onlarin tutulmasina sebeb olur.Inyeksion mualice asan olub, ambulator sheraitde aparilir ve kosmetik qusur vermir.Lakin bu mualice tam radikal olmayib yeni varikozlarin qarshisini almir, bir sira yerli agirlashmalarla (nekroz, mehlulun paravazal saheye yeridilmesi) mushayiet oluna biler.<br />
Varikoz genelmede ancaq operativ mualice tam sagalma vere biler.Operativ mualicede meqsed varikoz venalari qan dovranindan chixartmaqdir.<br />
Troyanov-Trendelenburq usulu.Boyuk derialti vena bud venasina achilan yerden baglanir.Operasiyada meqsed qanin bud venasindan retroqrad olaraq sethi venaya qayitmasinin qarshisini almaqdir.Bu operasiyadan sonra residivler mushahide olundugundan, hazirda o, serbest operasiya kimi ishledilmir, lakin diger operasiya novlerinin esas terkib hissesi olaraq qalir.<br />
Madelunq usulu.Bu operasiyada qasiq bukushunden ich topuga qeder aparilmish kesikle genelmish boyuk derialti vena chixarilir.<br />
Narat usulu.Ashagi etrafda aparilmish bir neche boylama kesikle genelmish venalar kesilib goturulur.<br />
Bebkok usulu.Bu varikoz genelmede ishledilen en genish yayilmish operasiyadir.Bu operasiyada venalar menfezine salinmish mil-ekstraktor vasitesile dartilib chixarilir.Deri uzerinde 2 xirda kesik: milin venaya salinan yerinde ve distal hissede milin 3 nahiyesinde aparilir.Ikinci kesikde vena kesiolir, onun proksimal ucu milin ucuna baglanilir ve mili geri chekerek vena chixarilir.Qeyd etmek lazimdir ki, bu operasiyada kollateral damarlar chixarilan venaya achilan yerde qopur ve qanaxma verir.Bunun qarshisini almaq uchun chixarilmish venanin yatagina hemostatik meqsedle tampon ve ya kichik diametrli polietilen boru yeridilib operasiyadan sonra aspirasiya edilir.<br />
Bebkok operasiyasinda, shubhesiz ki, yalniz genelmish magistral venoz damar chixarila biler.<br />
Varikoz genelmish venalari qan dovranindan chixarmaq meqsedile liqatura usulundan da istifade edilir.Bele operasiyadan biri Klapp operasiyasidir.O, ashagidaki shekilde aparilir.Ketqut geydirilmish iyne deriye batirilib, genelmish venanin altindan kechirilir ve onun diger terefinden chixarilir.Sonra iyne chixdigi yerden bir de deriye batirilib, bu defe venanin ustunden kechmek shertile birinci defe iyne batirilan noqteden chixarilir ve liqatura qoyulur.Operasiyadan mueyyen muddet kechdikden sonra ketqut sapi sorulur, eqet bu vaxt venalarda rekanalizasiya bash vermesi uchun kifayet olur.<br />
Son iller varikoz genelmish venalarin elektrokoaqulyasiyasi tetbiq edilir.Operasiya diatermiya cihazina qoshulmush xususi elektrodlarla heyata kechirilir.Bu meqsedle boyuk derialti vena baglanib kesilir ve onun periferik hissesine elektrod salinir.Elektrod tedricen geri chekilerek koaqulyasiya aparilir.Elektrokoaqulyasiyadan sonra qanaxma, demek olar ki, mushahide edilmir.<br />
Venalarin elektrokoaqulyasiyasi perivazal usulla da aparila biler.Perivazal elektrokoaqulyasiya aparmazdan evvel deri uzerinden venalar rengli mehlulla ishare edilir.Deride 2-3 sm boyuklukde kesik aparilir ve venaetrafi derialti saheye elektrod salinib vena boyu hereket etdirmekle koaqulyasiya aparilir.Damardaxili elektrokoaqulyasiyadanferqli olaraq bu usulla xirda venalari da bele koaqulyasiya etmek olar.<br />
Umumiyyetle, varikoz xesteliyinde qeyd edilen operasiyalar chox vaxt birge tetbiq edilir.<br />
Cerrahi xestelikler B.A.Agayev 1989Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-3677304434231840672011-05-10T14:51:00.001-07:002011-05-10T14:51:56.461-07:00Tromboz və emboliyaHer iki patoloji veziyyet keskin arterial kechilmezliyin imkishafina sebeb olur.Tromboz damar divarinda qan laxtasinin emele gelmesi ile xarakterize olunur.Bele bir veziyyetin meydana chixmasi uchun damar endotelinin zedelenmesi, hemostaz sisteminde deyishikliyin bash vermesi, qanin axma suretinin azalmasi kimi pozgunluqlarin olmasi lazimdir.Zedelenmish damar divarinda trombosit aqreqatlarin emele gelmesi, onun sethine fibrin tellerinin chokmesi, torabenzer strukturaya chevrilmesi ve onun qandan formali elementleri tuta bilmesi qan laxtasinin emele gelmesine sebeb olur.Belelikle, damar divarinda emele gelmish ve fiksasiya olmush qan laxtasi tedricen formalasharaq, boyuyerek damar menfezinin kechidliyini hissevi ve tam tuta bilir.<br />
Emboliya arteriya menfezinin embolla tixanmasina deyilir.Embol adeten, trombun qopmush hissesi ve qan damari ile hereket eden bir kutle kimi basha dushulur.<br />
Arterial emboliyaya sebeb 90-95% hallarda urek xestelikleri (qazanilmish mitral qapagin stenozunun qulaqciqdaxili tromboz ve seyrici aritmiya ile agirlashmasi) ve xususile miokardin infarkti ile elaqedar urek anevrizmasinin olmasidir.<br />
Tromboz ve emboliya ile elaqedar meydana chixan ilkin patoloji deyishiklikler menfezi tutulmush arterial damarin qanla techizedici saheye uygun qan dovraninin pozulmasi, toxumalarda hipoksiya ile elaqedar oksidleshmemish maddelerin artmasi ve metabolik asidozun meydana chixmasi ile xarakterize olunur.Bele veziyyetde qan elementlerinin xususile trombositlerin adgezivliyinin artmasindan torenmish aqreqatlar kapillyar menfezini tutaraq mikrosirkulyator pozgunluqlar toretmekle, toxuma hipoksiyasini artirir.Hipoksiyanin neticesi olaraq toxumalarda toxuma membranina toksiki tesir gosteren aktiv polipeptidlerin (histamin, serotonin, kininler, prostoqlandinler) miqdari artir.Tedricen toksiki prosesler toxuma membraninin kechidliyini artirir, kapillyar damarlarda staz, toxumalararasi sahede ise odembash verir.Prosesin davam etmesi toxumalarin nekrozlashmasi ile neticelenir.<br />
Patoloji deyishikliye ugramish saheden toksiki maddelerin qana sorulmasi orqanizmde maddeler mubadilesinin pozulmasina, parenximatoz orqanlarda, xususile boyreklerde mikrosirkulyatorpozgunluqlara, xususile boyreklerde mikrosirkulyator pozgunluqlara, umumi metabolik asidoza ve urek damar pozgunluqlarina sebeb olur.<br />
Cerrahi xestelikler B.A.Agayev 1989Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-86602296586140558002011-05-10T14:50:00.002-07:002011-05-10T14:50:51.915-07:00TetanusTetanus - yoluxucu xestelik olub, Clostridium tetani terefinden ifraz edilen toksin neticesinde ezelelerin lokal ve ya umumi yigilmasi ile xarakterize olunur.<br />
Epidemiologiyasi ve patomorfologiyasi.Xestelik travmalarla elaqedar bash verir.Infeksiyanin girish qapisi - zedelenmish deri ortuyu ve selikli qishalardir.Derin yara cibleri olan deshilmish ve elece de ezilmish nekrotik toxumanin oldugu genish yaralar xususile tehlukelidir.Adeten ashagi etraflarin mikrotravmalari (62-65%) yoluxmanin daha tez-tez rast gelen sebebidir ve bununla elaqedar tetanusu "yalin ayaqlar" xesteliyi adlandirirlar.Yoluxma yaniq ve donvurma zedelenmeleri nahiyesinin, cerrahi emeliyyat sahesinin, venadaxili inyeksiya yerlerinin (xususen heroin narkomaniyasinda), dogush ve gizli abort vaxti dogush yollarinin, yenidogulmushlarda gobek helqesinin chirklenmesi neticesinde mumkundur.<br />
Ekzotoksin sinir-ezele sinapsi shobesinde ashagi hereki neyronun simpatikonu terminalina daxil olur ve retroqrad aksoplazmatik cereyanla onurga beyninin ve kotuyun on buynuz neyronlarinin cismine girir.Sonra ise hereki neyronlarin dendritleri ve cismi nahiyesine tormozlayici sinapslari emele getiren qlisinergik neyronlarin simpatikonu uclarina kechir.Simpatikonu qlisinin azad olmasinin blokadasi neticesinde onurga beyni ve kotuyun hereki neyronlarinin oyanmasi bash verir ve bunun neticesinde xarakterik klinik menzere tezahur edir.<br />
Tetanusun zeheri bashqa tormozlayici sistemlerin, elece de qammaamin-yag turshusu (QAYT) neyronlarinin da fealiyyetini pozur.<br />
Merkezi ve periferik sinir sisteminde patomorfoloji deyishiklikler ashkar edilir.<br />
Klinikasi.Inkubasiya dovru 5-10 gundur.Bu dovr 3 gune qeder qisala ve ya 3 hefteye kimi uzana biler.Inkubasiya dovru qisa olduqda xestelik adeten agir formada kechir.Klinik elametler 2-4 hefte davam edir.Xesteliyin 10-14-cu gunune qeder keskin dovr xestenin heyati uchun xususen tehlukelidir.Xestelik yerli ve umumi xarakter dashiya biler.<br />
Tetanusun bashlangic elametlerinden biri trizm - yeni cheyneme ezelelerinin gerginliyi ve qicolmalarla yigilmasidir.Mimiki ezelelerin yigilmasi neticesinde uzun ozunemexsus ifadesi - sardonik gulush (risus sardonicus) qeyd olunur.Udlaq ezelelerinin qicolma yigilmasi neticesinde udma chetinleshir, boyun ezelelerinin agrili gerginliyi mushahide edilir.Xesteliyin suretli inkishafi ile elaqedar yigilmalar umumi xarakter dashiyir.Opistotonus tipikdir.Ezelelerin daimi tonik gerginliyi fonunda keskin agrili tonik qicolmalar bash verir: bunlar evvelce mehdud, sonra ise boyuk ezele destelerini ehate ederek yayilmish forma alir.Onlar ya oz-ozune bash verir, ya da xarici stimullarin tesirinden inkishaf edir.Teneffus ezeleleri, ses telleri ve diafraqmanin qicolmalari nefesalmani pozur, sianoz ve asfiksiya inkishaf edir, bir sira hallarda olum bash verir.Shuur adeten aydin olur.Qicolmalar ezabli yuxusuzluqla mushayiet olunur ve bu zaman narkotik ve yuxu toreden derman preparatlari tesir gostermir.<br />
Umumi tetanusun klinik menzeresine hiperpireksiya, profuz terleme,urekdoyunme ve teneffusun tezleshmesi elametleri elave olunur.Xesteliyin keskin dovrunde pnevmoniyanin inkishafi, feqerelerin sinmasi, aritmiya mumkundur.<br />
Qanda, sidikde ve MSS-de hech bir spesifik deyishiklik mueyyen edilmir.<br />
Lokal forma kifayet qeder nadir hallarda tesaduf edilir.Ezelelerin yigilmasi ve kontrakturasi ancaq yoluxmush etraflarda mushahide edilir.Eger bash nahiyesi girish qapisi hesab olunursa (uz, qulaqlar, badamciqlar), o zaman klinik menzere bu shobenin elametleri ile mehdudlashir (Roze uz iflic tetanusu).Trizm, uz ezelelerinin iflici ve oftalmoplegiya xesteliyin bu formasinin xarakterik elametleridir.<br />
Gedishi ve diaqnozu.50% hallarda olum mushahide edilir: xususi shobelerde ise bu reqem 10%-den chox olmur.Tecili olaraq tetanusa qarshi zerdab vurulduqda olum seviyyesi ashagi dushur.<br />
Proqnozun gedishini daha da agirlashdiran amillerden umumi zeiflik, qisa inkubasiya dovru, ezele yigilmalarinin suretli inkishafi, ses tellerinde qicolmalar, hiperpireksiya, getdikce artan urekdoyunme ve onun bradikardiya ile evez olunmasini ve teneffusun tezleshmesini gostermek olar.Olum xesteliyin 3-10-cu gununde teneffus ezelelerinin iflici netcesinde bash verir.<br />
Diaqnostikasi.Diaqnoz derinin ve derin toxumalarin yaralandigi shexslerde xarakterik klinik elametlere (trizm, sardonik gulush, tonik yigilmalar, umumi qicolmalar) esasen qoyulur.<br />
Differensial diaqnoz tetaniya ile aparilir.Ancaq qalxanvarietraf vezilerin chatishmazliginda klinik menzere bashqa formada mushahide olunur.Karpopedal yigilmalar, "mamacha eli" qeyd olunur, butun bedenin qicolmasi nadir hallarda bash verir.Hipokalsiemiya, qusma, qarinda agri, ishal, bronxospaz, Xvostek elameti parathormonun chatishmazligi ve kalsiumun azalmasi fonunda bash verir.<br />
Uz Roze tetanusunu kotuk ensefalitinden ferqlendirmek lazimdir: bele ki, ensefalitde trizm qeyd olunmur.<br />
Mualice.Mualice xususi shobelerde aparilir.Yaranin derhal yoxlanmasi ve cerrahi temizlenmesi gosterishdir.Yara nahiyesinden zeherin bedene yayilmasinin qarshisini almaq meqsedile temizlemeden evel tetanus eleyhine zerdab vurmaq lazimdir.Qicolma bash vermemesi uchun cerrahi mudaxile narkoz altinda aparilir.<br />
Zerdabin erken qebul edilmesi neticesinde o, zeheri neytrallashdiraraq sinir sistemine kechmesinin qarshisini alir.Zerdabi ezele daxiline bir defeye - 100000-150000 AD dozada yeridirler.En yaxshi ve effektli antitoksik vasite tetanus eleyhine insan immunoqlobulini hesab olunur; mualice dozasi 900 TV (6 ml) bir defeye ezeleye vurulur.Antibiotiklerle mualice olmush huceyrelerde yerleshen tetanus choplerinin vegetasiya eden formasina tesir edir.Penisillin yuksek dozada teyin edilir (her kq beden chekisine gunde 200000 vahid).10 gun erzinde gunde 6 defe vena daxiline vurulur.Penisilline qarshi reaksiya mushahide edildikde tetrasiklin qebulu meslehetdir: 30-40 mq/kq gunde 4 defe daxile qebul edilmekle (gundelik doza 2 q-dan artiq olmur).<br />
Qicolmalarin qarshisini almaq uchun nezaret rejimi yaradilir, sedativ, narkotik, neyroleptik vasiteler qebul edilir.<br />
Xususi profilaktik tedbirler planli shekilde aparilir, ushaqlar arasinda feal immunlashma aparilmasindan ve ehali arasinda AGDT ve ADT tetbiq edilecek kontingentin mueyyen edilmesinden ibaretdir.<br />
Tetanusun inkishaf tehlukesi olduqda texiresalinmaz profilaktik tedbirler gorulur: peyvend olunmush shexslere 0.5 ml tetanus anatoksini, peyvend edilmeyen shexslere ise 1 ml anatoksin ve 3000 TV tetanus eleyhine zerdab vurulur.Tetanusa qarshi insan immunoqlobulini 3 ml dozada qebul edile biler.Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-52144975611362702032011-05-10T14:50:00.000-07:002011-05-10T14:50:08.657-07:00SistitSistit sidikliyin selikli qishasinin ve umumiyyetle diger qishalarinin da prosese celb olundugu iltihabi xestelikdir.<br />
Etiologiya ve patogenez.Xestelik mikroblar, viruslar, parazitler terefinden toredilir, kimyevi maddeler, zedelenme, shualanma ve s. neticesinde bash verir.Mikroorqanizmler sistitin yaranmasinda butun sebebler arasinda en chox tesaduf olunur ve onlarin da 50%-i bagirsaq chopleri terefinden yaranir.Sebebinden asili olaraq sistitlerin bezi cehetleri ferqli olur, meselen, qrip epidemiyasi zamani adenoviruslar hemorragik sistit toredirler ve yaxud, protey residivveren sistite sebeb olur.<br />
Mikoplazma ve xlamidiya neticesinde bash veren sistitlerde mikroblar chetin ashkar edildiyi uchun chox zaman abakterial sistit diaqnozu qoyulur.Bezi hallarda endoskopik muayineler, sidik kisesinin kateterizasiyasi da sistite sebeb ola biler (yatrogen sebebler).Umumiyyetle qadinlarda kishilere nisbeten daha chox tesaduf olunmasi onlarda sidik kanalinin xarici kecheceyinin anusa ve qadin cinsiyyet orqanlarina yaxin olmasidir.<br />
Gedishine gore sistitler keskin ve xroniki, yaranmasina gore birincili ve ikincili olur.Infeksion amiller hematogen ve urinogen yolla bashqa orqanlardan sidikliye keche biler.<br />
Xesteliyin patogenezinde soyuqlama ve orqanizmin muqavimetinin ashagi dushmesinin xususi rolu vardir.Hemchinin sidik ifrazinin chetinleshmesi, bedendeki hormonal pozgunluqlar, kichik chanaq uzvlerinde durgunluq ve s. xesteliyin tehrikedici faktorlari sirasina aiddir.<br />
Bezi xestelikler, prostatin xoshxasseli hiperplaziyasi, sidiklik dashi, divertikulu sistite sebeb ola biler.<br />
Klinika.Keskin sistit tez-tez agrili siyime, sidik kisesi nahiyesinde agrilar, piuriya ve terminal hematuriya kimi elametlerle tezahur edir.Agrinin intensivliyi, siyime aktlarinin tezliyi iltihabi prosesin intensivliyinden asilidir.Xesteler her 20-30 deqiqeden bir siyiyirler, akt chox agrili olur ve axirda bir neche damci qan da gorunur.Qasiq arxasi agri siyime akti arasi dovrde ve sidik kisesinin palpasiyasi zamani da mushahide olunur.Agri neticesinde detruzorun tonusunun yukselmesi bash verir ve bu zaman sidik kisesinde yigilan kichik miqdarda sidik bele imperativ siyime aktina sebeb olur.Siyime zamani sidik iltihablanmish sidik kisesi boynundan kechdikde guclu agri yaratdigi uchun ushaqlar siyime aktini texire salirlar ve hetta oglanlarda sidiyin keskin tutulmasi da meydana chixa biler.<br />
Sidikde choxlu miqdarda leykositler, eritrositler, bakteriyalar ve sidik kisesi epitelisi oldugu uchun onun rengi bulanir.Az hallarda xestelerde beden herareti yukselir, amma boyreklerin iltihabi prosese qoshulmasi (pielonefrit) ushutme ve yuksek herarete sebeb olur.<br />
Gedishi.Adeten keskin sistitin gedishi yaxshi neticelenir.7-10 gun mualiceden sonra xesteliyin elametleri sonmeye bashlayir, xestenin veziyyeti yaxshilashir.<br />
Xroniki sistit musteqil xestelik kimi prinsip etibarile yoxdur, chunki ekser hallarda o, ikincili olaraq sidik-ifrazat sisteminin xestelikleri (sidik kisesi dashi, divertikulu, shishi, prostatin xoshxasseli hiperplaziyasi, uretranin strukturasi, sidik kisesi boynu sklerozu, pielonefrit ve s.) zamani meydana chixir.Ona gore de uzun davam eden sistitlerde yuxarida qeyd olunan xestelikler, yaxud da spesifik iltihabi prosesler haqda (verem, trixomonad invaziyasi, shistosomoz ve s.) dushunmek lazimdir.<br />
Diaqnostika.Keskin sistitin diaqnostikasi agri, dizuriya, piuriya, terminal hematuriya simptomlarina esasen qoyulur.Ellenme zamani xeste qasiqustu sahede agri hiss edir.Sidiyin muayinesi zamani orta porsiya sidikde leykositlerin choxlugu ashkarlanir.Keskin sistit zamani sistoskopiya eks gosterish sayilir, chunki bu chox agrili olur ve agirlashma vere biler.Xroniki sistitde sistoskopik muayine diaqnozun qoyulmasinda muhum rol oynayir.Bu zaman sidik kisesi selik qishasinda bash veren deyishiklikler qiymetlendirilir, sistitin neticesi ashkarlanir.Ultrases muayinesi ve rentgenoloji muayineler butun sidik-ifrazat sisteminin veziyyetini qiymetlendirmeye imkan verir.<br />
Mualice.Xesteye yataq rejimi tovsiye olunur.Keskin ve qiciqlandirici yemeklerden imtina edilir.Qebul olunan mayenin miqdari artirilir (qelevi mineral sular, shireler, gun erzinde 2 litrden chox).Xesteler sidik kisesi nahiyesine isitqac qoyduqda, yaxud isti vannadan sonra rahatliq tapirlar.Xestelere 3-4 gun erzinde iltihabeleyhine dermanlar verilir.Adeten nitrofuranlardan (furadonin, furagin 0.1, gunde 3 defe), sulfanilamidler (etazol 0.5, gunde 6 defe), 5 NOK 0.1, gunde 4 defe, antibiotikler (levomisetin 0.5, gunde 4 defe, oletetrin 0.25, gunde 4 defe) teyin olunur.Son iller ftorxinolon qrupu preparatlari genish istifade olunur (norfloksasin 400 mq, gunde 2 defe, 7-10 gun) ve s.Amma residivin qarshisini almaq uchun en azi 3 hefte erzinde uroseptiklerden istifade olunmalidir.Keskin dovrde sidik kisesinin instillasiyasi eks gosterish sayilir.<br />
Xroniki sistitde esas etibari ile sistiti yaradan faktoru aradan qaldirmaq lazimdir (sidik kisesi dashi, divertikulu ve s.).Antibakterial preparatlarla yanashi sidik kisesi instillasiya olunur - gumush nitrat (0.25-0.5% - 20-40 ml) ve ya kollarqol (1-3% - 20-40 ml), yaxud da sidik kisesi nahiyesine antibakterial preparatlarla diatermiya, elektroforez aparilir.Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-24115314967075035752011-05-10T14:49:00.001-07:002011-05-10T14:49:28.661-07:00QuduzluqQuduzluq (hisrofobiya, lyssa) - istiqanli heyvanlarin ve insanin keskin virus xesteliyi olub, sinir sisteminin (ensefalit) inkishaf eden yoluxmasi ile xarakterize olunur; insan uchun olumcul tehlukelidir.<br />
Etiologiya, epidemiologiya, patomorfologiya ve patofiziologiyasi.Toredicisi - rabdovirusdur (iri).Virusun 2 formasi melumdur: tebii sheraitde heyvanlar arasinda cereyan eden chol (vehshi) formasi ve antirabik vaksin alinmasi uchun istifade edilen fiksasiyali formasi.<br />
Insanin yoluxmasi quduz heyvanlarin dishlemesi ve ya onlarin tupurceyi ile toredicinin zedelenmish deri ve selikli qishalardan kechmesi neticesinde bash verir.Qan vasitesile (qansorucu yarasalar) ve teneffus yollari ile virusun kechmesi ile de yoluxmaq mumkundur.Bir qayda olaraq, virus insandan kechmir.<br />
Bedene daxil olduqdan sonra virus sinir-ezele sinapsinda asetilxolin reseptorlari shobesine kecherek merkezeqachan istiqametde sinir kotuklerinin perinevral sahesi ile yayilaraq, aksonlarda, bash beyin ve onurga beyninde choxalir.Virusun qanda mueyyen edilmesi chetindir.Virus sinir sisteminden bashqa ekzogen vezilere de (tupurcek, goz yashi vezileri) tesir gosterir.Quduzluq zamani keskin huceyre infiltrasiyasi ve neyrofagiya elametleri ile mushayiet olunan umumi ensefalomielit xesteliyin esas patoloji prosesidir.<br />
Choxsayli sitoplazmatik eozinofil daxilolmalar - Babesh-Neqri cisimciklerinin esasen hippokampin daxili qatinin iri huceyrelerinde, alin payinin qabiginda, beyinciyin Purkinye huceyrelerinde mueyyen edilmesi xesteliyin patoqnomonik elametidir.<br />
Xesteliyin klassik formasinda (it tutmasindan sonra) esas mikroskopik deyishiklikler beyin qatlari, vidaci, Hasser ve onurga beyni duyunlerinde, uzunsov beyinin ashagi 2/3 hissesinde, hipotalamusun nuvesinin qara maddesinde, boyuk beyin yarimkurelerinde ve beyincikde mueyyen edilir.Iflic formasinda (yarasa sancmasindan sonra) onurga beyninin arxa on buynuzlarinda neyronlarin degenerasiyasi ile yanashi durgunluq ve yumshalma elameti daha keskin ifade olunur.<br />
UST-nin melumatina esasen, dunyanin 28 olkesinde, o siradan Avstraliya, Avstriya, Yaponiya, Skandinaviya olkeleri ve b. quduzluq legv olunmushdur.<br />
Xestelik esasen kend yashayish menteqelerinde qeyde alinir ve 15 yashinadek ushaqlar arasinda daha tez-tez mushahide edilir.Yuxari etraflarin ve bashin yaralanmalari daha tehlukelidir (uz, boyun).Olum hallari boyunun dishlenmesi zamani ellerin dishlenmesinde oldugundan 10 defe chox, ayaqlarda qeyd edildiyinden ise 28 defe artiqdir.<br />
Quduz itlerin tutmasinda 15%, canavar dishlemesinde ise 40% hallarda infeksiya inkishaf edir.<br />
Klinikasi.Quduzluq - inkishaf eden infeksiya olub, gedishinde bir sira merheleler ayird edilir: inkubasiya, bashlangic (depressiya), oyanma dovru ve son merhele (iflic).<br />
Inkubasiya dovru 10 gunden 8 ayadek davam ede biler, orta hesabla 1-3 aydir.Dishlemenin yerinden, agirligindan, geyimle ortulu olmasindan ve shexsin yashindan asilidir.<br />
Bashlangic merhele (2-4 gun davam edir) dishlenme nahiyesinde agri, keyleshme yaxud paresteziya ile xarakterize olunur.Adeten agri stimuluna qarshi hissiyat azalir, lakin paradoksal olaraq taktil qiciqlarina qarshi yukselir ("doshekagi elameti").Umumi ezginlik, bash agrisi, ishtahasizliq, yuxululuq, apatiya, titretme bash verir.<br />
Letargiya dovru tedricen oyanma merhelesine kechir; arterial hipertoniya, fotofobiya, veter refleksleri ve ezele tonusunun yukselmesi, tikler (ezele qirpilmalari) ve gecikmish umumi qicolmalar mushahide edilir.Vegetativ sinir sisteminin funksiyalari pozulur (midriaz, goz yashi axmasi, yuksek ter ifrazi, ADH-nun sekresiyasinin azalmasi yaxud shekersiz diabet).<br />
Xesteliyin bu merhelesinde en aydin tezahur eden elamet hidrofobiya paroksizmalari - yeni qorxu hissi ve maye qebulu zamani udlaq ve qirtlaq ezelelerinin agrili yigilmasidir.Tezlikle elece de axan chayin gorunushu, iyi ve sesi, hetta onun haqqinda dushunce zamani bele bu cur hissler bash verir.Havanin hereketi de spastik yigilmalarin bash vermesine behane olur (aerofobiya).<br />
Bu merhelede xestenin psixi veziyyeti esebilik, yuxu pozulmalari ve heyecanla xarakterize olunur.Xesteliyin yuksek inkishaf merhelesinde psixi-hereki oyanma tutmalari bash verir: xesteler aqressiv olur, etrafdakilari ve ozlerini dishleyir, cirmaqlayir, quduzluqla paltari, doshekagini cirir, mebeli sindirirlar.Tutmalar shuurun dumanlanmasi fonunda halusinasiyalarin inkishafi ile mushayiet edilir.Oyanma merhelesinde urek ve teneffus fealiyyetinin dayanmasi neticesinde xestelerin ekseriyyetinde olum bash verir.<br />
Xesteliyin bashqa hallarinda olumden 1-3 gun evvel son merhele bashlayir.Bu merhele apatiya, etraflarin ve kelle sinirlerinin iflici ile xarakterize olunur.Chanaq uzvlerinin funksiyasi pozulur, bedenin temperaturu 42dereceye yukselir.Bu merhele olumle neticelenir.<br />
Xesteliyin umumi muddeti 2-3 gundur, bezen ise 2 hefteyedek uzana biler.Nadir hallarda xesteler birinci gun erzinde olurler.<br />
Dishlenme nahiyesinde ezele zeifliyi yalniz xesteliyin erken merhelesinde bash verir.Xesteliyin iflic formasi da melumdur ("sakit quduzluq") ve nadir hallarda tesaduf olunur, yavash inkishaf eden iflic (Landri iflici), beyincik pozulmalari ve kondelen mielit elametleri ile xarakterize olunur.Olum bulbar iflic neticesinde bash verir.<br />
Qanda neytrofil leykositoz 20.0-30.0x1000000000/l, sidikde zulal ashkar olunur.SSM tezyiqi normaldir, zulalin miqdari yuksek olur, 50% hallarda mononuklear pleositoz (1 kub mm-de 5-den bir neche yuze qeder huceyre) mueyyen edilir.<br />
Diaqnostikasi.Diaqnoz buynuz qishanin izleri, deri ve ya boyun shobesi ezelelerinin bioptantinin muayinesi, anticismlerinin fluoresensiyasi ile beyinin tedqiqi, tupurcek, goz yashi ve MSS-de virusun ashkar edilmesi uchun bioloji sinaqlarin aparilmasina esaslanir.<br />
Mualice ve profilaktikasi.Quduzluq xesteliyinde xususi mualice ishlenib hazirlanmamishdir.Profilaktik tedbirler antirabik peyvend (gen muhendisliyi), antirabik insan immunoqlobulini (AII) ve at immun zerdabi vasitesile heyata kechirilir.<br />
Zerercheken shexslere gosterilen ilk yardim - yaranin sabunlu su ile yuyulmasi ve yod mehlulu ile yandirilmasi sheklinde aparilir.Bedenin her kq chekisine 0.25-0.5 ml dozada immunoqlobulin ve ya immun zerdabi birdefelik yeridilir.Gundelik doza 30 ml-den artiq olmamalidir.24 saatdan sonra peyvend aparilma kursu teyin edilir.Peyvend her gun qarin nahiyesine derialti piy toxumasina vurulur; doza dishleme yerinden, xususiyyetlerinden ve muddetinden asili olaraq mueyyenleshdirilir.Peyvend mualicesi 20-25 gun erzinde aparilir.10 gun fasile ile daha 2-3 tekrar peyvend kechirilir.<br />
At immun zerdabinin qebulu zerdab xesteliyinin inkishafina sebeb ola biler.Toxuma - kultural peyvendin istifade olunmasi zamani ensefalomielit ve polinevropatiya sheklinde fesadlar nadir hallarda rast gelinir.Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-2390518454758114042011-05-10T14:48:00.001-07:002011-05-10T14:48:46.811-07:00Periferik sinir sisteminin xəstəlikləriPeriferik sinir sistemi (PSS) zedelenmelerinin esas formalari ashagidakilardir: polineyropatiya - periferik sinirlerin diffuz zedelmesi; mononevropatiya - mueyyen sinirin zedelenmesi; radikulopatiya - sinir koklerinin zedelenmesi; qanqlionit - sinir duyunun zedelenmesi; pleksopatiya - sinir kelefinin zedelenmesi.<br />
Patomorfoloji baximdan zedelenme 3 shekilde tezahur edir: valler tipli - aksonun kondelen kesishmesi neticesinde zedelenme nahiyyesinin distal shobesinde mielin qisha aksonla birge degenerasiya edir; aksonal tipli (aksonopatiya) - butovlukde neyronda bash veren metabolizm pozulmalari zamani bash verir ve mielin qisha aksonla birge dagilir; mielinsizleshen (mielinopatiya) - bu zaman ilk novbede mielin qisha yaxud shvann huceyreleri zedelenir, akson ise salamat qalir.<br />
Etioloji amillere gore nevropatiyalar iltihabi, toksiki, allergik ve travmatik olmaqla 4 qrupa bolunur.<br />
Nevralgiya - sinirin periferik hissesinin (shaxe yaxud kok) zedelenmesi qiciqlanma elametleri ile tezahur edir.<br />
Uchlu sinirin nevralgiyasi - daha chox yayilmish ve ev ezabli agri sindromudur.<br />
Etiologiyasi ve patogenezi.<br />
Xestelik haqqinda ilk tesevvurler eramizdan evvel 250-200-cu illerde Xan sulalesi dovrunde yashamish chin hekimi Xua-Tonun adi ile baglidir.O, imperator memurunun triheminal nevralgiyasini uz sinirini kesmek yolu ile ugursuz mualice cehdi etmish ve boynu vurulmushdur.<br />
1773-cu ilde Avropada ingilis hekimi J.Fothergill oz mushahidelerini "Uzun agrili zedelenmeleri" monoqrafiyasinda neshr etdirir. Monoqrafiya boyuk shohret qazandigindan, "uchlu sinirin nevralgiyasi" ve "Fothergill xesteliyi" sinonim kimi ishlenmeye bashlamishdir.Mueyyen edilmishdir ki, xestelik 50 yashdan yuxari uzun sag yarisinin zedelenmesi ile mushahide olunur (60%). Qadinlar arasinda kishilere nisbeten daha chox rast gelinir (6/4). Sinirin goz shaxesi nadir hallarda prosese celb olunur.<br />
Iller kechdikce ve ya tipik triheminal nevralgiyanin etiologiyasi haqqindaki tesevvurler de deyishmishdir. Xesteliyin bash vermesi xestenin soyuqlamasi, dish-chene sistemi ve burunun elave ciblerinde geden iltihab prosesleri, elece de aypara duyunun qan dovraninin chatishmazligi, yaxud triheminal sistemin qabiqalti toremelerinin patoloji damar prosesine celb olunmasi ile elaqedardir. Hele XX esrin evvelinde fransiz nevroloqu Sikar uchlu sinirin girde ve oval delikden (shaxenin kelle boshlugundan chixdigi nahiye) yaxud uz skeletinin dar sumuk kanalindan kechen periferik shaxesinin xesteliyin mensheyinde rolu haqqinda fikir soylemishdir.Bu fikirler chagdash dovrde de ekser alimler terefinden qebul edilir.<br />
Nevralgiyanin sebebleri arasinda dishleme pozulmalari, gicgah sumuyu piramidasinin zirvesinin qeyri-adi derecede yuksek dayanmasi neticesinde triheminal kokun qiciqlanmasi, arxa kelle chuxurunun araxnoiditini, araxnoidal qishalarin kalsiumlashmasini, Arnold-Klari malformasiyasini, mekkel chuxurunun xolestatomasini gostermek olar.<br />
Hal-hazirda xarici olke alimlerinin ekseriyyeti xesteliyin etioloji amillerine toxunarken triheminal kokun yaxinliqda yerleshen damarlarin (yuxari beyincik arteriyasinin patoloji eyilimli ilgeyi) tesirinden sixilmasi nezeriyyesine daha chox diqqet yetirirler. Bu nezeriyyeye esasen yashli adamlarda nevralgiyanin daha chox mushahide edilmesi hemin yash dovrunde damarlarin patoloji eyilmeye meylli olmasi ile elaqedardir. Gosterilen sixici tesirlerin neticesinde esasen derin hissi sinir lifleri (mandibulyar ve maksillyar hisseler) lokal mielinsizleshmesine meruz qalirlar. Mielin qishasiz sethi hissi lifler ise saxlanilir. Gosterilen saheler arasinda patoloji elaqe yaranir, bu zaman uzden gelen sensor tesirlerin choxalmasi (dishlerin temizlenmesi, yuyunma) beyinde agri paroksizmleri kimi qebul edilir.<br />
Triheminal nevralgiya haqqinda choxlu tesnifat teklif olunmushdur. Bele ki, bash agrilarinin tesnifatina gore teshkil olunmush beynelxalq komite triheminal kokun sixilmasi sebebi ile bash veren nevralgiyani iki qrupa bolur: idiopatik ve simptomatik. Adeten klinik ve neyrocerrahi mushahideler ekser hallarda triheminal nevralgiya ile simptomatik formanin ferqlenmediyini gosterir. Istenilen formada paroksizmal prozopalgiya lokalizasiyasina gore "kokun" kompressiya nevralgiyasi hesab olunur.<br />
Klinikasi.<br />
Uchlu sinirin achiq tipik nevralgiya tutmasi ashagidaki elametlerle seciyyelenir: Uz nahiyyesinde heddinden artiq intensiv, tutmashekilli, atici xarakterli (xesteler bu veziyyeti elektrik cereyani vurmasina benzedirler) qisa muddetli (2 deqiqeden chox olmayaraq) refrakter fasilelerle mushayiet olunan agrilar. Bezen refrakter fasileler hedsiz qisa oldugundan, xesteler "fasilesiz agri" hissinden danishirlar.<br />
Uzun derisinde ve agiz boshlugunda hipersensitiv sahelerin - triqqer zonalarinin olmasi.<br />
Paroksizmalarin bash verdiyi triqqer amillerinin (yuyunma, yemek) olmasi.<br />
Tutmalar zamani xarakterik davranish: tutma aninda xeste oldugu veziyyetde donur, dehshetli agrinin kechmesine chalishir, bezen agri nahiyesini ovur, marchildatma hereketleri edir.<br />
"Nerdivan" simptomu tutmanin en keskin dovrunde teyin edilir; eger xeste nerdivanda yaxud nahamar yerde budreyerse, onda ani olaraq triheminal sanci tutmasi mushahide edilir. Bu hal triheminal sisternada patoloji deyishmish OBM tekani neticesinde bash verir.<br />
Triqqer zonadan "qachma" simptomu daha chox tesaduf olunur; xeste agri nahiyesini gostermek istese de, tutma bash vereceyinden qorxaraq eli ile toxunmur; hekim toxunmaq istedikde ise xeste qeyri-adi olaraq kenara atilir ve uzunu elleri ile ortur.<br />
Uz nahiyesinde sensor qusurun olmamasi.<br />
Mikronevroloji simptomlardan korneal refleksin homolateral zeiflemesi mushahide edilir.<br />
Bir sira edebiyyatlarda qeyd edildiyi kimi, palpasiya zamani Vale noqtesinin (uchlu sinir shaxesinin uzde chixish yeri) agrili olmasi diaqnostik ehemiyyet kesb etmir.<br />
Diaqnostik baximdan burun-kirpik siniri, qanad-damaq duyunu ve dovru miqrenoz nevralgiyalarla aparilan differensasiya xeyli chetinlik toredir.<br />
Burun-kirpik sinirinin nevralgiyasini (Sharlen sindromu) kelle boshlugundan kenarda olan iltihab prosesleri toredir. Sinirin parasimpatik postqanqlionar lifleri qanad-damaq duyununden gozyashi vezisi ve burun boshlugunun kichik vezileri istiqametinde yonelir. Ona gore de burun-kirpik sinirinin nevralgiyasi keskin vegetativ xarakter dashiyaraq agri simptomu ile mushayiet olunan birterefli rinoreya, lakrimasiya ve konyunktivitle mushayiet olunur. Agri simptomu gunun ikinci yarisinda, yaxud gece bashlayaraq 10 deqiqeye qeder davam edir.<br />
Qanad-damaq duyunun sinir agrilari (Slader sindromu) triqqer amilleri sebeb olmadan, axsham yaxud gece vaxtlarinda tedricen bash verir ve uzunmuddetli tutmalarla xarakterize olunur. Agri ust chene ve goz yuvasinda gicgah, boyun, hetta qola yayilir, intensiv ve ya sixici xarakterlidir; "vegetativ qasirga", birterefli lakrimasiya, rinoriya, konyunktivit, uzun hiperemiyasi ve shishkinliyi, tupurcek ifrazinin guclenmesi ile mushayiet olunur.<br />
Burun boshlugunun arxa shobesine 2%-li dikain mehlulunun chekilmesinden sonra vegetativ tutmalar dayandigindan, diaqnostik farmotest kimi ehemiyyetlidir.<br />
Dovru miqrenoz nevralgiya (klaster, desteli Xorton xesteliyi, Harris nevralgiyasi) esasen cavan kishilerde tesaduf olunur. Gece tutmalari alkoqolun tesirinden daha da keskinlesherek psixi-hereki gerginlikle tezahur edir, agri gozalmasi, gicgah nahiyelerine yayilir, gicgah arteriyasinin pulsasiyasi qeyd olunur.<br />
Mualicesi. Uchlu sinirin nevralgiyasinda agrilarin azalmasina ve ya tam kesilmesine qicolma eleyhine preparatlardan istifade yolu ile nail olunur. Iltihab prosesi neticesinde inkishaf etmish nevralgiyalar zamani iltihabin sorulmasina tesir eden mualiceye fizioterapevtik proseduralarin teyini musbet tesir edir.<br />
Konservativ mualicenin effekti olmadiqda yashli adamlarda triheminal kokun blokadasi ve ya neyroekzerezi (kesilmesi), cavanlarda ise retrohasseral termorizotomiya ve mikrovaskulyar dekompressiya aparilir.<br />
@Rena Shireliyeva 2003.Sinir sistemi xestelikleri.Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-1258619285569596072011-05-10T14:47:00.002-07:002011-05-10T14:47:48.923-07:00PolikistozPolikistoz xesteliyi boyrek toxumasinin choxlu miqdarda muxtelif kistalarla evez olunmasi ile xarakterize olunan, boyreklerin en agir inkishaf anomaliyalarindan sayilan,ikiterefli, irsi xarakter dashiyan xestelikdir.<br />
Etiologiya ve patogenez.Boyrek polikistozunun bash vermesi haqqinda bir chox mulahizeler vardir.Son zamanlar xesteliyin boyreyin embrional inkishafinin pozulmasi neticesinde bash vermesi qebul olunur.Bu mulahizeye esasen embrional inkishaf dovrunde nefronun formalashmasinin pozulmasi neticesinde bezi duz ve eyri kanalciqlarin tam ve duzgun birleshmemesi neticesinde xestelik emele gelir.Sekretor ve ekskretor aparatin bele qeyri-duz birleshmesi neticesinde ilkin sidiyin nefronun proksimal hissesinden xaric olmasi chetinleshir.Bu zaman evvel kanalcigin genishlenmesi bash verir, sonra ise kista emele gelir.Eger kanalciqlar bir-biri ile hech birleshmemishse, onda chox boyuk kista emele gelir.Odur ki, bir boyrekde xirda kistalarla yanashi boyuk kistalar da mushahide olunur.Bununla yanashi boyreklerde normal nefronlar da mushahide olunur.Sonradan boyreklerde xronik pielonefritin inkishafi ile elaqedar ara toxumanin inkishafi bash verir ve bu da hemin normal veziyyetde olan nefronlarin da kistoz deyishikliye ugramasina getirib chixara biler ve getdikce boyreklerde normal fealiyyet gosteren nefronlarin sayi azaldigi uchun xroniki boyrek chatishmazligi inkishaf eder.<br />
Xesteliyin bash vermesinde irsi faktorun rolunu qeyd etmekle yanashi, hemishe xestelik tapilan shexsin butun aile uzvlerinin yoxlanilmasinin boyuk praktiki ehemiyyeti vardir.<br />
Patoloji anatomiya.Polikistoz boyreyin xarici gorunushu muxtelif olur.Bele boyreyin sethinde muxtelif olchude (diametri 1-3 sm-den 6-8 sm-e qeder) daxili muxtelif rengde maye ile dolu olan kistalar gorunur.Bu kistalarin arasinda normal nefronlar tedricen sixilaraq birleshdirici toxuma ile evez olunur.Kasaciq-leyen sistemi kistalar terefinden sixildigi uchun onlar deformasiyaya ugrayirlar.<br />
Kistalarin daxili sethi kubvari, bezen yasti epiteli ile ortulmush olur.Bezen kistalarin irinlemesi mushahide edilir, ara toxumada pielonefrit inkishaf edir.Kistalar boyrek qapisi nahiyesinde boyrek arteriyasi ve venasina tesir edib sixdigi uchun hemodinamik deyishiklikler bash verir.Bezen deyishilmish boyreyin umumi chekisi 1-2 kq-a chatir.<br />
Klinika.Xestelik umumi ve yerli elametlerle ozunu gosterir.Ilk vaxtlar xesteliyin hech bir elametleri olmur.Umumi elametlerden yorgunluq, qan tezyiqinin artmasi, urek nahiyesinde agrilar, epiqastral nahiyede agrilar, bezen heraretin yukselmesi, susuzluq, yerli elametlerden bel nahiyesinde agrilar, qarin boshlugunda shishin ellenmesi,dizurik elametleri gostermek olar.Umumi zeiflik, yorgunluq, ish qabiliyyetinin azalmasi esasen pielonefritle ve boyrek chatishmazligi ile elaqedar olur.<br />
Arterial qan tezyiqi ilk vaxtlar az artmish olur, amma xestelik inkishaf etdikce arterial tezyiq chox yuksek hedlere qeder (220/120 mm cive sutunu) artmish olur.Urek-damar sistemi terefinden bash veren deyishiklikler chox zaman xesteliyin ilk ve yegane elametlerinden oldugu uchun 20% hallarda xesteler uzun iller arterial hipertenziya ile elaqedar hipertoniya xesteliyi diaqnozu ile terapevtin, kardioloqun mushahidesi altinda mualice olunurlar.<br />
Boyreklerin sidiyi qatilashdirma funksiyasi pozuldugu uchun xestelerde poliuriya ve susuzluq chox nezere charpir.Bu elametler boyrek chatishmazliginin ilk elametleri kimi qebul olunmalidir.Qarin boshlugunda sethi nahamar ikiterefli shishin olmasi, bezen ilk defe xestelerde makrohematuriya da mushahide oluna biler.Sidiyin muayinesi zamani yungul proteinuriya, mikrohematuriya qeyd olunur.Boyreklerin funksiyasi tedricen pozulur, qanda qaliq azot, sidik covheri, kreatinin artmish olur.Onu da qeyd etmek lazimdir ki, boyrek polikistozunda uzun muddet qanyaranma pozulmadigi uchun xestelerde anemiya mushahide olunmur.<br />
Tedricen xroniki boyrek chatishmazligi inkishaf edir ki, bunun da esas sebebi pielonefrit olur.<br />
Agirlashmalar.Boyrek polikistozu, pielonefrit, nefrolitilaz, fornikal qanaxma, boyrek veremi ve shishle agirlasha biler.<br />
Gedishi.Xesteliyin gedishi ortaya chixmish agirlashmalardan asilidir.Eger agirlashmalar 40 yashdan sonra ashkar olunarsa xestelik ekser halda yungul davam edir, xesteler uzun muddet yashayirlar ve eksine agirlashmalar 40 yasha qeder meydana chixirsa, onda xesteliyin gedishi ekser halda agir olur (xesteler tez telef olurlar).<br />
Diaqnoz ve differensial diaqnoz.Her iki boyrek nahiyesinde sethi nahamar toremenin ellenmesi boyrek polikistozu uchun xarakterikdir.Bununla yanashi diaqnozun qoyulmasinda anamnezin, umumi klinik, rentgenoloji, ultrases muayinesinin boyuk ehemiyyeti vardir.<br />
Ekskretor uroqrafiyada kasaciq-leyen sisteminin deformasiyasi, kasaciq boynunun uzanmasi ve s. mushahide olunur.Son zamanlar ultrases muayinesinin komeyi ile neinki xesteliyin diaqnozunu mueyyenleshdirmek olur, hetta xesteliyin inkishaf tempi de ashkar edilir.Eyni zamanda boyrek polikistozu zamani tez-tez tesaduf olunan qaraciyerin, medealti vezin, dalagin polikistozu da ashkar edilir.<br />
Boyrek polikistozunu xronik qlomerulonefrit ve xronik pielonefrit, boyrek shishi ile differensasiya etmek lazim gelir.Bezen boyrek polikistozu sehven hepatosplenomeqaliya kimi de qebul edilir.<br />
Mualice.Boyrek polikistozunun gedishinde 3 merhele ayrilir: kompensasiya, subkompensasiya ve dekompensasiya merheleleri.Xesteliyin merhelesinden asili olaraq konservativ ve operativ mualice usullari tetbiq olunur.Konservativ usullara dietoterapiya, fizioterapiya ve derman mualicesi aiddir.Derman preparatlarina - hipotenziv ve antibakterial (nitrofuran qrupu ve 5-NOK, ftorxinolon qrupu preparatlari daha effektlidir) ve boyrek qan dovranini yaxshilashdiran preparatlar (trental) aiddir.<br />
Xestelerde xroniki boyrek chatishmazligi inkishaf etdikde bu istiqametde mualicevi tedbirler aparilir.<br />
Operativ mualice usullari mueyyen agirlashmalari aradan qaldirmaga komek edir.Boyuk kistalarin mohteviyyatina punksiya usulu ile, yaxud operativ yolla (iqnepunktura) ve bezen de boyuk piyliyi boyrek uzerine tikmekle (omentorenvaskulyarizasiya) boyrek qan dovrani yaxshilashdirilir.Son zamanlar kistalar ultrases muayinesinin nezareti ile punksiya edilerek boshaldilir.<br />
T.e.n.Prof.Mehman AgayevDoktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-60491191539369665562011-05-10T14:47:00.000-07:002011-05-10T14:47:03.695-07:00PielonefritPielonefrit boyrek leyeni ve kasaciqlarinin, boyrek parenximasinin, xususen ara toxumanin qeyri-spesifik iltihabi prosesidir.Xestelik en chox ushaq yashlarinda tesaduf olunur.Yashlilarda ise ushaq vaxti sagalmamish pielonefritin davami mushahide olunur.40 yasha qeder qadinlar daha tez xesteliye tutulur, bu da hamilelik ve ashagi sidik yollarinin anatomik xususiyyeti ile elaqedardir, ahil yashlarda ise kishiler arasinda xesteliyin chox yayilmasini prostat vezinin xoshxasseli hiperplaziyasi neticesinde bash veren sidik stazi ile izah etmek olar.<br />
Pielonefrit en chox tesaduf olunan boyrek xesteliyi olub eyni zamanda yuxari orqanlari katarindan sonra butun xestelikler arasinda tezliyine gore ikinci yeri tutur.Statistik melumatlara gore butun boyrek xesteliklerinin teshrihlerinin 7-20%-de xronik pielonefrit ashkar edilir.<br />
Tesnifat.Gedishine gore keskin ve xronik pielonefrit ayird edilir.Keskin pielonefrit boyreklerde geden muxtelif intensivlikde irinli-iltihabi prosesdir.Xronik pielonefrit - sustgedishli, arabir keskinleshme veren boyrek parenximasinin ve leyen urotelisinin bakterial iltihabi prosesi olub boyrek toxumasinin sklerozu ile neticelenir.<br />
Xronik pielonefritin meydana chixmasi keskin pielonefritin xronik hala kechmesi ve yaxud bashlangicdan xroniki proses kimi de mushahide oluna biler.<br />
Pielonefrit birincili, agirlashmamish ve ya hematogen ve ikincili, agirlashmish ve ya obstruktiv olmaqla iki qrupa ayrilir.<br />
Birincili pielonefritde xesteliyin bashlangicinda boyrek ve yuxari sidik yollarinda urodinamik deyishiklikler bash vermir, lakin ikincili pielonefritde ise eksine, xesteliyin emele gelmesinin esas shertlerinden biri - boyrek ve yuxari sidik yollarinda urodinamikanin uzvi ve funksional pozulmasidir.Bunun mueyyenleshdirilmesinin boyuk klinik ehemiyyeti vardir, chunki xesteliyin gedishi, mualice usullari ve proqnozu bu iki formada bir-birinden ferqlenir.<br />
Ikincili pielonefritin bash vermesinde yuxari sidik yollarinda urodinamik pozgunluqlarla yanashi boyrek, qan ve limfa dovrani pozgunluqlari, sidik kisesi - sidik axari - boyrek reflyuksu ve s. boyuk rol oynayir.Chox zaman boyrekdashi xesteliyi zamani ashkar edilmish pielonefriti ikincili pielonefrite aid edirler.Lakin mueyyen olunmushdur ki, bu xestelerin 3/1 hissesinde evvel pielonefrit, sonra ise boyrekdashi mushahide olunur.Hazirda melum olmushdur ki, pielonefrit yalniz 20% hallarda birincili, qalan 80% hallarda ise ikicilidir.<br />
<br />
Pielonefritin tesnifati<br />
Pielonefrit:<br />
- Birterefli, ikiterefli, birincili, ikincili.<br />
<br />
Gedishine gore:<br />
- Keskin (seroz, irinli, apostematoz, boyrek karbunkulu, nekrotik papillit);<br />
- Xronik.<br />
<br />
Fazasina gore:<br />
- Aktiv iltihab fazasi;<br />
- Latent iltihab fazasi;<br />
- Remissiya iltihab fazasi.<br />
<br />
Gedish xususiyyetlerine gore:<br />
- Yenidogulmushlarda, ushaqlarda pielonefrit;<br />
- Qocalarda pielonefrit;<br />
- Hamilelikde pielonefrit;<br />
- Shekerli diabetde pielonefrit.<br />
<br />
Neticesine gore:<br />
- Boyrek buzushmesi;<br />
- Pionefroz.<br />
<br />
Etiologiya.Pielonefritin toredicileri muxtelif bakteriyalardir.Bunlarin arasinda daha chox tesaduf edilen bagirsaq chopleri (30%), protey (17.2%), stafilokokk (14.2%), psevdomonas (12%), streptokokk (6.5%), klebsielladir (0.7%).Ekser hallarda, xususen xronik pielonefritde qarishiq infeksiya, yeni bir neche mikroorqanizm ashkar edilir.Mualice prosesinde mikrob florasi deyishile biler.<br />
Patogenez.Pielonefritin bash vermesinin esas shertlerinden biri orqanizmin mueyyen umumi veziyyeti ve mueyyen yerli faktorlarin olmasidir, chunki hele mikroorqanizmlerin boyreyin interstisial toxumasina kechmesi hech de hemishe xestelikle neticelenmir.Orqanizmin immun proseslerinin zeiflemesi xesteliyin bash vermesinde esas shertlerdendir.Hemchinin yorgunluq neticesinde orqanizmin infeksiyaya qarshi muqavimetinin zeiflemesi, kechirilmish xestelikler, hipovitaminoz, bedenin soyumasi, xroniki xestelikler pielonefritin inkishafina sherait yaradir.<br />
Yerli faktorlardan sidiyin yuxari sidik yollarinda axinina mane olan butun sebebler (sidik axarinin daralmasi, bukulmesi ve sixilmasi, boyrek sallanmasi, boyrek ve sidik chixarici yollarin anomaliyalari ve s.) pielonefrite meyilliliyi artirir.<br />
Pielonefritin emele gelmesi uchun bezi xestelikler zamani - shekerli diabet, podaqra, enterit, angina, pnevmoniya, irinlemelerde, sidik yollarinin bashqa xesteliklerinde (prostatit, sistit ve s.) eyni zamanda hamilelikde, vulvovaginitde, adneksitde ve s. elverishli sherait yaranir.<br />
Yerli faktorlar arasinda pielonefritin inkishaf etmesi uchun urodinamik deyishikliklerin (reflyuks), boyrek venoz qan dovraninin, boyreklerden limfa axini pozgunluqlarinin xususi rolunu qeyd etmek lazimdir.Infeksiyanin boyrek toxumasina, leyencik ve leyene kechmesinin 3 yolu mueyyen edilmishdir: hematogen, urinogen ve sidik axarinin divari ile.<br />
Hematogen yolla mikroorqanizmler bedenin her hansi yerinde yerleshen infeksiya ocagindan boyreye qan cereyani vasitesile getirilir.Urinogen yolla sidik yollarindan ve cinsi orqanlardan infeksiya boyreye kechir.Bu zaman sidiyin axmasina maneenin olmasi, yaxud sidik kisesi - boyrek, leyen - boyrek, leyen - venoz reflyukslari neticesinde urinogen yolla infeksiyanin boyreye kechmesi bash verir.Bezen bu iki yolla mikroorqanizmler eyni zamanda da boyreye keche biler.Boyrekde mikroorqanizmler boyrek yumaqcigina kechir, kanalciqlari ehate eden kapillyar tora, oradan da ara toxumaya daxil olur ve burada iltihabi prosesin yaranmasina sherait olduqda pielonefrit bash verir.<br />
Hamilelik zamani pielonefritin bash vermesinin esas sebebi hormonal tesirden ve boyumush ushaqligin sidik axarlarini sixmasindan yuxari sidik yollarinin urodinamikasinin pozulmasi ve genishlenmesi hesabina olur.Bundan bashqa keskin pielonefritin chox vaxt sag terefli olmasi genishlenmish sag yumurtaliq venasinin sag sidik axarini sixmasi neticesinde meydana chixir (sag yumurtaliq venasi sindromu).<br />
Pielonefritden evvel chox zaman bakteriuriya ashkar edilir (eger sidik axarinda manee yoxdursa).Bakteriuriyanin ashkar edilmesi hele pielonefrit demek deyildir.Pielonefritin bash vermesinde adi mikrob florasindan bashqa xesteliyin keskinleshmesinde ve residiv vermesinde protoplastlarin ve L-forma bakteriyalarin xususi rolu vardir.Protoplastlar yuksek osmotik lebilliye malik, huceyre qabigini itirmish bakteriyalardir.<br />
Boyrek toxumasinda mikroorqanizmler yox olduqdan sonra da mikrob antigenleri boyrek toxumasinda ashkar edilir,bu da boyrek parenximasinda prosesin proqressinde boyuk rol oynayir.Yerli immun reaksiyalardan bashqa xronik pielonefritin aktiv fazasinda qanda immunoqlobulinlerin seviyyesinin yukselmesi (xususen IgG) ashkar edilir.Keskin pielonefritin xronik pielonefrite kechmesinin sebeblerinden boyreklerde sakitleshmish, amma potensial aktiv iltihabi prosesin olmasi ve qenaetbexsh olmayan mualicenin aparilmasini gostermek lazimdir.Bundan antibiotik ve kimyevi preparatlarin tesirinden mikroorqanizmlerin protoplastlara ve L-forma bakteriyalara kechmesinin de rolu vardir, chunki bunlar sonradan tedricen ozlerinin evvelki patogen halina qayidirlar.<br />
Belelikle, pielonefritin patogenezinde makro- ve mikroorqanizmlerin xususi veziyyeti ile elaqedar yaranan elverishli sherait neticesinde boyrek interstisiyasina daxil olmush mikroorqanizmlerin iltihab prosesi yaratmasi durur.<br />
Patoloji anatomiya.Muxtelif yollarla boyreye daxil olmush mikroorqanizmler interstisial toxumaya ve boyrek ciblerine (sinuslara) yayilir.Bashlangicda proses ocaqli olur, sonralar her yeni keskinleshme zamani proses yayilir, diffuz xarakter alir ve boyrek buzushmesi ile neticelene bilir.Hematogen (enen) pielonefritde iltihab ocaqlari esasen boyreyin qabiq maddesinde yerleshir ve kanalciqlari zedeleyir.Urinogen (qalxan) pielonefritde infeksiya boyreyi pazshekilli leyenden bashlayaraq boyreyin sethine qeder bir saheni tutur.Qlomerulonefritden ve nefrosklerozdan ferqli olaraq ikiterefli pielonefritde boyrek zedelenmesi assimmetrik olur.<br />
Keskin pielonefrit seroz ve irinli ola biler.Xesteliyin bashlangici uchun paranefral toxumanin odemi xarakterikdir.Boyrek boyumush, toxumasi shishkin, doluqanli olur, kapsulasi asan soyulur.Boyrek kasaciqlari ve leyeni genishlenmish, bulaniq sidik, yaxud irinle dolmush, selikli qisha avazimish, ocaqli qanaxmalar ashkar edilir.Mualicenin tesirinden seroz pielonefrit geriye inkishaf edir, amma ola bilsin ki, irinli iltihab bash versin, apostematoz nefrit, boyrek karbunkulu inkishaf etsin.<br />
Xronik pielonefritde iltihabi proses kanalciq, ara toxuma, yumaqciqla yanashi damarlara da yayilir, onlarda produktiv endoartrit, orta qishanin hiperplaziyasi, arteriolalarin sklerozu bash verir.Xronik pielonefritde mushahide edilen "qalxanabenzer vezi boyreyi" histoloji elametinin yaranmasinin sebebi kanalciqlarin malpigi piramidlerinin zirvesinde chapiqla sixilmasi ve neticede genishlenmesi, epitelinin yastilashmasi, kanalciqlarin icherisinin zulal kutlesi ile dolmasi ile izah edilir.<br />
Xronik pielonefritde iltihab neticesinde bash vermish deyishilmish nahiyeler saglam boyrek toxumasi ile evez olunur.Ona gore de boyreklerde proses assimmetrik gedir.Histoloji olaraq xroniki pielonefritin 4 merhelesi ayrilir.I merhelede - ara toxumanin leykositar infiltrasiyasi, yigici kanalciqlarinin atrofiyasi bash verir.II merhelede yumaqciqlarin hialinozu, kanalciqlarin atrofiyasi, chapiq toxumanin inkishafi ashkar edilir.III merhelede yumaqciqlarin mehv olmasi ile yanashi kanalciq epitelisi az differensasiya edir ve menfezi kolloid kutle ile dolmush olur.IV merhelede boyreyin qabiq maddesi azalir, boyreklerde birleshdirici toxuma inkishaf edir - birincili buzushmush boyrek ortaya chixir.Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-88512375190023950792011-05-10T14:46:00.000-07:002011-05-10T14:46:08.588-07:00Nöqtə masajının prinsipial əsasları,təsir metodları,masajın texnikası.Göstəriş və əks-göştərişlər."Heyat noqteleri" ile ishlemek qaydalari "chi" adlanan "heyat enerjisi" ve onun goze gorunmeyen, hele indiye qeder mueyyen olunmamish meridian adlanan kanallarla hereket etmesi baredeki fikirlere esaslanir. Insanin bedeninde cemi 12 cut ve 2 tek esas kanal vardir.<br />
Heyat enerjisi "chi" bir kanaldan bashqa kanala kechib dovr edir. Bunu bir reqemden bashqa reqeme kechen saat eqrebi ile muqayise etmek olar. Her kanalin muntezem olaraq lazimi "qida" almasi - saglamligi gosterir. Xestelik zamani heyat enerjisinin "axini" pozulur. Bedenin mueyyen bir nahiyesindeki enerji heddinden chox olduqda bashqa bir nahiyede o chatishmir. Bu nezeriyye chox da inandirici deyil. Herchend o, bioloji ritm problemine toxunur, lakin bu o qeder boyuk problemdir ki, burda onu sherh etmeye imkan yoxdur.<br />
Qedim Sherq tebabetine gore tebietdeki butun sheyler neqativ ("in") ve pozitiv ("yan") hisselere bolunur. In - menfi, ana ezeldir. O, heyatdaki butun passiv, nem, soyuq, qaranliq, hessas, gizli, deyishken, dumanli, uyumush sheylere xasdir. O - kolge ve sudur. Yan - musbet, ata ezeldir; o butun ishiqli, feal, quru, parlaq, isti, yaradici, daimi sheylerde ozunu gosterir. Bu, Gunesh ve odun gucudur. Ay - in, Gunesh - yandir; gece - in, gunduz - yandir; insan orqanizmi in-yandir, chunki burada geden prosesler hem in, hem de yan xarakterli ola biler. Qedim Sherq tebabetinde ishlenen metodlar yan ve ini bir-biri ile uzlashdirmaga ve bunlarin arasinda aheng yaratmaga yoneldilirdi.<br />
Qedim Sherq tebabetinin daha bashqa bir muddeasi - tebietin fiziki halinin simvollari olan 5 elementin qarshiliqli elaqesi ve bir-birine tesiridir. Hemin elementler bunlardir: agac, od, torpaq, metal ve su. Bunlar insan orqanizminin 5 uzvunu tecessum etdirir, meselen, qaraciyer - agac, urek - od, dalaq - torpaq, agciyerler - metal, boyrekler - su.<br />
Bu cur bolgu qeribe gorune biler, lakin Qedim Sherq tebabetine gore o, orqanizmde geden proseslerle tebiet arasinda qarshiliqli elaqe oldugunu gosterirdi. Insan - tebietin bir hissesidir ve o da tamamile umumi qaydalara tabedir. Hemchinin xestelikler de tebii dovrana tabedir.<br />
In-yan ve ilk 5 element haqqindaki anlayish qedim Sherq tebabetinde butun diaqnostika ve terapiyadan bir ana xett kimi gelib kechir. Xestelik o zaman bash verir ki, her hansi sebeb uzunden "heyat enerjisinin" axini zeifleyir, yaxud pozulur; bunu qatlanmish shlanqdaki su ile muqayise etmek olar.<br />
Yuxarida gosterilmish meridian adlanan kanallar boyunca 365 "heyat noqtesi" yerleshir. Bunlar kanalda mehz axinin kesile bileceyi yerdedir.<br />
Yadda saxlamaq lazimdir ki, "heyat noqtelerinin" anatomik bunovresi yoxdur. Onlar mutleq xeste uzvun yaxinliginda olmaya da biler. Xesteler chechele barmagi qatlayib ayagi basdiqda boyreklerdeki agrinin yungulleshdiyini, yaxud eyni hereketi elde etdikde ureyin fealiyyetinin yaxshilashdigini gordukde son derece teeccublenirler; babasili mualice etmek uchun spesifik noqte bashda yerleshir; bazuda agri olduqda onu ayaqda yerleshen noqteni massaj edib azaltmaq olar. Bezen sol terefdeki agrini azaltmaq uchun sag terefde yerleshen noqteleri massaj etmek lazim gelir. Eyni bir noqteden bir sira xestelikleri mualice etmek uchun, yaxud eksine, her hansi bir xesteliyi mualice etmek uchun bir neche noqteden istifade etmek olar.<br />
Noqteleri tapmaq uchun "tsun" adlanan proporsional parchalardan istifade edilir, bunlarin olchusu son derece ferdidir, bele ki, o kishilerde sol elin, qadinlarda sag elin orta barmagini axira qeder qatladiqda emele gelen bukushlerin uclari arasindaki mesafeye beraberdir. Bedenin butun hisseleri sherti olaraq mueyyen sayda tsunlara bolunur; adeten bu parchalarin serheddinde olur ve chox vaxt barmagin elleshdirdiyi chuxura dushur. Ozunuz uchun bir lent goturub (santimetrlere bolunmush lent kimi) onun uzerinde ozunuzun 10-12 tsununu qeyd edin. Siz hemin lentle massaj edilecek noqteleri asanliqla taparsiniz.<br />
Noqteleri mumkun qeder deqiq tapmaq lazimdir, texmini tapmaq yaramaz. Noqteleri duzgun tapdiqda massajin faydasi chox olar ve tesiri uzun muddet qalar. O shexs ki, tovsiye olunan noqtelerden ancaq bezilerini, hem de qeyri-muntezem massaj eledi, o, massajdan chox az fayda goturecekdir.<br />
Noqte massajini bir neche gunde oyrenmek olmaz. Bunun uchun sizden diqqet, hovsele, verdish teleb olunur. Qonshu nahiyelere toxunmamaga chalishin, chunki burada bashqa noqteler ola biler ki, bunlara el vurmaq olmaz.<br />
Massajdan evvel ellerinizi ovushdurun. Bu, qan dovranini yaxshilashdirar ve ellerinizi qizdirar.<br />
Barmagin ucu ile noqteni ehtiyatla axtarib tapin. Fikir verin, noqteni basdiqda agri ve ya sizilti hiss edirsinizmi, etrafa yayilirmi, yaxud uzaq ve ya yaxin nahiyelere kechirmi. "Heyat noqtesini" tapmaq uchun bunun chox boyuk ehemiyyeti vardir. Bu cur duygular "qabaqcadan dushunulmush", yaxud "nezere alinmish" duygular adlanir. Noqteni kobud shekilde ve berk basmaq olmaz, hemin yer goyermemelidir. Noqteni de goz almasinin basildigi terzde basmaq lazimdir ki, xesteni incitmesin. Eyni qayda ile simmetrik noqteni de tapin.<br />
Deriye barmaqla perpendikulyar istiqametde ve ancaq nezerde tutulan noqteye seliqe ile basib tesir etmek lazimdir. Bu tesir barmagi deriye toxundurmaq, yungulce, yaxud berk basmaqdan ibaret ola biler. Qetiyyen derini zedelemek, berk agri ve qansizma toretmek olmaz.<br />
Biz noqte massajinin en sade usullari uzerinde dayanacagiq:<br />
-barmagi deriye toxundurmaq, yaxud ara vermeden yungulce sigallamaq;<br />
-barmagin ve ya elin agirligi ile azaciq basmaq, berk basmaq, bu vaxt deride noqte nahiyesinde barmagin altinda boyuk ve ya kichik chuxur emele gelir.<br />
Barmagi saat eqrebi istiqametinde firlatmaq, yaxud titreyishli ve hemishe de aramsiz hereket etdirmek lazimdir. Dairevi, yaxud titreyishli hereketi mueyyen ahengde (yavashiyan, yaxud tezleshen) aparir ve bu vaxt noqteye bir qeder tezyiq edirler. Barmaq ne qeder berk basilsa, bunun muddeti bir o qeder qisa olmalidir.<br />
Derini bash ve ya orta barmagin ucu ile basirlar, buna o biri barmaqlarla da komek etmek olar. Esasen iki cur tesir olur - sakitleshdirici ve tonusu artiran tesir - (bunlarin her birinin guclu ve zeif variantlari olur). Bu tesirler qicigin keyfiyyetinden, onun intensivliyinden ve muddetinden asilidir.<br />
Sakitleshdirici metodda barmagin ucunu fasilesiz, selis, yavash firladir, lakin derini terpetmirler, yaxud barmagin ucu ile tedricen berk basir (chuxur emele gelmemelidir) ve barmagi derinde saxlayirlar. Bunu 3-4 defe tekrar edir ve her defe barmagi noqteden goturmeden ilk veziyyete qayidirlar. Her noqte 3-5 deqiqe massaj edilir.<br />
Tonusu artiran metodda barmaqla noqteye qisa muddet berk basir ve sonra onu tez noqteden gotururler. Tonusu artiran metoda qiriq-qiriq vibrasiya da aiddir. Tesir muddeti 1/2-1 deqiqedir.<br />
Qedim Sherq kitablarinda bedrlenmish Ay vaxti sakitleshdirici noqte massaji, teze Ay chixanda ise - tonusu artiran noqte massaji tovsiye edilirdi. Gun batandan sonra ise ancaq sakitleshdirici massaj edilirdi.<br />
Noqte massajini etmemiwden qabaq rahat veziyyet almaq, ezeleleri bosh saxlamaq, adami narahat eden pis fikirleri mumkun qeder yaddan chixarmaga ve butun fikrini massaj uzerinde toplamaga chalishmaq lazimdir.<br />
Diqqet! Venalarin varikoz genelmeleri varsa, massaj vaxti ehtiyatli olmaq lazimdir!<br />
Proseduranin musbet tesiri hemishe eyni derecede ozunu gostermir. Bezi hallarda o, prosedura vaxti buruze verir, diger hallarda ise bir neche seansdan sonra, yaxud 10-12 proseduradan ibaret mualice kursunun axirinda ozunu bildirir.<br />
Noqteleri gosterilen qaydada massaj edin ve o biri noqtelere kechmeye telesmeyin. Yaxshilashma elde etmek uchun chox vaxt 2-3 noqteye tesir etmek kifayet edir.<br />
Noqte massajini hem boyuklere, hem de bir yashindan yuxari ushaqlara etmek olar. Yadda saxlamaq lazimdir ki, noqte massajinin aparilmasi uchun ashagidaki eks-gosterishler vardir: istenilen lokalizasiyali salamat ve yaman shishler, keskin qizdirmali xestelikler, veremin feal formalari, mede ve onikibarmaq bagirsaq xorasi, chox ariqlama, daxili uzvlerin derin zedelenmeleri ve onlarin funksiyalarinin agir pozgunluqlari, qan xestelikleri, keskin psixi oyanma veziyyeti, hamilelik, qocaliq.<br />
Noqte massajini ureyin, boyreklerin ve agciyerlerin agir xesteliklerinde, habele bedenin temperaturu yuksek olduqda etmek olmaz. Hemchinin noqte massajini acqarina, aybashi vaxti, hetta azaciq serxosh olduqda ve atmosfer tezyiqi keskin suretde deyishdikde aparmaq olmaz.<br />
Noqte massaji kursunu kechen muddetde qehve, tund chay, spirtli ichki ichmek, tund edviyyat (xardal, istiot, sirke ve s.) ishletmek ve shorabalar yemek olmaz. Mualice kursu kecherken vanna qebul etmek tovsiye edilmir. Ayaqlari, bashi ve s.-ni bir neche saat ara verib ayrica yumaq, yaxud qisamuddetli iliq dush qebul etmek lazimdir.Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-3985007736176161442011-05-10T14:43:00.001-07:002011-05-10T14:43:48.451-07:00Nevrologiyaya aid bəzi terminlərin izahı...Abaziya - gezmek qabiliyyetinden mehrum olmaq.<br />
Absans - hushun qisa muddetli pozulmasi.<br />
Abuliya - iradesizlik.<br />
Aqevziya - dadin olmamasi.<br />
Aqnoziya - etrafdakilarin muxtelif duygu orqanlari ile taninmasinin pozulmasi.<br />
Aqrafiya - yazi yazma qabiliyyetinin pozulmasi.<br />
Adiadoxokinez - eks hereketlerin ardicil olaraq tez yerine yetirilmesi qabiliyyetinin itmesi(mes:pronasiya ve supinasiya).<br />
Adinamiya - umumi zeiflik ile elaqedar olaraq hereketsizlik ve aktiv hereketlerin keskin mehdudlashmasi.<br />
Akayriya - eyni suali tekraren vermek.<br />
Akalkuliya - riyazi emelleri (toplama ve chixma) yerine yetire bilmemek ve sayma qabiliyyetini itirmek.<br />
Akineziya - aktiv hereket qabiliyyetinin itirilmesi.<br />
Akroparesteziya - etraflarin distal hissesinde keyleshme, iyneleme hissiyati, elin urpeshmesi.<br />
Aleksiya - oxumaq qabiliyyetinin itmesi.<br />
Amavroz - korluq.<br />
Ambliopiya - gorme qabiliyyetinin azalmasi.<br />
Amimiya - mimikanin olmamasi.<br />
Amiotrofiya - ezelelerin atrofiyasi.<br />
Amneziya - yaddashin pozulmasi.<br />
Anakuziya - karliq.<br />
Analgeziya - agri hissiyatinin itmesi.<br />
Anartriya - danishiq qabiliyyetinin artukulyasiya aparatinin funksiya pozgunluqlari ile elaqedar olaraq itmesi.<br />
Anesteziya - hissiyatin itmesi.<br />
Anizokoriya - bebeklerin olchulerinin qeyri-beraber olmasi.<br />
Anizorefleksiya - simmetrik reflekslerin qeyri-beraberliyi.<br />
Anozoqnoziya - oz deffektini derk etmemek (mes:etraflarin iflici).<br />
Anoreksiya - ishtahanin itmesi.<br />
Anosmiya - qoxu hissiyatinin olmamasi.<br />
Apatiya - etraf muhite laqeydlik, maragin itmesi.<br />
Apraksiya - murekkeb hereki aktlarin yerine yetirilmesinin pozulmasi.<br />
Asinergiya - elaqeli hereketlerin itirilmesi (mes:gezerken ellerin hereketinin).<br />
Astaziya - ayaquste dura bilmemek.<br />
Astaziya-abaziya - hereketin koordinasiyasinin ve ezele quvvesinin saxlandigina baxmayaraq ayaquste durmaq ve gezmek qabiliyyetinin olmamasi.<br />
Asteniya - umumi zeiflik, tez yorulma, uzulme.<br />
Astereoqnoziya - toxunmaqla predmetleri tanimaq qabiliyyetinin itmesi.<br />
Ataksiya - hereketlerin koordinasiyasinin pozulmasi.<br />
Atetoz - hiperkinezin novlerinden biri, esasen etraflarin distal shobelerinde (el ve ayaq barmaqlarinda) mushahide olunan keskin ve yavash hereketler.<br />
Atoniya - ezele tonusunun olmamasi.<br />
Aura - kechici epileptik tutmalarin en evvelinde emele gelen hissiyat (ses, qoxu ve s.) ve ya yashanti (psixi aura).<br />
Autotopaqnoziya - oz bedeni haqda duzgun tesevvurun olmamasi, etraf hedden artiq boyuk ve ya kichik tesevvur edilir (III el ve ya ayagin olmasi hissiyati).<br />
Afaziya - nitqin qabiq merkezlerinin pozgunluqlari ile elaqedar olan nitq pozulmasi.<br />
Afoniya - sesin olmamasi.<br />
Axeyrokinez - yeriyerken ellerin hemaheng hereket etmek qabiliyyetinin itmesi.<br />
<br />
Bradikineziya - hereketlerin yavashimasi.<br />
Bradilaliya - nitqin yavashimasi.<br />
Bulimiya - canavar acligi, hedden artiq ishtahaliliq.<br />
<br />
Hemianesteziya - bedenin bir yarisinda hissiyatin itmesi.<br />
Hemiballizm - esasen etraflarda tezahur eden kobud hiperkinez.<br />
Hemiparez - bedenin bir yarisinda ezele quvvesinin azalmasi.<br />
Hemiplegiya - bedenin yarisinin iflici.<br />
Hemispazm - bedenin bir yarisinda ezelelerin spastik teqellusu.<br />
Hipalgeziya - bedenin bir yarisinda agri hissiyatinin azalmasi.<br />
Hiperakuziya - eshitme qabiliyyetinin yukselmesi.<br />
Hiperesteziya - hessasligin yukselmesi.<br />
Hiperkinez - qeyri-iradi ve ya zoraki izafi hereketlilik.<br />
Hipermetriya - hereketin normal koordinasiyasinin itmesi ile mushayiet olunan izafi hereketlilik.<br />
Hiperpatiya - adi qiciqlarin agrili ve xoshagelmez hiss olunmasi.<br />
Hiperrefleksiya - reflekslerin yukselmesi.<br />
Hipertoniya - ezele tonusunun artmasi.<br />
Hipertrofiya - orqanlarin, toxumalarin olchulerinin boyumesi.<br />
Hipersomniya - patoloji yuxuculluq.<br />
Hipesteziya - hissiyatin (hessasligin) azalmasi.<br />
Hipotoniya - toxumalarin tonusunun, gerginliyinin, mohkemliyinin, elastikliyinin azalmasi.<br />
<br />
Qlossoplegiya - dilin iflici.<br />
<br />
Divergensiya - gozlerin uzaqlashmasi.<br />
Dizartriya - artikulyasiyanin nitqin aydin olmamasi, qeyri-selist ve leng olmasi ile mushayiet olunan pozulmalari.<br />
Dizesteziya - qiciq hissiyatinin pozulmasi ve tehrif olunmasi.<br />
Dizosmiya - qoxu hissiyatinin tehrif olunmasi.<br />
Dizrafiya - kifoz, skolioz ve feqere qovslerinin bitishmemesine getirib chixaran skeletin inkishaf anomaliyalari.<br />
Diplegiya - bedenin eyni adli hisselerinin ikiterefli iflici.<br />
Diplopiya - gozde ikileshme.<br />
Dissosiasiya - hissiyatin bezi novlerinin pozulmasi, digerlerinin ise saxlanilmasi.<br />
Disfagiya - udma aktinin pozulmasi.<br />
Disfoniya - ses emelegelme pozuntusu.<br />
Disforiya - ehval-ruhiyyenin deyishmesi.<br />
<br />
Katalepsiya - hereketsizlik.<br />
Kauzalgiya - yandirici agri.<br />
Klonus - ezele veterlerinin dartilmasi zamani ezelelerin ritmik yigilmasi.<br />
Konvergensiya - her iki goz almasinin orta xette yaxinlashmasi.<br />
Krampi - ezelelerin agrili qicolmasi.<br />
Ksantoxromiya - onurga beyin mayesinin sari renge boyanmasi.<br />
<br />
Laqoftalm - goz yariginin tam qapanmamasi. Bu zaman goz almasinin yuxariya chevrilmesi nezere charpir (dovshan gozluluk).<br />
<br />
Meningizm - beyin qishalarinin qeyri-iltihabi mensheli qiciqlanma sindromu.<br />
Metamorfopsiya - eshyalarin konturlarinin tehrif olunmush shekilde qavranilmasi.<br />
Miasteniya - ezele zeifliyi, patoloji yorgunluq.<br />
Miatoniya - ezele tonusunun patoloji azalmasi.<br />
Midriaz - bebeyin genishlenmesi.<br />
Mioz - bebeyin daralmasi.<br />
Miokloniya - hereki effektle mushayiet olunan qisa muddetli klonik dartilmalar.<br />
Monoplegiya - bir etrafin iflici.<br />
<br />
Oftalmoplegiya - goz ezelelerinin iflici.<br />
<br />
Parafaziya - xestenin bir herf ve ya soz evezine digerini demesi ile seciyyelenen nitq pozgunlugu (literal ve verbal).<br />
Paraplegiya - her iki elin ve ya her iki ayagin iflici.<br />
Parez - ezele quvvesinin azalmasi, iradi hereketlerin zeiflemesi.<br />
Paresteziyalar - bedende qarishqa gezishmesi hissiyati, keyleshme, berkime ve sancilanma hissleri.<br />
Perseverasiya - deyilmish soz ve ya cumleleri tekrarlamaga meyl.<br />
Polidipsiya - patoloji guclenmish susuzluq hissi.<br />
Propulsio - one dogru tekanvari hereket.<br />
Ptoz - yuxari goz qapaginin dushmesi.<br />
<br />
Retropulsio - arxaya dogru tekanvari hereket.<br />
Rigidlik - az hereketlilik, sertleshme.<br />
<br />
Sinergiya - elaqeli hereket, akt.<br />
Sinkineziya - elaqeli hereket (mes:gezme zamani ellerin hereketi).<br />
Strabizm - chepgozluk.<br />
Stereoqnoziya - eshyalari ellemekle tanimaq qabiliyyeti.<br />
<br />
Termanesteziya - temperatur hissiyatinin itmesi.<br />
Tetraplegiya - yuxari ve ashagi etraflarin iflici.<br />
Tonus - ezele ve toxumalarin normal elastik gerginlik veziyyeti.<br />
Tremor - esme, titreme.<br />
<br />
Ekzoftalm - goz almasinin one qabarmasi.<br />
Enoftalm - goz almasinin chokmesi.<br />
Enurez - sidiyi saxlaya bilmemek.Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-81221701083545495242011-05-10T14:42:00.000-07:002011-05-10T14:42:11.711-07:00NefroptozNefroptoz - boyreyin sallanmasi, onun patoloji hereketli olmasina deyilir.Sag terefde daha chox tesaduf olunur.Iki terefli visseroptoz (splonxnoptoz) fonunda olur.Qadinlarda daha chox (73%) tesaduf olunur.<br />
Etiologiya.Boyreyin bag aparatinin zeifliyi ve travma neticesinde onun zedelenmesi, guclu ariqlama, qarin on divarinin tonusunun azalmasi neticesinde qarindaxili tezyiqin azalmasi xesteliyi sebeb olur.<br />
Patogenez.Qadinlarda paravertebral chuxurun dayazligi oldugu uchun onlarda nefroptoz daha chox tesaduf olunur.Boyreketrafi piy toxumalarinin azalmasi boyreyin sallanmasina, onun damarlarinin eyilmesine ve dartilmasina, hemodinamikanin pozulmasina sebeb olur.Sidik axarinin eyilmesi urodinamik pozgunluqlara getirib chixarir.<br />
Klinika.Nefroptoz uzun iller latent gedishe malik ola biler.Nefroptozun 3 derecesi ayrilir:<br />
I derece - nefes aldiqda, ayaq uste boyreyin ashagi qutbu ellenir.Xestede hech bir shikayet ve obyektiv deyishiklikler mushahide olunmur.<br />
II derece - vertikal veziyyetde boyrek ashagi dushur ve damar ayaqcigi etrafinda rotasiya edir, odur ki, boyrek tam ellenir, horizontal veziyyetde boyrek oz yerine qayidir.Xestelerde umumi shikayetler, nevrotik hallar mushahide olunur.<br />
III derece - boyrek tebii yerinden ashagi dushur, qarin boshlugunun bashqa nehiyelerinde, boyuk ve kichik chanaqda ola biler.<br />
Bu zaman boyrek damarlarinin dartilmasi neticesinde boyrek qan dovrani pozulur, sidik axarinin qatlanmasi ise urodinamik deyishikliklere sebeb olur.Xestelerin bel nahiyesinde ve hetta butun qarin boshlugunda agrilar mushahide olunur.Eyni zamanda asteno-vegetativ deyishiklikler: bashgicellenme, bayilma, urekdoyunme, meteorizm, qusma, stulun pozulmasi ve s. xususen qadinlarda tez-tez mushahide olunur.Boyrek nahiyesinde agrilar xususen fiziki gerginlikden sonra, axshama yaxin artir, hetta sanci sheklini alir.<br />
Hematuriya nefroptozun ikinci chox tesaduf olunan elametidir, esasen boyrekden venoz qanin axmasinin pozulmasindan bash verir, ekser hallarda fiziki gerginlikden sonra meydana chixir.Qanaxmadan sonra boyrekdeki agri da kechir.<br />
Arterial hipertenziya boyrek arteriyasinin dartilib daralmasindan bash verir.Ilk zamanlar tranzitor olsa da, xesteliyin sonraki merhelelerinde proliferatik ve sklerotik proseslerin inkishafi neticesinde daimi xarakter alir.<br />
Diaqnozun qoyulmasina ayaq uste agrilarin artmasi, qisa muddet erzinde 3-5 kq ariqlama komek edir.Hemchinin boyreklerin horizontal ve vertikal veziyyetde, derin nefesalmada ellenmesi, xususen sag boyreyin sallanmasinin daha chox halda ashkar olunmasi ehemiyyetli fakt kimi qebul olunmalidir.Doyecleme simptomunun ehemiyyeti nisbeten azdir.Arterial tezyiqin, xususen diastolik tezyiqin ortostaz veziyyetinde yukselmesi de diaqnozun qoyulmasina komek edir.<br />
Laborator muayineler.Sidiyin muayinesinde tranzitor mikro-hematuriya ve proteinuriya ashkar edilir.Leykosituriya yanashi infeksiya qoshulduqda ashkar edilir.Ortostatik sinagin ehemiyyeti vardir.Xeste sidiyini seher muayineye verir (1 porsiya), sonra 2 saat erzinde gezir ve yene sidiyin analizini verir (2 porsiya).Hematuriyanin ve proteinuriyanin ashkar edilmesi ve yaxud artmasi nefroptozun olmasini gosterir.<br />
Instrumental muayineler.USM az informativdir.Ekskretor uroqrafiya nefroptozu ashkar etmeye daha chox informasiya verir.Rentgenoloji shekiller uzanmish veziyyetde ve ayaq uste chekilir.Nefroptozda boyrek yerdeyishmesi ashkar shekilde nezere charpir.Daha murekkeb hallarda boyrek angioqrafiyasi yerine yetirilir.Bu zaman boyrek ayaq uste yerini ashagiya deyishir, onun arteriyasi dartilaraq daralir.<br />
Differensial diaqnoz.Nefroptoz qlomerulonefrit, boyrekdashi xesteliyi, boyrek shishi, boyrek distopiyasi ile differensiasiya olunur.<br />
Agirlashmalar.Nefroptozun agirlashmalarina pielonefrit, arterial hipertenziya, fornikal qanaxma ve boyrekdashi xesteliyini aid etmek lazimdir.<br />
Mualice.Mualice prinsipleri xesteliyin merhelesi ve agirlashmalardan asili sechilir.<br />
I, II merhelede konservativ terapiya tovsiye olunur - mualicede beden terbiyesi, 3 kq-dan artiq yuk dashimamaq, fiziki gerginlikler (qachish, tullanmaq) qadagan edilir.Bir qeder kokelmek, boyrek bandaginin baglanmasi tovsiye olunur.<br />
Nefroptoz agirlashmalarla mushayiet olunursa (pielonefrit, arterial hipertenziya, fornikal qanaxmalar, hidronefrotik transformasiya) xesteye cerrahi emeliyyat - nefropeksiya (boyreyin oz yerine fiksasiya olunmasi) meslehet olunur.<br />
Proqnoz.Agirlashmalar bash vermemishse proqnoz yaxshidir.Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7798992619915786614.post-2237579390526748862011-05-10T14:41:00.000-07:002011-05-10T14:41:03.370-07:00DietoterapiyalarBoyrek xestelikleri zamani pehrizler.<br />
<br />
Boyrek xestelikleri zamani orqanin ifrazat funksiyasinin pozuldugu ve boyrek chatishmazligi bash verdiyi uchun pehriz sechimi xesteliyin xususiyyetinden ve boyrek funksiyasinin pozulma derecesinden asilidir.<br />
Keskin nefrit. Dietoterapiyanin esas prinsipi xorek duzunun, zulalin, etin ve baligin eksraktiv maddeleri, meyve ve terevezin efir yaglarinin keskin shekilde mehdudlashdirilmasindan ibaretdir. Qebul olunan mayenin miqdari ya oten gun erzinde ifraz olunan sidiyin miqdarina beraber olmali, ya da ondan 0.3-0.4 litr chox ola biler. Keskin nefritin agir gedishli formasinda oliqo-anuriya ve odemler mushahide edildikde xesteye yemek ve maye qebulu tam mehdudlashdirilir: "acliq ve susuzluq" ile mualice aparilir. Sonra 2-3 gune sheker gunleri teyin edilir: 150 q ve 1.5-2 stekan limonlu, achiq chay 4-5 defe verilir. Orta agirliqli nefritlerde sheker gunleri xesteliyin ilk gunlerinden tetbiq edilir. Bashqa karbohidrat - kartof, qarpiz, kompot, uzum yungulleshdirme pefrizleri istifade olunur. Yungulleshdirme gunlerinde xestelere maye verilmir. Sonra xeste 3-4 gune 7a stoluna kechirilir. Sonraki dovrde xestenin veziyyetinin yaxshilashdigi teqdirde - odemlerin, yuksek arterial hipertenziyanin azalmasi, qanin ve sidiyin analizlerinin yaxshilashmasi bash verdikde 10 gun erzinde 7b stoluna ve sonra 7 stola kechmeye imkan yaradir. 7 pehrizlerin hamisinda xorek duzu mehdudlashdirilir, zulalsiz chorek istifade olunur, rasion vitaminlerle zenginleshdirilir. Pehrizin enerji qiymeti yaglar ve karbohidratlarin hesabina doldurulur, amma keskin nefrit allergik xestelik oldugu uchun shekerin miqdari mehdudlashdirilir. Orqanizmin tam natrium ve xlor ehtiyatlari tukendikde, ishtahasizliq, zeiflik, urekbulanma bash verdikde 20-25 gunden sonra yemeyini duzlamaq uchun xesteye gunde 3-5 q xorek duzu verilir. Yemeklerin dadini yaxshilashdirmaq uchun qida turshulari, edviyyatlar, souslar ve natriumsuz xususi duzlar icaze verilir.<br />
Xroniki nefrit zamani boyreklerin funksiyalari tedricen pozulur. Xestelik simptomsuz keche biler, yaxud da odemler, arterial hipertenziya, proteinuriya ve xroniki boyrek chatishmazligi mushahide oluna biler. Nefrotik sindrom ile mushayiet olunan xroniki nefrit xususi bir forma teshkil edir.<br />
Remissiya dovrunde olan xroniki nefrit zamani odemler, arterial hipertenziya, xroniki boyrek chatishmazligi ve sidiyin muayinesinde boyuk deyishiklikler olmadiqda 7 pehriz stolu, xorek duzunun gundelik qebulu bir qeder azaldilmaqla (6-10 q) teyin olunur. Ayda iki defe yungulleshdirme gunleri (karbohidratlar verilir, xorek duzu mehdudlashdirilir) teyin olunur. Xesteliyin keskinleshmesi dovrunde 7a pehrize kechilir, yungulleshme gunleri (sheker, duyu, kompot, meyve, terevez, kartof) teyin edilir. Nefrotik sindrom ve xroniki boyrek chatishmazligi zamani xususi pehrizden istifade olunur.<br />
Nefrotik sindrom. Nefrotik sindrom zamani pehriz ashagidaki prinsip esasinda qurulur: 1) tam qiymetli zulallarin miqdarinin artirilmasi; 2) xorek duzunun miqdarinin mehdudlashdirilmasi; 3) serbest mayenin, xolesterinin, heyvani yaglarin, shekerin mehdudlashdirilmasi; ,4) kalium ve vitaminlerin artirilmasi. 7 pehriz stolu teyin olunur, zulalin miqdari kesmiyin, yumurta aginin, soyutma etin ve baligin hesabina 120-125 q-a chatdirilir, bitki mensheli yaglar artirilaraq, heyvan mensheli yaglar azaldilir. Yemeyin dadini yaxshilashdirmaq uchun ona limon, tomat, gavali ve bashqa shireler qatilir, edviyyatlar - defne yarpagi, sirke, zire, shuyud, ceferi istifade olunur. Yungulleshdirme gunleri teyin edilir. Xorek duzunun mehdudlashdirilmasi 1-1.5 ay davam edir ve bu muddetden sonra xesteye gun erzinde 4-5 q duzun istifade olunmasina icaze verilir.<br />
Pielonefrit. Pielonefrit zamani pehriz teyin etdikde sidiyin pH-i nezere alinmir, onu deyishmekle mikroblarin inkishafi uchun dozulmez sherait yaradilir. Sidiyin tursh reaksiyasinda pehriz 6, qelevi reaksiya olduqda pehriz 14 teyin olunur. Sidik yollarini qiciqlandiran mehsullar - terevez, terkibinde efir yaglari olan terevezler (sogan, sarimsaq, xren, turp), edviyyatlar pehrizden chixarilir. Xestelere pehriz 7 teyin olunur, choxlu maye, teze meyve - terevez verilir.<br />
Boyrekdashi xesteliyi. Boyrekdashi xesteliyi zamani dietoterapiyanin prinsipleri: 1) sidik yollarinda chokuntu ve dash emele getire bilen qida mehsullarini mehdudlashdirmaq; 2) qidanin xarakterini deyishmekle sidiyin pH-i requle etmek ve bununla da sidik yollarinda chokuntunun yaranmasinin qarshisini almaq ve dashlarin hell olmasina nail olmaq; 3) chokuntuleri sidik yollarindan chixartmaq uchun choxlu maye ichmek.<br />
Oksaluriya zamani tovsiye olunan mehsullar:<br />
- et, toyuq, baliq orta miqdarda ( gunde 100 q ve ya 150-200 q gunashiri) qaynanmish halda, bishirilmish kolbasa, sosiska, yumurta, qaynadilmish etden ve baliqdan salatlar;<br />
- sud, qatiq, kesmik, xama;<br />
- piyler, kere ve bitki yaglari;<br />
- yarmalar: qarabashaq, yulaf, bugda, arpa, makaron memulatlari, onlardan suplar;<br />
- chorek: bugda, chovdar, un memulatlari;<br />
- meyve ve terevez, terkibinde oksalat turshusu az olmali (xiyar, kelem, noxud, badimcan, balqabaq, merci, erik, banan ve s.);<br />
- suplar, souslar;<br />
- terevezden duzeldilmish soyuq qelyanaltilar, badimcan kurusu;<br />
- kompot, kisel, muss;<br />
- chay, achiq sudlu qehve, mors, kvas, mineral sular.<br />
Pehrizde azaldilir ve ya tam chixardilir:<br />
- qaraciyer, boyrek, dil, beyin, duzlu baliq, paxlalilar;<br />
- duzlu pendir;<br />
- ispanaq, tursheng, gobelek, chiyelek, armud, lobya, duzlu terevezler, chugundur, yerkoku, sogan, pomidor;<br />
- et, gobelek, baliq bulyonu, sousu;<br />
- duzlu qelyanaltilar, konservler, kuru, istiot, xardal;<br />
- shokolad, encir, qara qaragat, qaragile, konfetler, murebbeler, qennadi memulatlari;<br />
- kakao, tund qehve.<br />
Uraturiya zamani tovsiye olunan mehsullar (pehriz 6):<br />
- yagsiz et, baliq, qush gunashiri, soyutma sheklinde;<br />
- sud mehsullari: sud, qatiq, kesmik, xama, pendir;<br />
- yumurta, gunde 1 deneden chox olmamaqla;<br />
- yaglar: kere, bitki yaglari;<br />
- yarmalar butun nov yemeklerde, motedil miqdarda;<br />
- chorek ve un memulatlari;<br />
- terevezler: lazimi miqdarda;<br />
- vegetarian suplar (borsh, shi, terevez, kartof, okroshka, dovga ve s.);<br />
- serin qelyanaltilar: salatlar, ikralar;<br />
- meyveler, shirin yemekler: meyve, gilemeyve, murebbe, bal;<br />
- souslar: terevez, xama, sudlu;<br />
- edviyyat: limon turshusu, vanilin, darchin;<br />
- ichkiler: chay, qehve, shireler, itburnu bishirmesi, quru meyve kompotu, mineral sular.<br />
Qadagan olunur:<br />
- et mehsullari, onlarin bulyonlari, qaraciyer, boyrek, dil, beyin, kolbasa, quru baliq, kuru;<br />
- duzlu pendir;<br />
- gobelek, tursheng, ispanaq, gul kelemi;<br />
- shokolad, encir, moruq;<br />
- istiot, xardal, xren;<br />
- kakao, qehve, tund chay.<br />
Fosfaturiya zamani tovsiye olunan mehsullar:<br />
- et, qush, baliq, butun formalarda;<br />
- yumurta, gunde 1 dene;<br />
- yaglar: kere yagi, bitki yagi;<br />
- yarmalar, butun hazirlanmaformasinda, amma sudsuz;<br />
- chorek, un memulatlari;<br />
- terevez: yashil noxud, balqabaq, gobelek;<br />
- tursh alma novleri, mersin, qushuzumu, kompot, kiseller;<br />
- bal, sheker, qennadi memulatlari;<br />
- achiq chay, qehve, itburnu bishirmesi.<br />
Qadagan edilir:<br />
- hiseverilmish memulatlar, duzlu mehsullar;<br />
- sud ve sud mehsullari;<br />
- piyler;<br />
- kartof, terevez;<br />
- meyve, gilemeyve, terevez shireleri.<br />
Xroniki boyrek chatishmazligi. XBC zamani pehriz xestelerin heyatinin qorunmasina, ish qabiliyyetinin saxlanmasina ve boyrek funksiyasinin proqressiv pisleshmesinin qarshisinin alinmasina yoneldilmelidir. Bu meqsedlere chatmaq uchun esas etibarile azzulalli yuksekkalorili (karbohidratlarin ve yaglarin hesabina) pehriz tetbiq edilir.<br />
XBC zamani tetbiq olunan pehriz ashagidaki teleblere cavab vermelidir:<br />
1) Pehriz orqanizmde zulal katabolitlerinin seviyyesinin ashagi salinmasina xidmet etmekle orqanizmin oz zulallarinin parchalanmasina yol vermemelidir. Bu gun erzinde bedene daxil olan zulallarin, bitki zulallari hesabina, 20-40 q-a qeder azaltmaqla eyni zamanda terkibinde lazimi miqdarda evezolunmayan aminturshular olan heyvani zulallarin istifadesi hesabina elde olunur. Evezolunan aminturshular orqanizmde sintez oluna bilirler. Amma evezolunmayan aminturshular insan bedeninde sintez oluna bilmedikleri uchun onlar orqanizme ancaq hazir veziyyetde daxil olmalidirlar. BMT-nin Beynelxalq qidalanma teshkilatinin tovsiyelerine gore evezolunmayan aminturshulara telebat gun erzinde: izoleysin - 1 q, leysin - 1.52 q, valin - 1.12 q, metionin+sistin - 0.75 q, fenilalanin+tirozin - 1.61 q, tireonin - 0.84 q, triptofan - 0.24 q, lizin - 1.33 q-a beraberdir.<br />
Ona gore pehrizin zulal komponentini sechdikde onun terkibine ve zulalin keyfiyyetine diqqet yetirmek lazimdir. Teyin olunmushdur ki, yumurta aginin terkibinde butun evezolunmayan aminturshular, kartofun terkibinde ise metioninden bashqa butun evezolunmayan aminturshular vardir.<br />
Xestelerin zulal rasionunu teyin etmek uchun ashagidaki qayda esas tutulur: 100 q zulal 35 q sidik covheri ve ya 16 q karbamid azotu verir. Bele ki, 1 q sidik ile ekskressiya olunan karbamide 3 q zulal dushur. Misal uchun - xeste gun erzinde sidik ile 10 q karbamid xaric edirse, onun zulal rasionu gunde 30 q zulaldan ibaret olmalidir ve bu zaman evezolunmayan aminturshularin miqdari 5 q-dan az olmamalidir.<br />
2) Karbohidrat ve yaglarin hesabina qidanin yuksek kaloraji temin olunmalidir - 35-50 kkal/kq ve ya 2500-3000 kkal/gun. Qida vitaminlerle zengin olmalidir ki, beden zulallari parchalanmaqdan qorunsun ve aminturshulardan zulal sintezi temin olunsun. Karbohidratlarin yaglara nisbeti 3:1 olmalidir.<br />
3) Xorek duzu pehrizden ya tam chixarilir, yaxud mehdudlashdirilir, odem ve hipertenziya olduqda xorek duzunun qebulu gun erzinde 4-6 q-a qeder azaldilir. Eksine natriumun itirildiyi bezi boyrek xesteliklerinde eksine, xorek duzunun boyuk miqdari teyin olunur. Umumiyyetle odemleri ve hipertenziyasi olmayan xestelere xorek duzu mehdudlashdirilmir. Qebul olunan mayenin miqdari evvelki gun erzinde ifraz olunan sidiyin miqdari uzerine 300-500 ml gelmekle teyin olunur. Xestelerin beden chekisinin her gun teyin olunmasinin boyuk ehemiyyeti vardir, chunki bu odemlerin bashlanmasini vaxtinda teyin etmeye imkan verir.<br />
4) Boyuk miqdarda meyve ve terevez istifade olunur, onlarin zulal, elektrolit, vitamin terkibi nezere alinir. Kalium ile zengin olan mehsullar - uzum, kishmish, banan, erik, kartof istifade olunduqda qan plazmasindaki kaliumun seviyyesi nezaret olunmalidir.<br />
5) Boyrekleri qiciqlandiran maddeler ve ichkiler (alkoqol, azotlu, ekstraktiv maddeler, tund chay, qehve, kakao, shokolad, keskin duzlu qelyanaltilar) qadagan olunur.<br />
6) Xestelerin ishtahasini yaxshilashdirmaq uchun muvafiq kulinar ishlemelerden istifade olunur. Bu meqsedle edviyyatlar (defne yarpagi, darchin, mixek, sarikok ve s,) istifade olunur.<br />
Qida mehsullarinda en chox ehemiyyet kesb eden maddelerin miqdari cedvel 23-de teqdim olunmushdur.<br />
Giovanetti ve b. (1963, 1964) terkibinde 18-25 q zulal, 2-5 q xorek duzu olan pehriz tetbiq edilir. Xesteye tam zulalsiz qida mehsullari teyin edilir ve zulal ancaq yumurta agi sheklinde verilir.<br />
Polec (1966) kartof pehrizini tovsiye etdi - bura 1000 q kartof, 120 q yag, 50 q sheker, 300 q , meyve-terevez, 1.5 q metionin daxildir. Kartofda metioninden bashqa butun aminturshular oldugu uchun metionin ayrica elave edilir.<br />
Ketosteril evezolunmayan aminturshulardan ibaret tabletler formasinda (her 1 kq xestenin beden chekisine 1 l/gun olmaqla) derman vasitesi kimi zulalsiz pehrizde olan xestelere verilir.<br />
Bu pehrizler zamani xestelerde odem, arterial hipertenziya, urek chatishmazligi olmadiqda xorek duzu ve qebul olunan mayenin miqdari mehdudlashdirilmir. Eksine, diurezi artirmaq meqsedi ile lazimi qeder maye qebul olunur.<br />
Ashagida numune uchun teqdim olunan pehrizin bezi xususiyyetleri verilir.<br />
Umumi xarakteristikasi. Hiponatriumlu rasion, kimyevi terkibine gore qiymetli, lazimi kolorajli, zulallar esasen bitki mensheli olmali (80%), purinler ve ekstraktiv maddeler maksimum kenar edilir. Bu meqsedle pehrizde et memulatlari ve baliq mehdudlashdirilir, konservler, chetineriyen heyvan yaglari qadagan edilir.<br />
Kulinar hazirlanma. Butun xorekler duzsuz hazirlanir, qaynadilir ve ya sonra bir az qizardilir.<br />
Energetik qiymeti ve kimyevi terkibi: zulal - 70 q, yaglar - 95 q, karbohidratlar - 470 q, kalori - 3000 kkal.<br />
Qidalanma rejimi. Hisse-hisse, gunde 6 defe, eyni vaxtda, erzaq mehsullari beraber miqdarda paylanir.<br />
Tovsiye olunan yemekler ve mehsullar. Ag chorek, pechenye, bulka, suxari ve bashqa un memulatlari.<br />
Suplar - vegetarian, muxtelif terevezlerden hazirlanmaqla, borshlar, shi, dogramac, meyve suplari.<br />
Terevezden hazirlanan yemekler ve qarnirler: kartof, kelem, yerkoku, gul kelemi, chugundur, xiyar, pomidor, sogan, balqabaq, noxud, badimcan, kahi, goyerti - tebii halda, bishirmek ve sonra qizartmaq. Terevez salatlari, tutmasiz vineqret. Terevezden hazirlanmish kotletler, ruletler, pudinqler ve s.<br />
Undan, krupadan, makarondan hazirlanmish yemekler: piroq, bliniler, oladi, siyiq, plov, dolma, farshlanmish pomidor, badimcan, biber, vermeshel, kere yagi ve pendirle.<br />
Yumurta: gun erzinde 1/2 - 1 eded<br />
Sud ve sud mehsullari: mehdudlashdirilir, dovga, duzsuz pendir, kesmik, xama istifade edilir.<br />
Meyve, gilemeyve, shirin yemekler, shirniyyat: butun nov ve formada meyve ve terevezler. Muxtelif shireler, kompotlar, kiseller, musslar. Murebbe ve bal.<br />
Ichkiler: Achiq chay ve kofe, itburnu bishmesi, qelevi mineral sular.<br />
Souslar ve edviyyat: sudde, xamada, suda ag sous.<br />
Qadagan edilir: Keskin ve duzlu yemekler, et, baliq, qush, hise verilmish memulatlar, konservler, duza qoyulmush memulatlar, alkoqol.<br />
Bu pehriz uzun muddet verile biler.<br />
@2007, Mehman Agayev, "Nefrologiya"Doktor Yusifhttp://www.blogger.com/profile/14641312700527486046noreply@blogger.com